دامپزشکی حرفه‌ای است که وظیفه آن مراقبت از سلامتی حیوانات و تلاش برای بهبود سلامت عمومی آنان است. دامپزشکان نسبت به تشخیص، درمان، و تحقیق در مورد شرایط و بیماری‌های حیوانات خانگی و سایر حیوانات بررسی‌های لازم را انجام می‌دهند. آنچه لازم است برای انتخاب رشته دامپزشکی بدانید، در این یادداشت آمده است. اگر عاشق حیوانات هستید، باید در مورد اخذ مدرک پزشکی دامپزشکی فکر کرده باشید.
دامپزشکی حرفه‌ای دشوار است و نیاز به قدرت اخلاقی، ثبات و قلبی مهربان دارد. پزشکان دامپزشکی به حیوانات اهلی و مزرعه (و حتی گاهی وحشی) نیز اهمیت می‌دهند، بعد از بیماری به جراحی، درمانی و توانبخشی حیوانات مشغول می‌شوند – دامنه مسئولیت‌های آنها گاهی اوقات گسترده‌تر از آن است که دامنه مسئولیت‌های یک پزشک معمولی، و سطح آن مسئولیت نیز بسیار بالا است – بنابراین بدیهی است که این حرفه نه برای همه بلکه فقط برای افرادی که سرنوشت خود را در مراقبت از حیوانات پیدا کرده‌اند، حرفه‌ای است. خوشبختانه، تعدادی از این افراد به‌اندازه کافی بزرگ هستند، بنابراین تقریباً در هر دانشگاه پزشکی (یا حتی دانشگاه معمولی) چندین برنامه مطالعاتی در دامپزشکی وجود دارد.
قدمت رشته دامپزشکی
افرادی که به‌‌عنوان پزشک حیوانات خدمت می‌کنند از زمان‌های قدیم وجود داشتند و دامپزشکی به‌‌عنوان یک تخصص از اوایل سال ۲۰۰۰ قبل از میلاد در بابل و مصر تاسیس شده است. یونانیان باستان دارای دسته‌ای از پزشکان بودند که «پزشکان اسب» نامیده می‌شدند و اصطلاح لاتین این تخصص، veterinarius (مربوط به حیوانات سنگین)، در زمان معاصر این رشته را نشان می‌داد. امروزه دامپزشکان در سراسر جهان در عمل بالینی خصوصی و شرکتی، برنامه‌های دانشگاهی، صنعت خصوصی، خدمات دولتی، بهداشت عمومی و خدمات نظامی خدمت می‌کنند. آنها اغلب در کار خود توسط سایر متخصصان دامپزشکی، مانند پرستاران دامپزشکی و تکنسین‌های دامپزشکی پشتیبانی می‌شوند.
دامپزشکان متخصصین پزشکی بسیار آموزش دیده‌ای هستند که سلامت و کیفیت زندگی انواع حیوانات را تأمین می‌کنند. آنها از مهارت‌های حل مسئله و دانش عمیق علوم بیولوژیکی، جسمی و اجتماعی برای تشخیص، درمان و پیشگیری از بیماری‌های حیوانات و کمک به حفظ کیفیت محیط ما استفاده می‌کنند. دامپزشکی، تخصص پزشکی مربوط به پیشگیری، کنترل، تشخیص و درمان بیماری‌های مضر بر سلامت حیوانات اهلی و وحشی و جلوگیری از انتقال بیماری‌های دامی به افراد است. دامپزشکان با نظارت و حفظ سلامت حیوانات تولیدکننده غذا، از تامین مواد غذایی مطمئن برای مردم اطمینان حاصل می‌کنند.
معرفی دامپزشکی
دامپزشکی جزو رشته‌های دکتری حرفه‌ای و طول تحصیل آن مانند داروسازی و دندانپزشکی ۶ سال است. جزء ۴ شاخه پرمتقاضی علوم تجربی بوده و گزینی آن به همین دلیل ۶۰ درصد بومی و ۴۰ درصد غیربومی است.
دامپزشکی جزء علم شناخت بیماری‌های دامی اعم از بیماری‌های مشترک بین انسان و حیوان یا بیماری‌های خاص دام، پیشگیری از بیماری‌ها، معالجه بیماری‌ها و همچنین علم تغذیه انسان و دام است. در نشریه سازمان بهداشت جهانی آمده است “هدف نهایی دامپزشکی درمان حیوانات نیست بلکه دقیقاً تأمین مواد غذایی و بهداشت انسان است”
مشخصات دوره
دوره تحصیلی کلی این رشته دارای دو مقطع مجزای ۲ و ۴ ساله است:
- مرحله پیش درمانگاهی که شامل دروس عمومی, اصلی و تخصصی است.
- مرحله درمانگاهی که شامل دروس گروه درمانگاهی اعم از کارآموزی, انترنی و پایان‌نامه است.
