رشته اتاق عمل زیرمجموعه رشته‌های علوم پزشکی است که به تعلیم اصول جدید اتاق عمل و تکنولوژی‌های به روز جراحی و همچنین مراقبت و کمک به اداره بیمار قبل، حین و بعد عمل می‌پردازد. فارغ‌التحصیلان اتاق عمل وظیفه کمک به انجام عمل جراحی با نتایج مطلوب در بخشهای اتاق عمل در قسمت‌های مختلف بیمارستان، بخشهای مداخله تشخیص و درمان و مراکز مراقبتی سیار را به تیم بهداشت و درمان داشته و با پزشکان، پرستارها و هوشبرها نیز در ارتباط مستقیم هستند.
در مورد تاریخچه رشته اتاق عمل می‌توان گفت قدمت آن به ابتدای قرن بیستم می‌‌رسد.اولین بار مارتا لوسی مفهوم تکنسین اتاق عمل را در سال ۱۹۰۱ بیان کرد و به بیان وظایف پرستار اتاق عمل پرداخت. اما حضور گسترده تکنسین های اتاق عمل با شروع جنگ جهانی اول و دوم شکل گرفت.در جریان این جنگ‌ها، پرستارانی در اتاق‌های عمل بودند که در کنار پزشکان در هنگام عمل حضور داشتند و خدمت رسانی می‌کردند. در سال ۱۹۵۷ به تدریج این کار تبدیل به علم شد و کم کم وارد دانشگاه‌های جهان شد.رشته اتاق عمل در ایران بین سال‌های ۱۳۶۶ تا ۱۳۸۰ در دانشکده‌های مختلف سطح کشور راه‌اندازی گردید .این رشته در دانشکده‌های پیراپزشکی و پرستاری تدریس می‌شود. پس می‌توان این رشته را رشته‌ای نوظهور در ایران دانست.
اعضای اتاق عمل
یک تکنسین جراحی، یک متخصص بهداشت است که به‌‌عنوان بخشی از تیم مراقبت‌های جراحی فعالیت می‌کند. تکنسین‌های جراحی اعضای تیم جراحی هستند. اعضای تیم شامل جراح، دستیار جراح، پرستار گردش خون و ارائه دهنده بیهوشی (متخصص بیهوشی یا بیهوشی پرستار) هستند. متخصصان رشته اتاق عمل دارای دانش و مهارت در فنون پزشکی هستند. تعداد کمی از الزامات اجباری حرفه‌ای برای تکنسین‌های جراحی وجود دارد، و دامنه عمل به‌طور گسترده‌ای در کشورها متفاوت است.
معرفی رشته اتاق عمل
اتاق عمل به تربیت نیروی انسانی با دانش بالا، متعهد و کارآمد که با کسب مهارت‌های حرفه‌ای بتوانند در اتاق عمل خدمت نمایند می‌پردازد. کارشناسان این رشته در اتاق عمل لباس‌های مخصوص استریل شده می‌پوشند و ساعات زیادی را در کنار گروه پزشکی ایستاده و کمک می‌کنند. وظیفه تکنسین اتاق عمل آماده کردن وسایل جراحی، استریل و اداره اتاق عمل است. این افراد می‌توانند به دو صورت سیرکولر (فرد غیر استریل برای تامین الزامات جراحی که حق نزدیکی به بیمار را ندارد) و اسکراب (فرد استریل که در یک محیط یک متری در کنار جراح و با همراهی جراح، عمل را انجام می‌دهند) در اتاق عمل فعالیت می‌کنند.
دانشجویانی که رشته اتاق عمل را انتخاب می‌کنند در طول تحصیل خود با اصول اتاق عمل و تکنولوژی‌های بکار رفته در جراحی‌های تخصصی و فوق تخصصی آشنا شده و مهارت‌های مورد نیاز جهت مراقبت از بیماران در حین عمل و بعد از عمل را یاد می‌گیرند. تکنسین اتاق عمل به‌‌عنوان بخشی از گروه جراحی در اتاق عمل حضور دارد و به کمک پزشکان و سایر اعضای تیم، می‌پردازد. از دیگر فعالیت‌های تکنسین اتاق عمل می‌توان به آماده کردن و استریل وسایل جراحی و همینطور اداره اتاق عمل اشاره کرد. پس از خصوصیات مهم تکنسین اتاق عمل به دقت بالا و اشتیاق برای کمک به دیگران و توجه به جزئیات می‌توان اشاره کرد.
