معرفی و انتخاب رشته الهیات و معارف اسلامی

هدف اصلی رشته الهیات و معارف اسلامی قدم گذاشتن در مسیر شناخت وآشنایی با خدای متعال و قرب الهی است. و با کمک مطالعه و تحقیق و پژوهش می‌توان با چشمی باز به این شناخت دست پیدا کرد. در الهیات و معارف اسلامی متون مقدس اسلامی و واقعیت‌های زندگی افراد مسلمان در دوره معاصراست. از جمله دروسی که به آن مطالعه می‌شود در مورد ازدواج، طلاق و فرزندپروری است و به احکان شرعی طبق قوانین معاصر نیر است.

معرفی رشته الهیات و معارف اسلامی

یکی از رشته‌هایی که از طریق کنکور گروه انسانی می‌توانید انتخاب کنید. داوطلبان کنکور انسانی باید در زمان انتخاب رشته به این نکته توجه کنند که چه دروسی در این رشته در دانشگاه تدریس می‌شود تا حس بهتری به انتخاب رشته خود داشته باشند و ببینند که می‌توانند با این رشته ارتباط برقرار کنند یا خیر.

تحلیل نظریات و مذاهب اسلامی، تفسیر قرآن، حدیث و سیره، مطالعه فقه و اصول، تفکر اسلامی و اخلاق اسلامی از جمله موضوعات مورد بررسی هستند.

دانشجویان الهیات و معارف اسلامی با مطالعه و تحلیل مسائل دینی اسلامی، به دنبال درک عمیقی از فلسفه، منطق و اصول دینی هستند. آن‌ها به دنبال یافتن راهی برای تطبیق اصول دینی با شرایط معاصر جامعه و به کارگیری آن‌ها در ساختارهای اجتماعی هستند.

 الهیات و معارف اسلامی

دانشجویان با مطالعه مذاهب و مکاتب مختلف اسلامی، نقد و تحلیل آن‌ها و بررسی چالش‌های پیش روی جامعه و اسلام در عصر حاضر آشنا می‌شوند. هم‌چنین، با شناخت و تحلیل مفاهیم اخلاقی و فلسفی دینی، آن‌ها به دنبال پیدا کردن مسیر مناسبی برای تعامل با دیگر فرهنگ‌ها و اعتقادات هستند.

دانشجویان این رشته می‌توانند در سطح کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری در حوزه‌هایی مانند تحلیل اسلامی، پژوهش‌های دینی، مطالعات قرآن و حدیث، فقه و اصول، فلسفه اسلامی، اخلاق اسلامی و … فعالیت داشته باشند. درس‌های این رشته به دو زبان فارسی و عربی تدریس می‌شود، در کنکور سراسری، ضریب دروس ادبیات فارسی و عربی ۳ و فلسفه و منطق ۲ است.

زبان و ادبیات عرب

ضروری است تمام دانشجویان این رشته به زبان و ادبیات عرب مسلط باشند؛ چرا که جهت ورود به مباحث قرآن، حدیث، مطالعه تاریخ و تمدن کشورهای مسلمان و کتب عرفانی و فلسفی اسلامی نیاز به تسلط بر این زبان وجود دارد. همچنین برای پژوهش و مطالعه فقه و مبانی حقوق اسلامی آشنایی با زبان عربی یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر به‌شمار می‌آید. درس‌های الهیات و معارف اسلامی به دو زبان فارسی و عربی تدریس می‌شود، در کنکور سراسری، ضریب دروس ادبیات فارسی و عربی ۳ و فلسفه و منطق ۲ است. هر دانشجوی الهیات و معارف اسلامی باید به زبان و ادبیات عرب مسلط بوده و به آن علاقه‌مند باشد چرا که برای ورود به مباحث قرآن و حدیث و مطالعه تاریخ و تمدن کشورهای مسلمان و کتب عرفانی و فلسفی اسلامی یا تحقیق و مطالعه بر روی فقه و مبانی حقوق اسلامی آشنایی با عربی یک ضرورت اجتناب ناپذیر است. 

گرایش‌های الهیات و معارف اسلامی

کارشناسی ارشد

•  فلسفه و حکمت اسلامی
•  علوم قرآن و حدیث
•  فقه و مبانی حقوق اسلامی
•  فقه شافعی
•  ادیان و عرفان
• تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی

بعضی از دروس مختلف الهیات و معارف اسلامی

• تاریخ اسلام
• منطق
• صرف و نحو عربی کاربردی
• اعراب قرآن
• ترجمه عربی به فارسی و فارسی به عربی
• قرائت و درک مفاهیم متون فقهی و تفسیری
•  قرائت و درک مفاهیم متون عرفانی