دامپزشکی علم و هنر پیشگیری، تشخیص، درمان و کنترل بیماری‌ها، جراحات و ناهنجاری‌ها در حیوانات است. دامپزشکان نقش مهمی در حفظ سلامت حیوانات اهلی، حیوانات وحشی و حفظ سلامت عمومی انسان ایفا می‌کنند.
مقاطع تحصیلی:
دوره دکتری عمومی دامپزشکی در ایران ۶ سال طول می‌کشد و در دو مقطع کارشناسی (۴ سال) و کارشناسی ارشد (۲ سال) ارائه می‌شود.
کارشناسی
در مقطع کارشناسی، دانشجویان دروس پایه علوم پایه مانند آناتومی، فیزیولوژی، بیوشیمی، میکروب‌شناسی، انگل‌شناسی و … را می‌خوانند. همچنین دروس تخصصی‌تر مانند بهداشت و پرورش حیوانات، مامایی و تولید مثل، بیماری‌های داخلی، جراحی، رادیولوژی و … را نیز آموزش می‌بینند.
کارشناسی ارشد
دانشجویان می‌توانند پس از اتمام دوره کارشناسی، در رشته‌های مختلف علوم دامپزشکی مانند داخلی، جراحی، مامایی، بهداشت، انگل‌شناسی، سم‌شناسی و … ادامه تحصیل بدهند.
مرحله پیش درمانگاهی و درمانگاهی
دوره اول حدود ۱۳۰ واحد درسی دارد که به آن پیش درمانگاهی می‌گویند، سپس آزمون جامع پیش درمانگاهی برگزار می‌شود و کسانی که قبول شوند وارد دوره دوم یا دوره درمانگاهی می‌شوند. فردی که بیش از دو بار رد شود دیگر نمی‌تواند دکتری عمومی دامپزشکی را ادامه دهد. دوره دوم حدود ۹۰ واحد هست که دوره درمانگاهی نام داشته و کارورزی، اینترن و پایان‌نامه در این مرحله است. ضمنا دامپزشکی جز ۱۱ رشته‌ای است که طرح اجباری ندارند.
دروس پایه
- فیزیک پزشکی
- بیوشیمی
- فیزیولوژی
- ژنتیک حیوانی
- جانورشناسی عمومی
- آمار حیاتی
دروس اصلی
اصول همه‌گیرشناسی، اصول تغذیه دام، تغذیه اختصاصی دام، تغذیه اختصاصی طیور، آسیب‌شناسی عمومی، آسیب‌شناسی اختصاصی، باکتری‌شناسی عمومی، باکتری‌شناسی اختصاصی و بیماری‌های باکتریایی، کالبدشناسی پایه، کالبدشناسی مقایسه‌ای، انگل‌شناسی و بیماری‌های انگلی، قارچ‌شناسی و بیماری‌های قارچی، ویروس‌شناسی و بیماری‌های ویروسی، ایمن‌شناسی و سرم‌شناسی، سم‌شناسی، فارماکولوژی، ماهی‌شناسی عمومی، جنین‌شناسی نظری، اصول انتخاب و تلقیح مصنوعی دام، بهداشت و پرورش دام، بهداشت و پرورش طیور، تکثیر و پرورش ماهی، پرورش و بیماری‌های زنبور عسل، اصول اصلاًح‌نژاد دام، اصول هوشبری نظری، اصول کالبدگشایی و نمونه‌برداری، اصول معاینه دام.
دروس تخصصی رشته دامپزشکی
بیماری‌های اندام‌های حرکتی، بیماری‌های متابولیک دام، بیماری‌های درونی دامهای بزرگ، بیماری‌های درونی دامهای کوچک، بیماری‌های تولیدمثل دام، بیماری‌های طیور، بیماری‌های ماهی، بیماری‌های مشترک انسان و دام، رادیولوژی دامپزشکی، جراحی عمومی دامهای بزرگ، جراحی عمومی دامهای کوچک، مسمومیت‌های دام، مامایی دامپزشکی، کلینیکال پاتولوژی، بهداشت و صنایع شیر، کنترل کیفی و بهداشتی مواد غذایی، صنایع مواد غذایی با منشاء دامی نظری، زبان تخصصی.