خصوصیات یک تکنسین اتاق عمل
- تحمل بالا درهنگام مواجه با مواد و بوهای ناخوشایند
- صبور، دقیق و با توان بدنی مناسب
- داشتن آرامش و توان تصمیم‌گیری درست و سریع در شرایط بحرانی
- توانایی کار تیمی و مهارت‌های ارتباطی خوب
وظایف تکنسین اتاق عمل
- مهیا کردن اتاق عمل برای جراحی و کنترل آن از همه نظر
- اطمینان از کار کردن صحیح دستگاه‌ها و تجهیزات لازم برای جراحی
- استریل کردن تجهیزات و لوازم
- اطمینان از وجود لوازم و ابزار لازم برای جراحی
- کنترل پرونده بیمار قبل از جراحی برای اطمینان از کامل بودن مدارک پزشکی مورد نیاز
- آموزش‌های لازم به بیماران
- شستن و ضدعفونی محل‌های برش روی بدن بیمار و … از وظایف فارع التحصیلان اتاق عمل است.
- کمک کردن به پزشکان و پرستاران قبل و در حین جراحی
- مراقبت از نمونه‌های آزمایشگاهی برخی از جراحی‌ها و ارسال آن‌ها به آزمایشگاه
- کمک کردن در استریل و پانسمان نهایی بیمار
- انتقال بیماران به اتاق ریکاوری بعد از عمل
- مرتب و استریل کردن اتاق‌های عمل بعد از جراحی
- تهیه گزارش از تمام فرآیند جراحی
مشخصات دوره اتاق عمل
اتاق عمل دارای مقطع کارشناسی است که حدود ۴ الی ۵ سال به‌طول می‌انجامد. تعداد کل واحدها ۱۳۰عدد بوده که ۲۰ واحد به دروس عمومی، ۸۴ واحد به دروس پایه، اختصاصی و کارآموزی و ۲۴ واحد نیز به کارآموزی در عرصه اختصاص دارد. در حال حاضر امکان ادامه تحصیل در مقطع دکتری اتاق عمل وجود ندارد و دانشجویان جهت ادامه تحصیل باید در گرایش دیگری به کسب دانش بپردازند.
رشته‌های مقطع کارشناسی ارشد برای
فارغ‌التحصیلان رشته اتاق عمل
- اتاق عمل
- مدیریت خدمات بهداشتی درمانی
- رفاه اجتماعی
- اپیدمیولوژی
- آمار زیستی
- علوم بهداشتی در تغذیه
- کتابداری و اطلاع رسانی پزشکی
- فیزیولوژی
- تکنولوژی گردش خون
- ارگونومی
- مهندسی پزشکی (زیست مواد)
- زیست فناوری پزشکی
- فناوری اطلاعات سلامت
- پرستاری مراقبت‌های ویژه نوزادان
- انفورماتیک پزشکی
- مهندسی پزشکی (بیوالکتریک)
- اقتصاد بهداشت
- ارزیابی فناوری سلامت
- علوم تغذیه
- نانوتکنولوژی پزشکی
- تاریخ علوم پزشکی
- ارزیابی فناوری سلامت
- آموزش بهداشت
دروس تخصصی
- تکنیک اتاق عمل عمومی
- داروشناسی عمومی و تخصصی
- فیزیولوژی
- فن پرستاری
- انگل‌شناسی و میکروب‌شناسی
- بهداشت فردی و همگانی
- تشریح
- بیهوشی جراحی عمومی و تخصصی
- روش‌های احیاء قلبی و ریوی
- اصطلاحات پزشکی و اصطلاحات رایج در اتاق عمل
- کارآموزی در عرصه
- روانشناسی
- کارآموزی عمومی
- شیمی آلی و بیوشیمی
- جراحی زنان و زایمان
- خون‌شناسی و انتقال خون
- فیزیک پزشکی و کاربرد آن در اتاق عمل
- آسیب‌شناسی
- بیماری‌های داخلی
آینده شغلی
رشته اتاق عمل که در چارچوب انتخاب رشته تجربی قابل دستیابی است از فرصت‌های شغلی مناسبی برخوردار است که می‌توان به فعالیت در مراکز مراقبتی سیار، بیمارستان‌ها، بخشهای جراحی، اتاق عمل، ریکاوری، مراکز جراحی سرپایی، رادیولوژی، مراکز آندوسکوپی، مراکز لیزرتراپی، مراکز اورژانس، درمانگاه‌ها، کلینیک‌ها، مطب‌ها و واحدهای جراحی سیار دولتی و یا خصوصی مشغول به کار شوند. ذکر این نکته با اهمیت است که با توجه به افزایش جمعیت بخصوص سالمندی و به دنبال آن افزایش بیماری‌ها و اعمال جراحی، نیاز دائمی به تکنسین‌های اتاق عمل وجود دارد می‌توان بازارکار مناسبی برای این شغل در کشور متصور شد.
