معرفی و انتخاب رشته‌ مهندسی نقشه برداری

از دیدگاه بسیاری، انتخاب رشته مهندسی نقشه برداری و عمران تقریبا مشابه هستند اما باید به این نکته اشاره کرد که این رشته مکمل رشته عمران است. برای شروع هر پروژه‌ی عمرانی، ابتدا مهندسان نقشه برداری فعالیت خود را آغاز می‌کنند و با ارائه‌ی نقشه‌ی کاملی از محیط، شرایط را برای ادامه‌ی کار مهندسان عمران فراهم می‌کنند.

ذکر این نکنه نیز حائز اهمیت است که پس از اتمام پروژه، این مهندسان نقشه‌ بردار هستند که می‌بایست عهده‌دار کنترل دقت و کیقیت اجرای کار باشند. مهندسین نقشه برداری دارای آگاهی از نقشه برداری دریایی، اندازه گیری مکانی، فتوگرامتری و سنجش از دور، تدوین نقشه هستند و می‌تواند در مهندسی اندازه گیری، طراحی، اجرای و تحقیقات نقشه و سیستم اطلاعات جغرافیایی مانند نقشه برداری و هدایت و مدیریت وسایل نقلیه زمینی، دریایی و هوایی، ساخت و سازهای شهری یا مهندسی، اکتشاف و توسعه منابع معدنی، تحقیق و مدیریت منابع زمین در بخش‌های مختلف اقتصادی ملی فعالیت کنند.

نقشه برداری قدیمی‌ترین حرفه در جهان شناخته شده است که ریشه آن را به تمدنهای بزرگ دوران کتاب مقدس یا دوران باستان، مانند بابلی‌ها، یونانی‌ها، مصری‌ها و کلدانی‌ها که نقشه برداران نجیب زاده بودند، بر می‌گرداند. این بزرگواران در چارچوب اقتصادی جوامع خود نقش مهمی داشتند و مورد احترام بودند. بسیاری از رهبران و کاوشگران اولیه ما نقشه برداران مشهوری مانند جیمز کوک، جورج واشنگتن، توماس جفرسون و آبراهام لینکلن بودند. امروزه مهندسان نقشه بردار نقشی حیاتی در جوامع در حال توسعه دارند.

نقش اصلی مهندسی نقشه برداری

آن‌ها تعیین موقعیت اجسام طبیعی و ساخته شده، توسط انسان در سطح زمین و ثبت آن برای اهداف و برنامه‌ریزی آینده است. برای تعیین و تنظیم مجدد مرزها در داخل کشور و در سطح بین‌المللی. نقشه برداری اصطلاح عمومی است، که رشته‌های بی‌شماری مانند ژئودزی، فتوگرامتری، کارتوگرافی، GIS، نقشه برداری دیجیتال، نقشه برداری کاداستر و غیره را در بر می‌گیرد. مهندسین نقشه بردار زیرساخت‌های مکانی جهانی را جمع آوری، تحلیل و مدیریت می‌کنند.

آن‌ها سیستم‌هایی را برای جمع آوری و تجزیه و تحلیل اطلاعات مکانی در مورد سرزمین، اقیانوس‌ها، منابع طبیعی و ویژگی‌های ساخته شده توسط بشر را طراحی، توسعه و بهره برداری می‌کنند. آن‌ها از تجهیزات پیشرفته‌ای مانند سیستم‌های موقعیت یابی جهانی (GPS)، تئودولیت‌های الکترونیکی، سطح، عکس‌های هوایی، تصاویر ماهواره‌ای برای جمع آوری، تجزیه و تحلیل و استفاده از اطلاعات زمین استفاده می‌کنند. مباحث مدرن نقشه برداری شامل نقشه برداری دیجیتال، ژئودزی، فتوگرامتری، سنجش از دور و همچنین نظرسنجی سنتی‌تر با بررسی املاک است. از آنجا که جوامع ما هرروز پیچیده‌تر می‌شوند، اطلاعات دارای موقعیت مکانی مرتبط با آن‌ها از اهمیت حیاتی برخوردار هستند و برای تصمیم گیری بسیار مهم هستند، هم از منظر شخصی و هم از نظر تجاری و برای سطوح مختلف دولت.

سوالات متداول از مهندسین نقشه برداری

مهندسین نقشه برداری می‌توانند به سوالات زیادی پاسخ دهند مانند: آیا می‌دانید مرزهای املاک شما کجاست؟ آیا تا به حال فکر کرده‌اید که چگونه نقشه‌ها ایجاد می‌شوند؟ GPS چگونه کار می‌کند؟ شکل و‌اندازه زمین چگونه است؟ چگونه می‌توان تصاویر ماهواره‌ای را برای نظارت بر محیط و غیره تفسیر کرد؟ مهندسین نقشه بردار یا نقشه برداران انواع مختلفی از مقیاس‌ها را‌اندازه گیری می‌کنند مانند‌اندازه گیری زمین، فضای هوا و مناطق آبی. آن‌ها توصیف می‌کنند که منطقه خاصی از زمین کجاست. پس از آن مقدار دقیق آن را محاسبه می‌کنند، وبه تصویر می‌کشند، توضیح می‌دهند که چه شکلی است. آن‌ها این حقایق را در اسناد، اجاره‌ها و سایر اسناد حقوقی قرار می‌دهند.