دروس بالینی
- عملیات درمانگاهی دامهای بزرگ
- عملیات درمانگاهی دامهای کوچک
- عملیات درمانگاهی مامایی
- عملیات درمانگاهی طیور
- کارآموزی
دروس کارآموزی انترنی
کارورزی داخلی دامهای بزرگ ۱ – کارورزی داخلی دامهای کوچک ۱ – کارورزی بیماری‌های طیور ۱ – کارورزی جراحی دامهای بزرگ ۱ – کارورزی جراحی دامهای کوچک ۱ – کارورزی مامایی ۱ – کارورزی کالبد گشایی مرکز تشخیص – کارورزی آزمایشگاه مرکز تشخیص – کارورزی داخلی دامهای بزرگ ۲ – کارورزی مامایی ۲ – کارورزی بیماری‌های طیور ۲ – کارورزی داخلی دامهای کوچک ۲ – کارورزی جراحی دامهای کوچک ۲
ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر
فارغ‌التحصیلان دوره دکترای عمومی دام پزشکی می‌توانند بر حسب علاقه در بیش از ۱۴ گرایش تخصصی مختلف در علوم دام پزشکی (آسیب‌شناسی، انگل‌شناسی، میکروبیولوژی، کلینیکال پاتولوژی، علوم تشریحی، بیماری‌های طیور، بیماری‌های داخلی دام بزرگ، بیماری‌های داخلی دام کوچک، جراحی، رادیولوژی، بیماری‌های ماهی و آبزیان، بهداشت مواد غذایی، مامائی و بیماری‌های تولید مثل و …) و همچنین علوم پایه پزشکی و بیوتکنولوژی ادامه تحصیل بدهند.
آینده شغلی
پیش از انتخاب رشته مورد علاقه برای تحصیل، آگاهی از بازار کار آن می‌تواند در تصمیم گیری بسیار تاثیرگذار باشد. بنابراین در خصوص بازار کار رشته دامپزشکی لازم است بدانید که فارغ التحصیلان رشته دامپزشکی می‌توانند در مراکز مختلفی از جمله شرکت‌های تولید دارو و فرآورده‌های دامی، شرکت‌های تولید مواد غذایی با فرآورده‌های دامی، سازمان دامپزشکی، مؤسسه تحقیقات و تولید واکسن رازی، واحدهای دامپروری دولتی و خصوصی و آزمایشگاه‌های تشخیص بیماری‌های دامی و بیماری‌های انسانی، شرکت‌های تولید دارو و فرآورده‌های دامی، وزارت جهاد کشاورزی، سازمان تحقیقات و ترویج کشاورزی، اشتغال به کارهای درمانی در بخش‌های طیور، آبزیان، دامهای بزرگ، دریافت مجوز و تأسیس داروخانه دامپزشکی، راه‌اندازی مـراکـز مشـاوره و دامـداری و طیور، فعالیت در کارخانه‌های مواد غذایی مانند سوسیس و کالباس سازی، و … مشغول به‌کار شوند.همچنین فارغ‌التحصیلان می‌توانند برای تاسیس کلینیک دامپزشکی اقدام نمایند و به معالجه حیوانات بیمار بپردازند.
بازار کار:
- کلینیک‌های دامپزشکی خصوصی: معاینه، تشخیص و درمان حیوانات بیمار
- دامپزشکی دولتی: نظارت بر بهداشت و سلامت دام‌ها، صدور مجوزهای بهداشتی، مبارزه با بیماری‌های دامی
- صنعت دام و طیور: کنترل کیفیت مواد غذایی، نظارت بر بهداشت و پرورش دام و طیور
- تحقیقات: انجام تحقیقات در زمینه بیماری‌های دامی، تولید دارو و واکسن
- آموزش: تدریس در دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی
توانایی‌ها و مهارت‌های لازم:
- علاقه به حیوانات
- داشتن صبر و حوصله
- توانایی کار با دست
- قدرت تجزیه و تحلیل بالا
- توانایی برقراری ارتباط با صاحبان حیوانات
- آمادگی برای کار در شرایط سخت
نکات مهم:
- دامپزشکی بسیار سخت و پرکار است و دانشجویان باید برای تحصیل آمادگی لازم را داشته باشند.
- دامپزشکان باید به طور مداوم دانش خود را به روز رسانی کنند و از جدیدترین روش‌های درمانی و پیشگیری از بیماری‌ها آگاه باشند.
- دامپزشکان باید به حیوانات تحت درمان خود احترام بگذارند و رفاه آنها را در نظر بگیرند.
واقعا دام پزشکی رشته جالبی است هم از نظر علمی و هم از نظر مالی ، واقعا متخصصین پزشکی در این رشته توانمند می شوند و چقدر گسترده است با پزشکی عمومی جراحی انجام می دهند کلینک می زنند داروخانه می زنند پژوهش می کنند حالا من آدم پزشکی خواندم با هزار بدبختی در یک کلینیک دور افتاده برای یکی با اندک حقوق کار می کنم مریض ها به اندازه یک سرما خوردگی قبول دارند تازه همون را دستور می دهند اونیکه من میخام بنویس و همه هم نالان هستند همین ها با ویزیت بالاتر حیوانات را می برند میگن پول عشق می دهیم حالا ببینید ارزش دام پزشکی در مقابل آدم پزشکی چقدر است تازه هنوز ده سال آینده عصر دام پزشکی و تو سری خوری آدم پزشکی خواهد بود هر چند هر دو پزشک و قابل احترام هستند ولی پیشرفت جامعه در گرو دام پزشکی است