گفتار درمانی ارتباط نزدیکی با علوم توانبخشی دارد و در گروه رشته‌های پیراپزشکی قرار گرفته است. ، با توجه به صحبت کردن کارشناس این رشته با بیمار در جهت بهبود و اصلاًح اختلالات رفتاری او، این رشته ارتباط نزدیکی نیز با روانشناسی دارد. هدف از انتخاب رشته کمک در جهت بهبود افرادی است که اختلالات گفتاری، زبانی، ادراکی، مشکلات بلع ، اختلالات صوت و تلفظ دارند و یا به علت آسیب‌های مغزی، قدرت تکلم خود را از دست داده اند. در انتخاب رشته تجربی گفتار درمانی را نیز مد نظر قرار دهید.
معرفی گفتار درمانی
گفتار درمانی علمی است که به ارزیابی، تشخیص و درمان انواع اختلالات گفتاری می‌پردازد. گفتار درمانگر یا آسیب شناس گفتار به بررسی انواع اختلالات گفتاری و زبانی و نیز روش‌های تشخیص و درمان آنها می‌پردازد. متخصصان این رشته ابتدا آسیب‌هایی را که توسط عامل ژنتیکی یا اکتسابی به گفتار و زبان وارد شده شناسایی کرده و سپس به بررسی میزان آسیب‌دیدگی و دلایل آن پرداخته و درمان را آغاز می‌کنند. ممکن است این بیماران به‌دلیل سکته مغزی، تصادف یا تروما، اختلالی در گفتار فرد ایجاد شود که برای بیمار بسیار آزارنده خواهد بود و موجب تقلیل روحی روانی او می‌شود.
گفتاردرمانی ارزیابی و درمان مشکلات ارتباطی و اختلالات گفتاری است. این بیماری توسط آسیب شناسان گفتار زبان (SLP) انجام می‌شود، که اغلب به آنها گفتار درمان گفته می‌شود.
از تکنیک‌های گفتاردرمانی برای بهبود ارتباط استفاده می‌شود. این‌ها شامل بسته‌بندی به نوع گفتار یا اختلال زبانی است.
گفتاردرمانی ممکن است برای اختلالات گفتاری که در کودکان یا اختلالات گفتاری در بزرگسالان ایجاد شده در اثر آسیب یا بیماری مانند سکته مغزی یا آسیب مغزی ایجاد شود، مورد نیاز باشد
آنها می‌فهمد که فرد چه نوع مشکل زبانی دارد. و تعیین می‌کنند که چه چیزی باعث ایجاد آن می‌شود و در مورد بهترین روش درمانی تصمیم می‌گیرند. ممکن است با کار کردن به صورت انفرادی، در گروه‌های کوچک یا در کلاس، به افراد در ایجاد مهارت کمک کند.
آنها می‌تواند به موارد زیر کمک کند:
- مشکلات بیان: واضح صحبت نکردن و در صداها خطا ندارد.
- مشکلات تسلط: در جریان گفتار مانند لکنت زبان مشکل دارند.
- تشدید یا مشکلات صوتی: مشکل در میزان صدا و کیفیت آن است.
- مشکلات تغذیه دهان و دندان: مشکل در خوردن غذا، بلعیدن و ریزش آب.
مکالمه درمانی برای بزرگسالان با ارزیابی برای تعیین نیازهای ایشان و بهترین درمان آغاز می‌شود. تمرینات گفتاردرمانی برای بزرگسالان می‌تواند به فرد در گفتار، زبان و ارتباط شناختی کمک کند.
در صورت آسیب دیدگی یا بیماری، مانند بیماری پارکینسون یا سرطان دهان، مشکلات بلع باعث درمان شامل آموزش مجدد عملکرد بلع باشد.
مشخصات دوره رشته
در مقطع کارشناسی ۱۲۸ واحد درسی را دارد که ۲۰ واحد به دروس عمومی، ۷۸ واحد به دروس اختصاصی، ۲۴ واحد به دروس کارآموزی در عرصه و ۶ واحد نیز به دروس اختصاصی اختیاری اختصاص دارد.