علوم قرآن و حدیث

در گرایش علوم قرآن و حدیث دانشجویان ۱۲ واحد تفسیر قرآن کریم می‌گذرانند که در این ۱۲ واحد با‌شان نزول، مفهوم آیات و تفسیرهای مهم قرآن کریم آشنا می‌شوند. همچنین دانشجویان ۱۲ واحد درسی در زمینه علوم قرآنی مطالعه می‌کنند که در این ۱۲ واحد با علوم خاصی که هر پژوهشگر قرآن باید با آن‌ها آشنا باشد مثل مبحث مجمل و مبین، منطوق و مفهوم، آشنا می‌شوند که لازمه فهم و درک قرآن و تفسیر و تبیین آن است. علاوه بر مباحث قرآنی دانشجویان این گرایش در بخش حدیث، با علم الحدیث، درایه الحدیث، فقه الحدیث، مجامع حدیثی شیعه و اهل تسنن و اصطلاحات حدیث آشنا می‌شوند یعنی دانشجویان به‌طور اجمالی تاریخ تطور، تحول و پیدایش علم حدیث از دیدگاه اهل تشیع و تسنن، معنا و مفهوم اصطلاحات علم حدیث و مفهوم و محتوای احادیث را مطالعه می‌کنند. دروس تخصصی گرایش علوم قرآن و حدیث: تاریخ قرآن، تاریخ تفسیر قرآن کریم، تاریخ حدیث، درایه الحدیث، فقه الحدیث، علوم قرآنی، تفسیر قرآن کریم، تأثیر قرآن کریم در پیدایش علوم ادبی، مروری بر نهج البلاغه، علوم بلاغت. 

فقه و حقوق اسلامی

گرایش فقه و حقوق اسلامی، وظایف و حقوق انسان را از دیدگاه تشریعات الهی بیان می‌کند، حقوقی که از روی حکمت و بر روی محور مصالح ومفاسد خردمندانه است و در زمینه رابطه میان انسان و خدا، رابطه انسانها با یکدیگر یا وظایف انسان نسبت به خود و طبیعت است.

دروس تخصصی گرایش فقه و حقوق اسلامی: فقه، فقه مقارن، اصول فقه، آیات الاحکام، تاریخ فقه و فقها، احادیث فقهی، حقوق جزای خصوصی اسلام، حقوق بین‌الملل اسلام، آیین دادرسی در اسلام، حقوق جزای عمومی اسلامی، قواعد فقه مدنی، حقوق خانواده، کلیات حقوق، حقوق تطبیقی. 

فقه شافعی

یکی از گرایشهای الهیات گرایش فقه شافعی است که بسیاری از دروس آن با گرایش فقه و مبانی حقوق اسلامی یکسان است. احکام عملی اسلام مانند عبادت، معاملات، مناکحات، جزا، قضا و شهادت و همچنین اصول از دیدگاه مذهب شافعی تدریس می‌شود. گرایش فقه شافعی تنها از بین داوطلبان اهل سنت، دانشجو می‌پذیرد. فقه شافعی یکی از مذاهب چهارگانه اهل سنت است که پایه‌گذاری آن توسط امام محمد بن ادریس شافعی (150-204 ه.ق) است. این مذهب با اعتدال و میانه‌روی در بین مذاهب اهل سنت است و پیروان زیادی در کشورهای مختلف جهان دارد.

فلسفه و حکمت اسلامی

در تاریخ علم و اندیشه ما برای پیدا کردن به حقیقت و آگاهی از راز هستی و آفرینش به دو راه اصلی و اساسی برمی‌خوریم، راه عقل و راه عشق. و نیز این دو راه وجود دارد و برای کشف حقیقت هر دو روش کشف و شهود و استدلال و منطق مورد توجه بوده‌است. در این میان طرفداران اصالت عقل معتقدند که می‌توان با استدلال و برهان به معرفت و شناخت رسید و از راز آفرینش آگاهی یافت.

اعتقادی که در گرایش فلسفه و حکمت اسلامی نیز با آن روبرو می‌شویم و در واقع دانشجویان این گرایش به مطالعه و پژوهش در این زمینه می‌پردازند و نظام آموزشی آن‌ها بر پایه مطالعه مکاتب فلسفی مثل مشا»، اشراق یا ملاصدرا استوار است.

دروس تخصصی گرایش فلسفه و حکمت اسلامی: فلسفه اسلامی، کلام، حکمت عملی، منطق، تاریخ فلسفه اسلامی، تاریخ فلسفه غرب، متون فلسفی به زبان خارجی، عرفان. 

