معرفی و انتخاب رشته زیست شناسی

زیست‌شناسی علم زندگی است. زیست شناسان ساختار، عملکرد، رشد، منشا، تکامل وتوزیع ارگان‌های زنده را مورد مطالعه قرار می‌دهند. هدف رشته زیست شناسی تربیت کارشناسانی متخصص و متعهد است که به مفاهیم اساسی این رشته تسلط داشته باشند و جنبه‌های کاربردی این رشته را با گذراندن واحدهای مربوطه بشناسند و نیازهای جامعه را برطرف سازند.

زیست شناسی، مطالعه موجودات زنده و فرآیندهای حیاتی آن‌ها است. این رشته با تمام جوانب فیزیک وشیمیایی زندگی سروکار دارد. گرایش مدرن به تحقیق مقطعی و اتحاد دانش علمی و تحقیق از زمینه‌های مختلف منجر به همپوشانی قابل توجهی در حوزه زیست شناسی با سایر رشته‌های علمی شده است. به عنوان مثال اصول مدرن رشته‌های دیگر – شیمی، پزشکی و فیزیک – در زمینه‌هایی مانند بیوشیمی، زیست پزشکی و بیوفیزیک با زیست شناسی ادغام شده است. زیست شناسی برای سهولت مطالعه به شاخه‌های جداگانه تقسیم می‌شود، اگرچه تمام زیرمجموعه‌ها با اصول اساسی در ارتباط هستند. در حالی که مرسوم است مطالعه گیاهان (گیاه شناسی) از حیوانات (جانورشناسی) و بررسی ساختار ارگانیسم‌ها (مورفولوژی) از عملکرد (فیزیولوژی) جدا شود، همه موجودات زنده به طور مشترک در برخی بیولوژیکی مشترک هستند پدیده‌ها – به عنوان مثال، ابزارهای مختلف تولید مثل، تقسیم سلولی و انتقال مواد ژنتیکی یکسان است.

زیست شناسی یک علم طبیعی است که زندگی و موجودات زنده را مورد مطالعه قرار می‌دهد، از جمله ساختار فیزیکی، فرآیندهای شیمیایی، فعل و انفعالات مولکولی، مکانیسم‌های فیزیولوژیکی، توسعه و تکامل. علی رغم پیچیدگی این علم، برخی از مفاهیم وحدت بخش، آن را در یک زمینه منسجم و واحد ادغام می‌کنند. زیست شناسی سلول را به عنوان واحد اساسی حیات، ژن‌ها را به عنوان واحد اساسی وراثت و تکامل را به عنوان موتوری معرفی می‌کند که باعث ایجاد و انقراض گونه‌ها می‌شود. ارگانیسم‌های زنده سیستم‌های باز هستند که با تبدیل انرژی و کاهش آنتروپی موضعی خود زنده می‌مانند تا شرایط پایدار و حیاتی را که به عنوان هموستاز تعریف می‌شود، حفظ کنند.

زیرشاخه‌های زیست شناسی توسط روش‌های تحقیقاتی به کار رفته و نوع سیستم مورد مطالعه تعریف می‌شوند: زیست شناسی نظری از روش‌های ریاضی برای فرموله کردن مدل‌های کمی استفاده می‌کند در حالی که زیست شناسی تجربی آزمایش‌های تجربی را برای آزمایش اعتبار نظریه‌های پیشنهادی و درک مکانیسم‌های اساسی زندگی و چگونگی آن انجام می‌دهد. حدود ۴ میلیارد سال پیش از طریق افزایش تدریجی پیچیدگی سیستم از ماده غیر زنده ظاهر و تکامل یافت.

رشته زیست شناسی

• زیست شناسی علم زندگی است. نام آن از کلمات یونانی “bios” (زندگی) و “Logos” (مطالعه) گرفته شده است. زیست شناسان ساختار، عملکرد، رشد ، منشاء، تکامل و توزیع موجودات زنده را مطالعه می‌کنند. به‌طور کلی حداقل نه زمینه زیست شناسی وجود دارد که هر یک از آن‌ها از چندین زیرمجموعه تشکیل شده است.
• بیوشیمی: مطالعه مواد مادی که موجودات زنده را تشکیل می‌دهند.
• گیاه شناسی: مطالعه گیاهان از جمله کشاورزی
• زیست شناسی سلولی: مطالعه واحدهای اساسی سلولی موجودات زنده
• بوم شناسی: مطالعه نحوه ارتباط ارگانیسم‌ها با محیط آن‌ها
• زیست شناسی تکاملی: مطالعه منشأ و تغییر در تنوع زندگی در طول زمان
• ژنتیک: مطالعه وراثت
• بیولوژی مولکولی: مطالعه مولکول‌های بیولوژیکی
•  فیزیولوژی: مطالعه عملکردهای موجودات زنده و قسمت‌های آن‌ها
•  جانورشناسی: مطالعه حیوانات از جمله رفتار حیوانات

