برای افرادی که علاقه‌مند به دروس شیمی و پلیمری هستند، انتخاب رشته مهندسی پلیمر گزینه‌ی مطلوبی به شمار می‌رود. در مهندسی پلیمر، معمولا محصولاتی مانند پلاستیک، لاستیک،چسب،رنگ و رزین تولید می‌شود. به‌طور کلی می‌توان پلیمرها را به دو دسته طبیعی و مصنوعی تقسیم می‌شوند. پلیمرهای طبیعی شامل ترکیب‌های سلولزی، چوب و کاغذ هستند و پلیمرهای مصنوعی از مواد نفتی تشکیل می‌شوند.
رشته مهندسی پلیمر
کلمه پلیمر توسط شیمیدان سوئدی J. J. Berzelius معرفی‌شده است. وی، بهعنوان مثال، بنزن (C6H6) را پلیمر اتیان (C2H2) دانست. بعداً این تعریف دچار تغییراتی ظریف شد.
تاریخچه استفاده انسان از پلیمرها از اواسط قرن نوزدهم میلادی است، هنگامی که وارد اصلاًح شیمیایی پلیمرهای طبیعی شد. در سال ۱۸۷۰ ، J. W. Hyatt از کافور برای پلاستیک سازی نیتروسلولوز برای ساخت پلاستیک‌های نیتروسلولوز استفاده می‌کند. ۱۹۰۷ L. بائکلند سنتز اولین رزین فنلی گرمازا را که در دهه ۱۹۲۰ صنعتی شد، بهعنوان اولین محصول پلاستیکی مصنوعی گزارش داد.
در سال ۱۹۲۰، استاندینگر پیشنهاد داد که پلیمرها مولکول‌های زنجیره‌ای طولانی هستند که از طریق پیوندهای کووالانسی متصل به واحدهای ساختاری متصل می‌شوند. این نتیجه پایه و اساس ایجاد علم مدرن پلیمر را فراهم کرد. پس از آن Carothers، پلیمرهای مصنوعی را به دو دسته گسترده تقسیم کرد. دو دانشمند دیگر، یک کاتالیزور پلیمریزاسیون هماهنگی را کشف کردند و پیشگام دوران سنتز پلیمرهای استریورژولار بودند. در ده‌ها سال پس از استقرار مفهوم ماکرومولکول‌ها، سنتز پلیمرهای بالا به پیشرفت سریع دست‌یافته و بسیاری از پلیمرهای مهم یکی پس از دیگری صنعتی شده‌اند.
هدف رشته پلیمر
- لاستیک
- پلاستیک
- الاستومر
- چسب‌ها
- رزین
- سایر مواد مورد نیاز صنعت
کاربرد پزشکی مهندسی پلیمر
مهندسان پلیمر در حوزه تولید یا آزمایش پلاستیک یا تجهیزات و فرآیندهای مربوطه فعالیت می‌کنند. این مهندسین ممکن است پلیمرهای جدیدی را توسعه دهند، یک آزمایشگاه را مدیریت کنند، پروژه‌ها و فرایندها را در دست بگیرند و یا تجهیزات طراحی کنند. مهندسان پلیمر در درجه اول در زمینه ساخت پلیمر فعالیت می‌کنند. این‌ها ممکن است در ساخت پلیمرهای جدید یا کمک به آزمایش و ارزیابی محصولات کمک کنند. از مهندسان پلیمر انتظار می‌رود که مسئول آزمایشگاه باشند و یا به سایر کارمندان که درحال کار روی یک محصول یا فرآیند هستند نظارت کنند.
مهندسی پلیمر به‌طور کلی یک حوزه مهندسی است که مواد پلیمری را طراحی، تحلیل و اصلاًح می‌کند. مهندسی پلیمر جنبه‌های صنایع پتروشیمی، پلیمریزاسیون، ساختار و خصوصیات پلیمرها، خواص پلیمرها، ترکیب و پردازش پلیمرها و شرح پلیمرهای بزرگ، روابط ساختاری و کاربرد آنها را پوشش می‌دهد.
گرایش‌های مقطع کارشناسی
انتخاب گرایش مناسب در مقطع کارشناسی مهندسی پلیمر به علاقه‌مندی‌ها، استعدادها و اهداف شغلی شما بستگی دارد. اگر به ساختار و خواص پلیمرها علاقه‌مند هستید، می‌توانید گرایش علوم و فناوری پلیمر را انتخاب کنید. اگر به تولید و فرآوری محصولات پلیمری علاقه‌مند هستید، می‌توانید گرایش صنایع پلیمر را انتخاب کنید. و اگر به یک گرایش خاص مانند پلاستیک، لاستیک، رنگ و رزین یا بیوپلیمر علاقه‌مند هستید، می‌توانید آن گرایش را انتخاب کنید.
علوم و فناوری پلیمر
این گرایش به بررسی ساختار، خواص و کاربرد انواع پلیمرها می‌پردازد. دانشجویان این گرایش با مفاهیمی مانند شیمی پلیمر، فیزیک پلیمر، مورفولوژی پلیمر، مکانیک پلیمر، فرآیندهای پلیمری و کامپوزیت‌های پلیمری آشنا می‌شوند.