ادیان و عرفان

در گرایش ادیان و عرفان دانشجویان با تاریخ ظهور و گسترش ادیان زنده (ادیانی که هنوز پیروان بسیاری دارند) آشنا می‌شوند و سه بخش اساسی احکام و آداب، عقاید و اخلاق را در هر دینی مطالعه می‌کنند که البته در این مطالعه شخص پژوهشگر درصدد اثبات حقانیت یا بطلان دین خاصی نیست بلکه درصدد شناسایی و درک مواضع مشترک است. گفتنی است که ادیان زنده‌ای که دانشجویان مطالعه می‌کنند، براساس خاستگاه آن‌ها به سه گروه تقسیم می‌شوند که عبارتند از: 

 

ادیان خاورمیانه که شامل ادیان سامی یعنی یهودیت، مسیحیت و اسلام می‌شود که پیامبران آن‌ها نسلشان به حضرت ابراهیم می‌رسد و دین زردتشت که خاستگاه آن ایران است. 

ادیان خاور دور که ادیان کشورهای چین و ژاپن است و شامل «کنفوسیوس»،  «تائو» و «شین تو» می‌گردد. همچنین دانشجویان این گرایش عرفان را به‌‌عنوان یکی از مباحث مقایسه‌ای در ادیان مطالعه می‌کنند و با ادبیات عرفانی اسلام آشنا می‌شوند.

دروس تخصصی گرایش ادیان و عرفان: معارف شیعه، تاریخ فرق اسلامی، تاریخ فلسفه اسلامی، تاریخ فلسفه غرب، کلیات علم کلام، تفسیر عرفانی قرآن، متون عرفانی فارسی، تاریخ تصوف، متون ادیان و عرفان به زبان خارجی، ادیان ابتدایی و قدیم، ادیان ایران قبل از اسلام، دین یهود و مسیحیت، ادیان هند، دین بودا و خاور دور، روش‌شناسی ادیان. 

تاریخ فرهنگ و تمدن ملل اسلامی

گرایش تاریخ فرهنگ و تمدن ملل اسلامی، دانشجویان را با تاریخ و جغرافیای ممالک اسلامی آشنا می‌کند یعنی دانشجویان با فرهنگ، عادات و رسوم مسلمانهای نقاط مختلف جهان از جمله مسلمانهای آسیای جنوب شرقی، شمال آفریقا، اروپا و آمریکا آشنا می‌شوند. همچنین با تاریخ اسلام از زمان ظهور پیامبراکرم تا زمان حال، تاریخ تشکیلات اسلامی (آشنایی با نظام و تشکیلات دولتهای مسلمان اعم از نظام مالی، نظام اداری، تشکیلات سیاسی و …) تاریخ علوم، تاریخ ناحیه‌ای، تاریخ سال شمار، مآخذشناسی تاریخی، تاریخ‌نگاری در اسلام و انواع تاریخ‌نگاری اعم از وقایع نامه، معاجم الرجال، طبقات، احوال بلاد، احوال امم و…) تاریخ هنر معماری اسلامی و تاریخ آموزش و پرورش اسلامی آشنا می‌گردند. 

 

دروس تخصصی گرایش تاریخ فرهنگ و تمدن ملل اسلامی: وضع کنونی جهان اسلام، تاریخ‌نگاری در اسلام، تاریخ هنرهای اسلامی، تاریخ اسلام از آغاز خلافت عباسی تا پایان آل بویه، تاریخ اسلام از سلاجقه تا سقوط بغداد، تاریخ اسلام در مصر و شام، تاریخ اسلام در مغرب و اندلس، کلیات فرهنگ و تمدن اسلامی، تاریخ تشکیلات اسلامی، متون تاریخی، اسلام در برخورد با غرب و استعمار، اسلام‌شناسی در غرب، متون جغرافیایی، تاریخ آموزش و پرورش در اسلام، جغرافیای تاریخی اسلام، تاریخ علوم در اسلام، تاریخ تشیع. 

بازار کار و آینده شغلی در الهیات و معارف اسلامی

الهیات و معارف اسلامی از جمله رشته‌های قدیمی و بنیادی در دانشگاه‌های ایران است که به مطالعه آموزه‌ها و مبانی دین اسلام می‌پردازد. فارغ‌التحصیلان الهیات و معارف اسلامی می‌توانند در زمینه‌های مختلفی از جمله آموزش و پرورش، مراکز مذهبی، نهادهای دولتی،مشغول به کار شوند.

بازار کار آن در ایران به طور کلی متوسط است و فرصت‌های شغلی برای فارغ‌التحصیلان آن در نهادها و سازمان‌های دولتی و مراکز آموزشی و پژوهشی وجود دارد. علاوه بر این، فارغ‌التحصیلان می‌توانند با ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر و کسب تخصص‌های لازم، فرصت‌های شغلی بهتری را برای خود ایجاد کنند. فارغ‌التحصیلان این رشته می‌توانند در مشاغل زیر خدمت کرده و مشغول به کار شوند: تدریس در مراکز آموزشی و فرهنگی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، بنیاد پژوهش‌های اسلامی، پژوهشگاه علوم انسانی، کارشناس فقه و حقوق اسلامی در قوه قضائیه.