واقعیت این است که این زمینه‌ها با هم همپوشانی دارند. بدون اطلاع زیادی درباره تکامل، فیزیولوژی و محیط زیست، مطالعه جانورشناسی غیرممکن است. شما نمی‌توانید زیست شناسی سلولی را بدون دانستن بیوشیمی و زیست شناسی مولکولی مطالعه کنید.

چارچوب درک رشته

تمام شاخه‌های زیست شناسی را می‌توان در چارچوب پنج درک اساسی درباره موجودات زنده یکپارچه کرد. بررسی جزئیات این پنج ایده باعث جذابیت بی‌پایان تحقیقات بیولوژیکی می‌شود:

• نظریه سلولی: تئوری سلول سه بخش وجود دارد – سلول واحد اساسی زندگی است، تمام موجودات زنده از سلول تشکیل شده‌اند و تمام سلول‌ها از سلول‌های از قبل موجود، به‌وجود می‌آیند.
• انرژی: همه موجودات زنده به انرژی نیاز دارند و انرژی بین جانداران و بین ارگانیسم‌ها و محیط زیست جریان می‌یابد.
• وراثت: همه موجودات زنده دارای DNA و اطلاعات ژنتیکی ساختار و عملکرد همه سلول‌ها هستند.
• تعادل: همه موجودات زنده باید هموستاز را حفظ کنند ، حالت تعادل متعادل بین ارگانیسم و محیط آن.
• تکامل: این مفهوم کلی وحدت بخش زیست شناسی است. تکامل تغییر در طول زمان است که موتور تنوع زیستی است.

این رشته یکی از رشته‌های مطرح در علوم تجربی است و بسیاری از دانش آموزان به دلیل علاقه به این درس در زمان انتخاب رشته برای دانشگاه این رشته را انتخاب می‌کنند.
برنامه‌هاى آموزشى دوره‌هاى کارشناسى زیست شناسی به این شکل ارائه می‌شود:
۱. دبیرى زیست شناسی و زیست شناسی عمومى
۲. رشته زیست شناسی در گرایش‌هاى (علوم گیاهی، علوم جانوری، علوم میکروبیولوژی، علوم سلولى و مولکولی)

گرایش‌های کارشناسی ارشد رشته زیست شناسی

•  
• زیست شناسی گیاهی
• زیست شناسی جانوری 
•  زیست شناسی سلولی و مولکولی

زیست شناسی سلولی و مولکولی در مقطع ارشد دارای چندین گرایش است ازجمله:   گرایش‌های  علوم سلولی و مولکولی،   ژنتیک، میکروبیولوژی، بیوشیمی، بیوفیزیک؛ از گرایش‌های رشته زیست فناوری در مقطع کارشناسی ارشد می‌توان به گرایش‌های مولکولی، میکروبی، دریا، صنعت و محیط زیست اشاره کرد. زبان عمومی و تخصصی، میکروبیولوژی، سلولی و مولکولی، ویروس شناسی، قارچ شناسی و ایمنی شناسی، بیوفیزیک و ژنتیک  از دروس اصلی آزمون کارشناسی ارشد زیست شناسی سلولی و مولکولی هستند.

بازار کار

 

این رشته دارای گرایش‌های مختلفی است و با توجه به فرصت‌های شغلی که هریک از این گرایش‌ها داراست بازار کار متفاوتی در پیش رو دارند. به صورت کلی موقعیت‌های شغلی که می‌توان برای این رشته نام برد موارد زیر است: دبیری، مراکز‌ تحقیق‌ بر روی‌ ارزش‌ مواد غذایی‌، کارشناس آزمایشگاه، پژوهشگاه‌های شرکت‌های نفتی و … است.

انتخاب این رشته را به دانش آموزان علاقه‌مند به حوزه علوم تجربی توصیه می‌کنیم.