برخی از مهارت‌های مورد نیاز کارکنان اتاق عمل عبارتند از:
- مهارت‌های استریلیزاسیون و ضدعفونی
- مهارت‌های کمک به جراح و متخصص بیهوشی
- مهارت‌های مراقبت از بیمار قبل، حین و بعد از عمل
- مهارت‌های کار با تجهیزات پزشکی
- مهارت‌های حل مسئله
- مهارت‌های کار تیمی
رتبه‌های برتر قبولی رشته اتاق عمل
| رتبه کشوری | رتبه منطقه | منطقه | دانشگاه | دوره |
|---|---|---|---|---|
| 6809 | 1365 | منطقه 3 | دانشگاه علوم پزشکي اصفهان | روزانه |
| 7865 | 2413 | منطقه 1 | دانشگاه علوم پزشکي تهران | روزانه |
| 8187 | 2508 | منطقه 1 | دانشگاه علوم پزشکي تهران | روزانه |
| 8875 | 2694 | منطقه 1 | دانشگاه علوم پزشکي کاشان | روزانه |
| 9052 | 4379 | منطقه 2 | دانشگاه علوم پزشکي شهيدبهشتي | روزانه |
| 9418 | 4548 | منطقه 2 | دانشگاه علوم پزشکي ياسوج | روزانه |
| 9448 | 2864 | منطقه 1 | دانشگاه علوم پزشکي اردبيل | روزانه |
| 10241 | 3095 | منطقه 1 | دانشگاه علوم پزشکي تهران | روزانه |
| 10566 | 3187 | منطقه 1 | دانشگاه علوم پزشکي تبريز | روزانه |
| 10767 | 5171 | منطقه 2 | دانشگاه علوم پزشکي ايران | روزانه |
| 10767 | 5171 | منطقه 2 | دانشگاه علوم پزشکي ايران | روزانه |
| 10964 | 2405 | منطقه 3 | دانشگاه علوم پزشکي شيراز | روزانه |
| 10987 | 5283 | منطقه 2 | دانشگاه علوم پزشکي تهران | روزانه |
| 10987 | 3296 | منطقه 1 | دانشگاه علوم پزشکي شيراز | روزانه |
| 11066 | 5322 | منطقه 2 | دانشگاه علوم پزشکي شهيدبهشتي | روزانه |
| 11110 | 3328 | منطقه 1 | دانشگاه علوم پزشکي تهران | روزانه |
| 11240 | 5404 | منطقه 2 | دانشگاه علوم پزشکي تهران | روزانه |
| 11414 | 5486 | منطقه 2 | دانشگاه علوم پزشکي تهران | روزانه |
| 11540 | 3450 | منطقه 1 | دانشگاه علوم پزشکي شيراز | روزانه |
| 11708 | 5633 | منطقه 2 | دانشگاه علوم پزشکي البرز-کرج | روزانه |
| 11722 | 5638 | منطقه 2 | دانشگاه علوم پزشکي همدان | پرديس خودگردان |
| 11868 | 3547 | منطقه 1 | دانشگاه علوم پزشکي تهران | روزانه |
| 12013 | 3589 | منطقه 1 | دانشگاه علوم پزشکي مشهد | روزانه |
| 12124 | 5825 | منطقه 2 | دانشگاه علوم پزشکي شهيدبهشتي | روزانه |
| 12250 | 3672 | منطقه 1 | دانشگاه علوم پزشکي شيراز | روزانه |
| 12289 | 2716 | منطقه 3 | دانشگاه علوم پزشکي جيرفت | روزانه |
| 12403 | 2746 | منطقه 3 | دانشگاه علوم پزشکي ايران | روزانه |
| 12403 | 2746 | منطقه 3 | دانشگاه علوم پزشکي ايران | روزانه |
| 12403 | 2746 | منطقه 3 | دانشگاه علوم پزشکي البرز-کرج | روزانه |
| 12493 | 5991 | منطقه 2 | دانشگاه علوم پزشکي ايران | روزانه |