این گرایش به طراحی، تولید و فرآوری محصولات پلیمری می‌پردازد. دانشجویان این گرایش با مفاهیمی مانند قالب‌گیری، ریسندگی، فیلم‌سازی، کامپاندینگ و فرآیندهای پلیمری آشنا می‌شوند.
این گرایش به تولید و فرآوری انواع پلاستیک می‌پردازد. دانشجویان این گرایش با مفاهیمی مانند شیمی و خواص انواع پلاستیک، فرآیندهای تولید پلاستیک، قالب‌گیری پلاستیک، افزودنی‌های پلاستیک و بازیافت پلاستیک آشنا می‌شوند.
این گرایش به تولید و فرآوری انواع لاستیک می‌پردازد. دانشجویان این گرایش با مفاهیمی مانند شیمی و خواص انواع لاستیک، فرآیندهای تولید لاستیک، ولکانیزاسیون لاستیک، افزودنی‌های لاستیک و بازیافت لاستیک آشنا می‌شوند.
این گرایش به تولید و فرآوری انواع رنگ و رزین می‌پردازد. دانشجویان این گرایش با مفاهیمی مانند شیمی و خواص انواع رنگ و رزین، فرمولاسیون رنگ و رزین، کاربردهای رنگ و رزین، کنترل کیفیت رنگ و رزین و آنالیز رنگ و رزین آشنا می‌شوند.
این گرایش به پلیمرهای زیستی و کاربردهای آنها می‌پردازد. دانشجویان این گرایش با مفاهیمی مانند شیمی و خواص پلیمرهای زیستی، سنتز پلیمرهای زیستی، کاربردهای پزشکی و دارویی پلیمرهای زیستی، مهندسی بافت و کاربردهای زیست محیطی پلیمرهای زیستی آشنا می‌شوند.
بازار کار
فارغ‌التحصیلان مهندسی پلیمر در صنایع مختلفی مانند صنایع نفت، گاز و پتروشیمی، صنایع غذایی، دارویی، نساجی، لوازم خانگی، خودرو، ساختمان و بسته‌بندی می‌توانند مشغول به کار شوند.بازار کار مهندسی پلیمر در حال حاضر، بازاری نسبتاً خوب و با پتانسیل رشد در آینده است. دلایل متعددی برای این موضوع وجود دارد
طیف گسترده کاربردها
پلیمرها در صنایع مختلفی مانند صنایع نفت، گاز و پتروشیمی، صنایع غذایی، دارویی، نساجی، لوازم خانگی، خودرو، ساختمان و بسته‌بندی کاربرد دارند. این امر باعث می‌شود تقاضا برای مهندسان پلیمر در بخش‌های مختلف وجود داشته باشد.
رشد صنایع مرتبط با پلیمر
با توجه به افزایش تقاضا برای محصولات پلیمری، پیش‌بینی می‌شود که صنایع مرتبط با پلیمر در سال‌های آینده رشد قابل‌توجهی داشته باشند. این امر به نوبه خود، به افزایش تقاضا برای مهندسان پلیمر منجر خواهد شد.
نوآوری و پیشرفت‌های تکنولوژیکی: نوآوری‌ها و پیشرفت‌های تکنولوژیکی در زمینه پلیمرها، فرصت‌های شغلی جدیدی را برای مهندسان پلیمر ایجاد می‌کند. به عنوان مثال، توسعه پلیمرهای زیستی و نانوپلیمرها، زمینه‌های جدیدی را برای تحقیق و توسعه و کاربردهای جدید پلیمرها ایجاد کرده است.
مهارت‌های مورد نیاز
مهارت‌های مورد نیاز برای موفقیت در رشته مهندسی پلیمر شامل مهارت‌های علمی و فنی مانند شیمی، فیزیک، ریاضی، مکانیک، فرآیندهای پلیمری و همچنین مهارت‌های نرم مانند کار تیمی، حل مسئله، ارتباطات و مدیریت زمان است.
کارشناسی ارشد
- رنگ
- فرایند پلیمریزاسیون
- مواد مرکب
- پلیمر
- نانوفناوری
دکتری
- صنایع پلیمر
- صنایع رنگ
- فرایندهای پلیمریزاسیون
آینده شغلی
با توجه به رشد روزافزون صنایع مرتبط با پلیمرها، فارغ‌التحصیلان مهندسی پلیمر از آینده شغلی خوبی برخوردار هستند.
- انجام تحقیقات و توسعه در زمینه پلیمرها
- طراحی، تولید و فرآوری محصولات پلیمری
- کنترل کیفیت محصولات پلیمری
- انجام آزمایشات و آنالیزهای مربوط به پلیمرها
- ارائه مشاوره فنی به شرکت‌های تولیدی
- تدریس در دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی
فارغ‌التحصیلان مهندسی پلیمر می‌توانند در حوزه‌های زیر به‌فعالیت بپردازند:
- صنایع پلیمر
- پلیمریزاسیون
- نانو پلیمر
- تکنولوژی و علوم رنگ
- علوم و فناوری چاپ
- طراحی فرمولاسیون پلیمر و رنگ
- کارشناسی و نظارت بر عملیات تولید پلیمر و رنگ
لازم به ذکر است که نرم افزارهای زیر، جزء پرکاربردترین ابزارها برای دانشجویان این رشته است:
- ASPEN
- MATLAB
- Moldflow
- hysys
- FLUENT
- VLab
