هدف از رشته علوم و مهندسی شیلات، ایجاد شرایط محیطی برای نمونه‌های زندگی دریایی و نکات اساسی است که به‌‌عنوان اصولی استفاده می‌شود که باید به هر نوع مساله‌ای اعمال شود. از این نکات می‌توان به موارد زیراشاره کرد: آن هنوز سیستماتیک نشده است و ایجاد ارتباط ارگانیک میان بخش‌های زیستی و مهندسی آسان نیست. مهندسی شیلات زمینه گسترده‌ای دارد و محدود به کار و تحقیق در زمینه عبور ماهی، غربالگری ماهی، فناوری هیدرو نیرو، حفاظت و احیای زیستگاه، وسایل ماهیگیری و کاهش صید ماهی، و تجهیزات آبزی پروری نیست.
مهندسی شیلات
این یک علم چند رشته‌ای است که رشته‌های آبزی پروری شامل پرورش، ژنتیک، بیوتکنولوژی، تغذیه، کشاورزی، تشخیص بیماری‌ها در ماهی‌ها، منابع آبی دیگر، درمان پزشکی حیوانات دریایی را ترسیم می‌کند. فرآوری ماهی شامل پخت و پز، کنسرو، انجماد، ارزش افزوده، فرآورده‌های جانبی و استفاده از ضایعات، تضمین کیفیت و صدور گواهینامه، میکروبیولوژی ماهیگیری، بیوشیمی شیلات. مدیریت منابع شیلات شامل زیست شناسی، آناتومی، طبقه بندی، فیزیولوژی، پویایی جمعیت. محیط شیلات شامل اقیانوس شناسی، لننولوژی، اکولوژی، تنوع زیستی، آلودگی آبزیان. فناوری ماهیگیری از جمله مهندسی تجهیزات و صنایع دستی، ناوبری و دریانوردی، موتورهای دریایی. اقتصاد شیلات و مدیریت و توسعه شیلات.
شیلات کار پرورش یا برداشت ماهی و سایر آبزیان است. شیلات تجاری شامل شیلات وحشی و مراکز پرورش ماهی، هم در آب شیرین (حدود 10٪ از کل صیدها) و هم در دریاها (حدود 90٪) است. حدود 500 میلیون نفر در سراسر جهان از نظر اقتصادی به شیلات وابسته هستند. 171 میلیون تن ماهی در سال 2016 تولید شد، اما صید بی‌رویه یک مشکل فزاینده است – باعث کاهش در برخی از جمعیت‌های آبزیان می‌شود.
البته در کشور ایران به علت موقعیت جغرافیایی مناسب، سرشار از منابع آبی است از شمال کشور دریاچه خزر گرفته تا دریاچه‌ها و رودخانه‌هایی که در اکثر نقاط کشور وجود دارد تا به دریای خلیج فارس که سرشار از منابع مهم به منظور پروش آبزی است. برای انتخاب رشته بهتر است مطالعات در درس زیست شناسی داشته باشید.
علوم و مهندسی‌شیلات
این گراش در مقطع کارشناسی گرایش خاصی ندارد. هدف اصلی این رشته‌این است که افراد با علوم مختلف مربوط به اکولوژی دریا آشنا شوند و به پروش گونه‌های مختلف آبزیان بپردازند. اگر به حل مشکلات زیست‌محیطی علاقه‌مند هستید، این رشته را در زمان انتخاب رشته مدنظر داشته باشید زیرا افرادی که در این رشته پرورش می‌یابند باید به نگرانی‌های زیادی که در رابطه با آلودگی محیط، رفع انواع بیماری‌ها و انقراض گونه‌های مختلف گیاهی و دریایی وجود دارد آگاه باشند و در صدد پیدا کردن راه حل این مشکلات برآیند.
به‌دلیل اهمیت اقتصادی و اجتماعی، شیلات توسط شیوه‌های پیچیده مدیریت شیلات و به‌صورت قانونی اداره می‌شود که در کشورهای مختلف بسیار متفاوت است. تهدیدهای صید بیش از حد انسان و مسائل زیست محیطی را در معرض خطر قرار می‌دهد و نیاز به افزایش تنظیمات شیلات برای جلوگیری از درگیری و افزایش فعالیت اقتصادی سودآور در شیلات دارد. صلاحیت مدرن در مورد شیلات اغلب با ترکیبی از معاهدات بین‌المللی و قوانین محلی ایجاد می‌شود.