| 12493 | 5991 | منطقه 2 | دانشگاه علوم پزشکي ايران | روزانه |
| 13142 | 6293 | منطقه 2 | دانشگاه علوم پزشکي ايران | روزانه |
| 13142 | 6293 | منطقه 2 | دانشگاه علوم پزشکي ايران | روزانه |
| 13142 | 3898 | منطقه 1 | دانشگاه علوم پزشکي شيراز | روزانه |
| 13264 | 6344 | منطقه 2 | دانشگاه علوم پزشکي بابل | روزانه |
| 13431 | 6418 | منطقه 2 | دانشگاه علوم پزشکي خراسان شمالي -بجنورد | روزانه |
| 13491 | 4006 | منطقه 1 | دانشگاه علوم پزشکي تهران | روزانه |
| 13554 | 6467 | منطقه 2 | دانشگاه علوم پزشکي اصفهان | روزانه |
| 13584 | 4037 | منطقه 1 | دانشگاه علوم پزشکي مشهد | روزانه |
| 13665 | 4059 | منطقه 1 | دانشگاه علوم پزشکي شيراز | روزانه |
| 14146 | 6733 | منطقه 2 | دانشگاه علوم پزشکي اصفهان | روزانه |
| 14372 | 3287 | منطقه 3 | دانشگاه علوم پزشکي گيلان -رشت | روزانه |
| 14473 | 6878 | منطقه 2 | دانشگاه علوم پزشکي شيراز | روزانه |
| 14828 | 7038 | منطقه 2 | دانشگاه علوم پزشکي اصفهان | روزانه |
| 14959 | 4399 | منطقه 1 | دانشگاه علوم پزشکي شيراز | روزانه |
| 15053 | 7141 | منطقه 2 | دانشگاه علوم پزشکي گيلان -رشت | روزانه |
| 15088 | 7159 | منطقه 2 | دانشگاه علوم پزشکي قزوين | روزانه |
| 15367 | 3584 | منطقه 3 | دانشگاه علوم پزشکي البرز-کرج | روزانه |
| 15862 | 4625 | منطقه 1 | دانشگاه علوم پزشکي اصفهان | روزانه |
| 16060 | 4680 | منطقه 1 | دانشگاه علوم پزشکي ايران | روزانه |
| 16060 | 4680 | منطقه 1 | دانشگاه علوم پزشکي ايران | روزانه |
| 16283 | 4747 | منطقه 1 | دانشگاه علوم پزشکي زنجان | روزانه |
| 16597 | 3922 | منطقه 3 | دانشگاه علوم پزشکي مشهد | روزانه |
| 16790 | 7926 | منطقه 2 | دانشگاه علوم پزشکي شيراز | روزانه |
| 16805 | 4901 | منطقه 1 | دانشگاه علوم پزشکي مشهد | روزانه |
| 16805 | 7932 | منطقه 2 | دانشگاه علوم پزشکي همدان | روزانه |
| 16839 | 3978 | منطقه 3 | دانشگاه علوم پزشکي بابل | روزانه |
| 16857 | 4918 | منطقه 1 | دانشگاه علوم پزشکي تبريز | روزانه |
| 16857 | 4918 | منطقه 1 | دانشگاه علوم پزشکي تربت حيدريه | روزانه |
| 16937 | 7992 | منطقه 2 | دانشگاه علوم پزشکي گيلان -رشت | روزانه |
| 16976 | 4945 | منطقه 1 | دانشگاه علوم پزشکي ايران | روزانه |
| 16976 | 4945 | منطقه 1 | دانشگاه علوم پزشکي ايران | روزانه |
| 16976 | 8010 | منطقه 2 | دانشگاه علوم پزشکي البرز-کرج | روزانه |
| 17053 | 4962 | منطقه 1 | دانشگاه علوم پزشکي ايران | روزانه |
| 17053 | 4962 | منطقه 1 | دانشگاه علوم پزشکي ايران | روزانه |
