رشته بهداشت عمومی مجموعه‌ای از اقدامات است که برای حفظ سلامتی انجام می‌شود. به گفته سازمان بهداشت جهانی بهداشت, بهداشت به شرایط و شیوه‌هایی اشاره دارد که به حفظ سلامت و پیشگیری از شیوع بیماری‌ها کمک می‌کنند. کسانی که در مشاغل بهداشت عمومی فعالیت می‌کنند بی‌وقفه در سراسر جهان کار می‌کنند، و به ما اطمینان می‌دهند که آب تمیزتری برای نوشیدن، غذای مقوی بیشتر، هوای با کیفیت بالاتر برای تنفس و دسترسی به محیط وسیع طیف وسیعی از خدمات برای ارتقا سلامت انسان، از واکسن‌ها و پزشکان گرفته تا پارک‌های عمومی وجود دارد.
اما سلامت عمومی دقیقاً چیست؟ چرا مهم است؟ و اگر شما علاقه‌مند به ورود به دانشگاه برای ورود به این رشته هستید، با مدرک بهداشت عمومی چه کاری می‌توانید انجام دهید؟ از تعریف بهداشت عمومی گرفته تا مشاغل بهداشت عمومی، همه مواردی را که می‌خواهید در مورد این موضوع در حال رشد بدانید را در ادامه می‌آوریم. به‌طور کلی، وظیفه این رشته حفظ سلامت کل جامعه است. این جامعه می‌تواند به اندازه یک محله یا به بزرگی کل کشور یا منطقه جهان باشد.
آشنایی با بهداشت عمومی
متخصصان سعی دارند با اجرای برنامه‌های آموزشی، توصیه سیاست‌ها، اجرای خدمات و انجام تحقیقات – از بروز مشکلات مکرر جلوگیری کنند، برخلاف متخصصان بالینی مانند پزشکان و پرستاران، که در درجه اول تمرکز آنها بر روی درمان افراد پس از بیمار شدن یا آسیب دیدگی است. بهداشت عمومی همچنین برای محدود کردن نابرابری‌های بهداشتی کار می‌کند. بخش عمده‌ای از بهداشت عمومی باعث ارتقاء حقوق، کیفیت و دسترسی به خدمات بهداشتی می‌شود. اهمیت این رشته آنجا مشخص می‌شود که فقدان آن، باعث بروز انواع بیماری‌ها، مسائل پزشکی و مشکلات عمومی در جامعه می‌گردد.
یهداشت عمومی علم محافظت و بهبود سلامت مردم و جوامع آنها است. این کار با ترویج سبک زندگی سالم، تحقیق در مورد بیماری‌ها و پیشگیری از آسیب، و کشف، پیشگیری و پاسخ به بیماری‌های عفونی حاصل می‌شود. به‌طور کلی، بهداشت عمومی مربوط به محافظت از سلامت کل جمعیت است. این جمعیت می‌توانند به‌اندازه یک محله محلی، یا به‌اندازه یک کشور یا منطقه کل جهان باشند. فارغ‌التحصیلان بهداشت عمومی سعی می‌کنند از طریق اجرای برنامه‌های آموزشی، توصیه سیاست‌ها، اجرای خدمات و انجام تحقیقات، از بروز مشکلات و ایجاد مجدد آنها جلوگیری کنند – برخلاف متخصصان بالینی مانند پزشکان و پرستاران، که در درجه اول به دنبال معالجه افراد پس از مریض شدن یا زخمی شدن هستند. بهداشت عمومی همچنین برای کاهش ناسازگاری‌های بهداشتی تلاش می‌کند. بخش عمده‌ای از بهداشت عمومی ارتقا کیفیت و دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی است.
کاربرد بهداشت عمومی
بهداشت عمومی شاخه‌ای از علوم بهداشتی است که هدف آن حفاظت، ارتقاء و بازسازی سلامت افراد جامعه است. انسان از زمانی که توانست ” پزشکی پیشگیری ” را از ” پزشکی درمان ” جدا کند، در واقع اولین پایه‌های آن را بنا نهاد. پس از آن و همگام با پیشرفت علوم بشری، شاخه‌های تخصصی مختلف از این گرایش جدا شد. از این رو می‌توان کارشناسی بهداشت عمومی را پایه اصلی تمام رشته‌های منشعب از آن نظیر آموزش بهداشت، تغذیه، مدیریت بهداشتی، اقتصاد بهداشت و … دانست. تعداد قابل توجهی از دانشگاه‌های کشور در این شاخه دانشجو می‌پذیرند و این رشته از پذیرش نسبتاً بالایی برخوردار است.
بهداشت شخصی به حفظ پاکیزگی بدن کمک می‌کند. این رشته در واقع شاخه‌ای دیگر از علوم تجربی است که هدف آن ارتقاء و سلامت افراد جامعه است. کسانی که دراین حوزه تحصیل می‌کنند در واقع به پیشگیری می‌پردازند نه درمان. هدف از رشته بهداشت تربیت و آموزش دادن به نیروهای انسانی است که با مفاهیمی مانند شناخت بیماری‌ها، نحوه شیوع آن، مراقبت‌های پیشگیری، حفظ سلامت فردی، حفظ سلامت اجتماعی آگاه هستند و این دانش را به بقیه افراد جامعه اموزش می‌دهند تا کیفیت سلامت فرد و جامعه افزایش پیدا کند. به‌همین دلیل این رشته بیشتر جنبه آموزشی دارد.
