معرفی و انتخاب رشته علوم تربیتی

اگر می‌خواهید به‌صورت بنیادین و اساسی نسبت به تغییر جامعه اقدام کنید، انتخاب رشته علوم تربیتی می‌تواند گام موثری در این راه باشد. خروجی این رشته ورودی کار معلمان و دبیران به حساب می‌آید. رشته علوم‌تربیتی از زیر مجموعه‌های رشته علوم انسانی است که به بعد آموزش و پرورش انسان‌ها می‌پردازد. آموزش و پرورش تنها مختص به دروس دانشگاهی نیست بلکه تمام وجوه زندگی انسان‌ها را در برمی‌گیرد.

تکنولوژی آموزشی در لغت از واژه‌های خاص “تکنو” به معنی برخورد سیستماتیک با پدیده‌های علمی، “لوژی” به معنای شناخت، و “آموزش” به معنای فعالیت‌های هدفمندی است که مربیان یا معلمان انجام می‌دهند تا تغییر رفتار یا توانایی تغییر رفتار در فراگیرنده به وجود بیاید. از همین جا مشخص می‌شود که تکنولوژی آموزشی به معنای شناخت پدیده‌ها یا روش‌های دقیق آموزشی برای رسیدن به اهداف آموزشی است.

معرفی علوم تربیتی

علوم تربیتی (Education) از رشته‌های علوم انسانی است که به جنبه‌های آموزش و پرورش آدمی و دانش‌های مربوط به آن می‌پردازد. دربارهٔ مفهوم «آموزش و پرورش» باید در نظر داشت که «آموزش و پرورش» منحصر به افراد، زمان و مکان خاصی نیست.

یعنی به‌طور مشخص «آموزش و پرورش» منحصر به مدرسه، دانشگاه یا آموزش دروس خاصی نیست، بلکه «آموزش و پرورش» برای همه، و در هر زمانی و هر مکانی است. آموزش عمومی، آموزش عالی، آموزش کارکنان، سوادآموزی بزرگسالان، خودآموزی، آموزش الکترونیکی و مجازی از انواع آموزش محسوب می‌شوند.

رشته علوم تربیتی از رشته‌‌های گروه علوم انسانی است که به مسائلی از جمله انسان و جنبه‌های آموزش و پرورش در او می‌پردازد و این رشته با دروسی نظیر فلسفه، روانشناسی، جامعه شناسی، آمار، اقتصاد و مدیریت سروکار دارد.

این رشته با تأکید آموزش علوم ، تقویت سواد علمی دانش‌آموزان از طریق فعالیت‌های تحقیقاتی که شامل برنامه‌ریزی ، اندازه گیری ، مشاهده ، تجزیه و تحلیل داده‌ها ، طراحی و ارزیابی روش‌ها و بررسی شواهد می‌پردازد. یادگیری علم به دانش‌آموزان ما این امکان را می‌دهد تا با تشویق آن‌ها به یادگیری مستقل ، برخورد با موقعیت‌های جدید ، دلایل انتقادی ، خلاقانه ، تصمیم گیری آگاهینه و حل مشکلات ، زندگی واقعی و مسئولیت پذیر را پشت سر بگذارند.

علوم تربیتی

دانشگاه کلمبیا اولین دانشگاهی بود که رشته علوم تربیتی در سال ۱۸۸۰ در آن تاسیس شد. در ایران استادانی همچون دکتر محمد‌باقر هوشیار، دکتر عیسی صدیق و دکتر اسدالله بیژن در سال ۱۳۱۳ از بنیان‌گذاران و پیشتازان این رشته محسوب می‌شوند.

این رشته ماهیت میان رشته‌ای دارد و داوطلبان علاقه‌مند تحصیل در این رشته برای انتخاب رشته باید به این نکته توجه داشته باشند. این رشته از علومی مانند فلسفه، روانشناسی، جامعه‌شناسی، آمار، اقتصاد و مدیریت، مطالب و آموزه‌های بسیاری را اخذ نموده‌ است.

در علوم تربیتی به‌دنبال پاسخ چنین پرسش‌هایی هستیم:

رابطه بین رشد مغز، توسعه شناختی و یادگیری چیست؟
چگونه کودکان یاد می‌گیرند آنچه را که می‌خوانند درک کنند؟
آموزش ریاضیات معاصر چگونه استراتژی‌های حسابداری کودکان را تحت تاثیر قرار می‌دهد؟
چگونه معلمان می‌توانند انگیزه کودکان برای مدرسه را با حمایت از نیازهای خود تقویت کنند؟
چگونه معلمان می‌توانند تدریس خود را به نیازهای کودکان با زمینه‌های مختلف اجتماعی فرهنگی تطبیق دهند؟
چگونه معلمان می‌توانند برنامه‌های فردی منحصربه‌فرد را بر اساس داده‌های نظارت بر پیشرفت تدوین کنند؟
وعده‌ها و چالش‌های برنامه‌های آموزشی دیجیتال چیست؟
زمینه‌ها، معانی و پیامدهای نوآوری‌های آموزشی فعلی چیست؟

گرایش‌ها در مقطع کارشناسی

این رشته در ایران در مقطع کارشناسی دارای ۴ گرایش است:

تکنولوژی آموزشی
آموزش پیش دبستانی و دبستانی
مدیریت و برنامه‌‌ریزی آموزشی
آموزش و پرورش کودکان استثنایی

گرایش‌ها در مقطع کارشناسی ارشد

شایان ذکر است رشته علوم تربیتی در مقطع کارشناسی ارشد ۱۳ گرایش دارد:

برنامه‌‌ریزی آموزشی
آموزش و پرورش تطبیقی
برنامه‌‌ریزی درسی
تحقیقات آموزشی
آموزش و پرورش استثنایی
روانشناسی تربیتی
آموزش بزرگسالان
مشاوره و راهنمایی
آموزش و بهسازی منابع انسانی
تاریخ و فلسفه تعلیم و تربیت
تکنولوژی آموزشی
مدیریت و برنامه‌‌ریزی آموزش عالی
سنجش و اندازه‌ گیری در آموزش و پرورش

گرایش‌ها در مقطع دکترا

افرادی که تمایل به ادامه تحصیل در مقطع دکتری را دارند، می‌توانند در گرایش‌های زیر ادامه تحصیل دهند:

رشته‌‌های تاریخ و فلسفه تعلیم و تربیت
برنامه‌‌ریزی درسی
روانشناسی تربیتی
سنجش آموزش
برنامه‌‌ریزی توسعه آموزش عالی
برنامه‌‌ریزی درسی در آموزش عالی
مدیریت آموزش عالی
اقتصاد آموزش عالی
برنامه‌‌ریزی آموزش از راه دور

توانایی‌های مورد نیاز در علوم تربیتی

با توجه به اینکه این رشته به‌صورت بسیار عمیقی با انسان‌ها، رفتار و یادگیری آن‌ها سر و کار دارد، دانشجویان آن لازم است توانایی‌های زیر را به دست آورند:

روابط انسانی بالا
اصول مدیریت آموزشی
جامعه‌ شناسی
دارای خلاقیت بالا
فن بیان خوب

آینده شغلی علوم تربیتی

دانش‌آموختگان این رشته، توانایی کار در حوزه‌های زیر را خواهند داشت:

جذب آموزش و پرورش
سازمان بهزیستی
وزارت ارشاد
سازمان‌‌های مدیریت و برنامه‌ریزی و برنامه‌ و بودجه
تأسیس آموزشکده‌های درسی
وزارت بهداشت
معلم در مدارس دولتی و غیرانتفاعی
مشاور تحصیلی و تربیتی
متخصص توانبخشی
کارشناس امور تربیتی در ادارات و سازمان‌های مختلف
مربی مهدکودک
استاد دانشگاه
مولف کتب و مقالات آموزشی
محقق در حوزه تربیت
کارشناس برنامه‌ریزی آموزشی

بازارکار علوم تربیتی

علوم تربیتی، گستره وسیعی از موضوعات را دربرمی‌گیرد که به تربیت انسان، یادگیری و آموزش می‌پردازد. فارغ‌التحصیلان می‌توانند در زمینه‌های مختلفی مانند آموزش و پرورش، مشاوره، مدیریت آموزشی، توانبخشی، مطالعات کودک و … فعالیت کنند. بازار کار علوم تربیتی در ایران، به چند عامل مانند سطح تحصیلات، تجربه کاری، مهارت‌های فردی، محل زندگی و نیازهای جامعه بستگی دارد.در حال حاضر، نیاز به معلم در مدارس دولتی و غیرانتفاعی در همه مقاطع تحصیلی وجود دارد. همچنین، تقاضا برای مشاوران تحصیلی و تربیتی، متخصصان توانبخشی و کارشناسان امور تربیتی در ادارات و سازمان‌های مختلف رو به افزایش است.

علاوه بر این، فارغ‌التحصیلان علوم تربیتی می‌توانند با کسب مهارت‌های لازم، در زمینه‌های** تولید محتوای آموزشی، طراحی و تدوین برنامه‌های آموزشی، مطالعات پژوهشی و … نیز فعالیت کنند.

با توجه به افزایش جمعیت جوان، گسترش نظام آموزشی و توجه روزافزون به مقوله تربیت و آموزش، پیش‌بینی می‌شود که نیاز به فارغ‌التحصیلان علوم تربیتی در سال‌های آینده افزایش یابد. البته، برای موفقیت در بازار کار، داشتن مهارت‌های لازم، تجربه کاری و ارتباطات قوی ضروری است.

برخی از مهارت‌های مورد نیاز فارغ‌التحصیلان علوم تربیتی عبارتند از:

مهارت‌های ارتباطی و بین فردی
مهارت‌های حل مسئله
مهارت‌های تفکر انتقادی
مهارت‌های مدیریتی
مهارت‌های پژوهشی
آشنایی با تئوری‌های یادگیری و آموزش
دانش تخصصی در حوزه تربیت

به تمامی دانشجویان و علاقه‌مندان به رشته علوم تربیتی پیشنهاد می‌کنیم که به عضویت سازمان بین‌المللی دانشگاهیان درآمده و از خدمات گسترده آن برخوردار شوند.