| 17168 | 8101 | منطقه 2 | دانشگاه علوم پزشکي اصفهان | روزانه |
| 17385 | 8194 | منطقه 2 | دانشکده علوم پزشکي شوشتر | روزانه |
| 17402 | 4138 | منطقه 3 | دانشگاه علوم پزشکي جهرم | روزانه |
| 17471 | 4162 | منطقه 3 | دانشگاه علوم پزشکي مشهد | روزانه |
| 17683 | 8328 | منطقه 2 | دانشگاه علوم پزشکي شهيدبهشتي | روزانه |
| 18004 | 8486 | منطقه 2 | دانشگاه علوم پزشکي ايلام | روزانه |
| 18470 | 5364 | منطقه 1 | دانشگاه علوم پزشکي تبريز | روزانه |
| 18570 | 4450 | منطقه 3 | دانشگاه علوم پزشکي گيلان -رشت | روزانه |
| 18592 | 8736 | منطقه 2 | دانشگاه علوم پزشکي ايران | روزانه |
| 18592 | 8736 | منطقه 2 | دانشگاه علوم پزشکي ايران | روزانه |
| 18758 | 5445 | منطقه 1 | دانشگاه علوم پزشکي فسا | روزانه |
| 18906 | 8869 | منطقه 2 | دانشگاه علوم پزشکي کاشان | روزانه |
| 19319 | 9067 | منطقه 2 | دانشگاه علوم پزشکي قزوين | روزانه |
| 19718 | 5704 | منطقه 1 | دانشگاه علوم پزشکي مشهد | روزانه |
| 19885 | 4808 | منطقه 3 | دانشگاه علوم پزشکي شيراز | روزانه |
| 19931 | 4823 | منطقه 3 | دانشگاه علوم پزشکي شيراز | روزانه |
| 19986 | 5777 | منطقه 1 | دانشگاه علوم پزشکي تبريز | روزانه |
| 20148 | 5818 | منطقه 1 | دانشگاه علوم پزشکي تبريز | روزانه |
| 20360 | 9548 | منطقه 2 | دانشگاه علوم پزشکي يزد | روزانه |
| 20421 | 5883 | منطقه 1 | دانشگاه علوم پزشکي تبريز | روزانه |
| 20463 | 4982 | منطقه 3 | دانشگاه علوم پزشکي جندي شاپور-اهواز | روزانه |
| 20463 | 9588 | منطقه 2 | دانشگاه علوم پزشکي کردستان -سنندج | روزانه |
| 20815 | 5986 | منطقه 1 | دانشگاه علوم پزشکي البرز-کرج | ظرفيت مازاد |
| 20836 | 5994 | منطقه 1 | دانشگاه علوم پزشکي تبريز | روزانه |
| 20875 | 6003 | منطقه 1 | دانشگاه علوم پزشکي تبريز | روزانه |
| 20921 | 9794 | منطقه 2 | دانشگاه علوم پزشکي البرز-کرج | ظرفيت مازاد |
| 21159 | 6094 | منطقه 1 | دانشگاه علوم پزشکي اصفهان | روزانه |
| 21747 | 6251 | منطقه 1 | دانشگاه علوم پزشکي البرز-کرج | ظرفيت مازاد |
| 21861 | 6289 | منطقه 1 | دانشکده علوم پزشکي ساوه | روزانه |
| 21948 | 10259 | منطقه 2 | دانشگاه علوم پزشکي بابل | روزانه |
| 22127 | 5429 | منطقه 3 | دانشگاه علوم پزشکي همدان | روزانه |
| 22152 | 10346 | منطقه 2 | دانشگاه علوم پزشکي اردبيل | روزانه |
| 22450 | 5527 | منطقه 3 | دانشگاه علوم پزشکي کاشان | روزانه |
| 22882 | 5649 | منطقه 3 | دانشگاه شاهد-تهران | روزانه |
| 22902 | 5658 | منطقه 3 | دانشگاه علوم پزشکي همدان | روزانه |