کارشناسی بهداشت عمومی
رشته کارشناسی بهداشت عمومی را می‌توان پایه بسیاری از رشته‌های علوم تجربی نظیر تغذیه، اقتصاد بهداشت، آموزش بهداشت و … دانست. از نظر آمار دانشگاهی، تعداد زیادی از دانشگاه‌ها این رشته را می‌پذیرند پس می‌توانید با خیال راحت زمان انتخاب رشته این رشته را انتخاب نمایید.
نقش‌های کلیدی کارشناسان بهداشت عمومی
کارشناسان بهداشت عمومی با ایفای نقش‌های حیاتی در سیستم سلامت، تأثیر مستقیمی بر ارتقای سلامت جامعه دارند. از مهم‌ترین وظایف این متخصصان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
1. نقش آموزشی (Health Education)
-
آموزش نیروهای بهداشتی (مانند کاردان‌ها و بهورزان)
-
ارائه مشاوره‌های قبل از ازدواج
-
آموزش مادران در زمینه مراقبت‌های دوران بارداری و شیردهی
-
برگزاری کارگاه‌های آموزشی برای پیشگیری از بیماری‌های واگیر
2. نقش پژوهشی (Research Role)
-
طراحی و اجرای طرح‌های پژوهشی در حوزه تحقیقات نظام سلامت (HSR)
-
آموزش و نظارت بر پرسشگران مطالعات سلامت
-
مشارکت در جمع‌آوری و تحلیل داده‌های اپیدمیولوژیک
-
همکاری در تدوین گزارش‌های پژوهشی و مقالات علمی
3. نقش مراقبتی (Preventive Care)
-
پایش رشد و سلامت کودکان زیر ۵ سال
-
مراقبت‌های جامع قبل و بعد از زایمان برای مادران
-
غربالگری بیماری‌های مزمن (دیابت، فشار خون، سرطان‌ها)
-
نظارت بر اجرای برنامه‌های واکسیناسیون
4. نقش اجرایی (Administrative Role)
-
مشارکت در برنامه‌های بهداشت مدارس (مانند معاینات دوره‌ای دانش‌آموزان)
-
ارائه خدمات تنظیم خانواده به خانوارهای تحت پوشش
-
نظارت بر تکمیل و به‌روزرسانی پرونده‌های الکترونیک سلامت
-
هماهنگی با تیم‌های سیار بهداشتی برای خدمات‌رسانی به مناطق محروم
سرفصل دروس و تعداد واحدها
- تعداد کل واحدها : 130 واحد
- دروس عمومی : 20 واحد
- دروس پایه و اصلی : 32 واحد
- دروس اختصاصی اجباری : 60 واحد
- دروس کارآموزی درعرصه:16 واحد
کارشناسی ارشد بهداشت عمومی
فارغ‌التحصیلان کارشناسی بهداشت عمومی می‌توانند در رشته‌های زیر در مقطع ارشد ادامه تحصیل دهند:
- آموزش بهداشت
- آمار زیستی
- اپیدمیولوژی
- ارزیابی فناوری سلامت
- اقتصاد بهداشت
- انفورماتیک پزشکی
- بهداشت و ایمنی مواد غذایی
- رفاه اجتماعی
- زیست فناوری پزشکی
- سم شناسی
- سلامت سالمندی
- فیزیولوژی
- کتابداری و اطلاع رسانی پزشکی
- فناوری اطلاعات سلامت
- مدیریت خدمات بهداشتی درمانی
- مهندسی بهداشت محیط
- مدیریت توانبخشی
- مهندسی پزشکی (بیوالکتریک)
- مهندسی پزشکی(زیست مواد)
- نانوتکنولوژی پزشکی
- حشره شناسی پزشکی و مبارزه با ناقلین
- علوم تغذیه
- علوم بهداشتی در تغذیه
- علوم تغذیه در بحران و حوادث غیر مترقبه
- آموزش پزشکی
- اکولوژی انسانی
- تاریخ علوم پزشکی
- برنامه‌ریزی یادگیری الکترونیکی در علوم پزشکی
بازار کار و آینده شغلی
بهداشت عمومی از لحاظ آینده شغلی در وضعیت مناسبی است. از جمله مشاغلی که فارغ‌التحصیلان می‌توانند داشته باشند: مربی بهداشت مدارس، پایش سلامت کودکان، مراقبت قبل و بعد از زایمان مادران، مراقبت از سلامت کودکان، مشاوره‌های قبل از ازدواج و … .
برخی از عوامل دیگر که می‌توانند بر بازار کار تاثیر بگذارند، عبارتند از:
- پیشرفت‌های تکنولوژی
- تغییرات آب و هوایی
- افزایش جهانی جمعیت
- تقاضای رو به رشد
- تنوع وظایف و مسئولیت‌ها
در ایران، فارغ‌التحصیلان می‌توانند در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، سازمان غذا و دارو، سازمان محیط زیست، مراکز بهداشت، بیمارستان‌ها، کلینیک‌ها، شرکت‌های تولید مواد غذایی و دارویی، سازمان‌های بین‌المللی و بخش خصوصی مشغول به کار شوند. همچنین می‌توانند به‌صورت مستقل به عنوان مشاور بهداشت عمومی، مربی بهداشت، پژوهشگر بهداشت عمومی و..
در خارج از کشور، فرصت‌های شغلی بسیار متنوع است. آنها می‌توانند در سازمان‌های بین‌المللی مانند سازمان بهداشت جهانی (WHO)، صندوق کودکان ملل متحد (UNICEF) و بانک جهانی و یا سازمان‌های غیردولتی (NGOs) فعال در زمینه بهداشت عمومی مشغول به کار شوند. همچنین می‌توانند به‌صورت مستقل به عنوان محقق، مشاور، مربی و یا کارآفرین فعالیت کنند.