کاهش جمعیت ماهیان، آلودگی ایجاد شده توسط انسان‌ها در اقیانوس‌ها و تخریب اکوسیستم‌های مهم ساحلی باعث ایجاد عدم اطمینان روزافزون در شیلات در سراسر جهان شده است و امنیت اقتصادی و امنیت غذایی را در بسیاری از نقاط جهان تهدید می‌کند. این چالش‌ها با تغییر در اقیانوس ناشی از تغییرات آب و هوایی، که ممکن است دامنه برخی از شیلات را افزایش دهد، در حالی که پایداری سایر شیلات را به‌طور چشمگیری کاهش می‌دهد، پیچیده‌تر می‌شوند. توجه بین‌المللی به این موضوعات در هدف توسعه پایدار 14 “زندگی در زیر آب” جلب شده است که اهداف سیاست بین‌المللی را متمرکز بر حفظ اکوسیستم‌های ساحلی و حمایت از اقدامات اقتصادی پایدارتر برای جوامع ساحلی، از جمله در شیلات و پرورش آبزیان است.
تعداد واحدها
- تعداد کل واحدها : 135 واحد
- دروس عمومی : 20 واحد
- دروس علوم پایه : 38 تا 44 واحد
- دروس اصلی : 21 تا 29 واحد
- دروس تخصصی : 35 تا 42 واحد
- دروس انتخابی : 11 واحد
برخی از دروس اختصاصی
- لیمنولوژی
- اصول روش‌های صید آبزیان
- ماهی شناسی عمومی
- اکولوژی دریاها
- اصول تغذیه آبزیان
- بهداشت و بیماری‌های آبزیان
- ماهی شناسی سیستماتیک
بازار کار
فارغ‌التحصیلان این رشته می‌توانند در سازمان‌ها و ارگان‌هایی نظیر سازمان شیلات و سازمان محیط زیست مشغول به‌کار شوند یا در بخش خصوصی به پروش ماهی بپردازند و یا در بخش‌های آموزشی و پژوهشی مشغول شوند. بازار کار شیلات در ایران متوسط تا خوب است. با توجه به اهمیت بخش کشاورزی و منابع آبی در ایران، و همچنین نیاز روزافزون به تولید پایدار غذاهای دریایی، تقاضا برای دانش‌آموختگان آن در حال افزایش است.
عوامل متعددی بر بازار کار تاثیرگذارند
- منطقه جغرافیایی: فرصت‌های شغلی برای مهندسان شیلات در استان‌های ساحلی و مناطق با منابع آبی بیشتر از مناطق داخلی کشور است.
- گرایش تحصیلی: به طور کلی، بازار کار برای گرایش‌های پرورش آبزیان، صنایع تبدیلی شیلات و مدیریت منابع آبی در مقایسه با سایر گرایش‌ها بهتر است.
- مقطع تحصیلی: دانش‌آموختگان کارشناسی ارشد و دکترا از فرصت‌های شغلی بهتری نسبت به دانش‌آموختگان کارشناسی برخوردارند.
- مهارت‌ها و تجارب: دانش‌آموختگانی که علاوه بر دانش تئوری، از مهارت‌های عملی و تجارب کارآموزی و پژوهشی نیز برخوردار باشند، از شانس بیشتری برای پیدا کردن شغل مناسب برخوردار خواهند بود.
مهم‌ترین فرصت‌های شغلی برای دانش‌آموختگان
- کار در سازمان‌های دولتی: مانند وزارت جهاد کشاورزی، سازمان شیلات ایران، سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان هواشناسی می‌توانند در بخش‌های مختلف مدیریت، برنامه ریزی، تحقیق و توسعه، و اجرا مشغول به کار شوند.
- کار در شرکت‌های خصوصی: در شرکت‌های فعال در زمینه‌های مختلف مانند پرورش آبزیان، صید و صیادی، صنایع تبدیلی شیلات، تجهیزات و ادوات شیلاتی، و مشاوره و مطالعات شیلاتی می‌توانند در بخش‌های مختلف تولید، فنی و مهندسی، بازاریابی و فروش، و تحقیق و توسعه مشغول به کار شوند.
- کار در موسسات آموزشی و پژوهشی: در دانشگاه‌ها، مراکز تحقیقاتی و موسسات آموزشی می‌توانند به عنوان مدرس یا پژوهشگر مشغول به کار شوند.
- کارآفرینی: با توجه به دانش و مهارت‌های خود می‌توانند در زمینه‌های مختلف مرتبط با آن کارآفرینی کرده و شغل ایجاد کنند.
نکات مهم
- انتخاب گرایش مناسب
- کسب مهارت‌های عملی
- ارتباط با صنعت
- ایجاد شبکه ارتباطی
- آمادگی برای آزمون‌های استخدامی