دانشجویان عمدتاً به مطالعه نظریه اساسی، دانش پایه و مهارت‌های اساسی نقشه‌برداری و نظریه موقعیت‌یابی دقیق مکانی و پیمایش، دانش اصولی در ساخت و سازهای شهری و مهندسی و طراحی، اجرای و مدیریت مهندسی اندازه گیری، نظریه و فناوری آن می‌پردازند. فتوگرامتری و پردازش اطلاعات تصویر، تئوری و فناوری طراحی و تدوین نقشه از دیگر آموزش‌های دانشجویان نقشه‌برداری است.

نقشه‌برداری از زمین تکنیک، حرفه، هنر و علم تعیین موقعیت‌های زمینی یا سه بعدی نقاط و فواصل و زوایای بین آن‌هاست. این نقاط معمولاً در سطح زمین قرار دارند و غالباً برای تعیین نقشه‌ها و مرزها برای مالکیت، مکان‌هایی مانند گوشه‌های ساختمان یا محل سطح ویژگی‌های زیرزمینی یا اهداف دیگر مورد نیاز دولت یا قانون مدنی از قبیل فروش املاک و … مورد استفاده واقع می‌شود.

نقشه‌برداران با عناصر هندسه، مثلثات، تحلیل رگرسیون، فیزیک، مهندسی، اندازه‌گیری، زبان‌های برنامه‌نویسی و مسائل حقوقی سر و کار دارند. آنها از تجهیزات، ایستگاه های کل رباتیک، تئودولیت‌ها، گیرنده‌های GNSS، بازتابنده‌ها، اسکنرهای سه‌بعدی، رادیوها، کلینومتر، تبلت‌های دستی، سطح دیجیتالی، هواپیماهای بدون سرنشین، GIS و نرم‌افزار نقشه‌برداری استفاده می‌کنند.

رشته مهندسی نقشه‌‌برداری

امروزه مهندسان نقشه برداری نقش مهمی در توسعه جوامع ایفا می‌کنند. نقش اصلی آن‌ها تعیین موقعیت اشیاء طبیعی و انسانیتی در سطح زمین است و آن را برای اهداف برنامه‌ریزی آینده ثبت می‌کند. برای تنظیم و بازنشانی مرزها در داخل کشور و بین‌المللی. نقشه برداری، اصطلاح عمومی است که شامل بسیاری از رشته‌ها مانند زمین شناسی، فتوگرامتری، نقشه برداری، نقشه برداری دیجیتال، نقشه برداری کادیاست و غیره است.

گرایش‌های تحصیلات تکمیلی

• نقشه برداری – سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی
• نقشه برداری – فتو گرامتری
• نقشه برداری – سنجش از دور
• نقشه برداری – ژئودزی
• نقشه برداری – ژئودزی گرایش هیدروگرافی

زمینه‌های شغلی مهندسی نقشه برداری

• سازمان نقشه‌برداری کشور
• وزارت راه و شهرسازی
• سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی
• شهرداری‌ها
• سازمان آب و فاضلاب
• سازمان بنادر و کشتیرانی
• شرکت ملی نفت ایران و شرکت‌های تابعه
• شرکت‌های مشاوره، طراحی و پیمانکاری در حوزه زیرساخت

نرم‌افزارهای پرکاربرد در مهندسی نقشه‌برداری

آشنایی با نرم‌افزارهای تخصصی، یکی از مهارت‌های کلیدی برای موفقیت در این رشته است. از مهم‌ترین ابزارهایی که دانشجویان و متخصصان نقشه‌برداری باید به آن‌ها مسلط باشند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• AutoCAD Civil 3D – طراحی هندسی پروژه‌ها و پردازش داده‌های توپوگرافی
• ArcGIS – تحلیل داده‌های مکانی و تولید نقشه‌های دقیق
• Global Mapper، QGIS، ENVI، Pix4D – بسته به گرایش و پروژه، استفاده از نرم‌افزارهای مکمل نیز رایج است.

مهندسی نقشه‌برداری یکی از رشته‌های آینده‌دار در دنیا و ایران است. ترکیب فناوری‌های نوین، نیاز روزافزون به داده‌های مکانی و پروژه‌های گسترده عمرانی، این رشته را به یکی از جذاب‌ترین و کاربردی‌ترین حوزه‌های مهندسی تبدیل کرده است.