دروس تخصصی
- اصول توانبخشی
- زبان شناسی و آوا شناسی
- آناتومی و فیزیولوژی
- فیزیک صوت
- روانشناسی عمومی
- روانشناسی کودک و نوجوان
- الگوهای پردازش گفتار و زبان
- آمار و پژوهش مقدماتی
- ارتودنسی در رابطه با گفتار
- بیماری‌های اعصاب مربوط به گفتار
- رشد و تکامل گفتار و زبان
- روش‌های بالینی در اختلالات گفتار و زبان
- نابسامانی‌های گفتار و زبان در آسیب دیدگی شنوایی
- اختلالات مطالعه کردن دوران رشد
- زبان پریشی بزرگسال
- اختلالات واج شناختی و آوا شناختی
- اختلال بلع
- مدیریت در گفتار درمانی
- طرح و پژوهش
- اصطلاحات پزشکی و زبان تخصصی
- بافت شناسی و آسیب شناسی
- شنوایی شناسی و روش‌های ارزیابی دستگاه شنوایی
- بهداشت عمومی و کمک‌های اولیه
- روانشناسی رشد
- روانشناسی زبان
- رشد روانی حرکتی و اختلالات آن
- ژنتیک پزشکی و سندروم‌های دارای اختلالات گفتار و زبان
- بیماری‌های گوش، گلو، بینی و حنجره
- مبانی گفتار درمانی – بهداشت
- پیشگیری و مشاوره در گفتاردرمانی
- نابسامانی‌های گفتار و زبان در عقب‌ماندگی ذهنی و سندروم‌های نافذ رشد
- نابسامانی‌های زبانی ویژه دوران رشد
- ناروانی‌های گفتار
- اختلالات صوت
- اختلال در تشدید
- تشخیص افتراقی در اختلالات گفتار و زبان
وظایف و خدمات گفتار درمانگر
از مهم‌ترین خدماتی که یک گفتاردرمانگر می‌تواند ارائه دهد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- درمان لکنت زبان
- اختلالات تلفظی
- تأخیر در رشد گفتار و زبان کودکان
- درمان اختلالات گفتاری و زبانی ناشی از فلج مغزی ، سکته مغزی ، شکاف کام ، عقب ماندگی ذهنی
- تشخیص و درمان اختلالات یادگیری و مفاهیم کلمات
- تشخیص و درمان اختلالات نوشتاری و املاء
- مشاوره تخصصی و گفتار درمانی برای اعضاء خانواده
- ارجاع به متخصص مغز و اعصاب یا گوش، حلق و بینی در صورت نیاز
ادامه تحصیل
دانشجویان می‌توانند تا مقطع دکترا به تحصیل بپردازند. از جمله رشته‌های تخصصی دکتری که دانشجویان گفتار درمانی می‌توانند وارد آن شوند شامل موارد زیر است.
- گفتار درمانی
- سالمند شناسی
- علوم اعصاب
- مشاوره توانبخشی
- مهندسی پزشکی
- انفورماتیک پزشکی
- اپیدمیولوژی
- مددکاری اجتماعی
- سلامت و رفاه اجتماعی
- سلامت در بلایا و فوریت‌ها
آینده شغلی
یا توجه به آمار پذیرفته در جامعه پزشکی و بهداشتی جهان، در ازای هر دو یا سه هزار نفر جمعیت، یک گفتار درمانگر مورد نیاز است. این آمار بیانگر نیاز جامعه به فارغ‌التحصیلان گفتار درمانی است. نکته بسیار جالب این است که یک گفتار درمانگر می‌تواند به قاریان قرآن، مداحان، خواننده‌ها، گویندگان صدا و سیما، دوبلورها و در کل افرادی که از صوت خود به صورت حرفه‌ای استفاده می‌کنند، آموزش دهد که چگونه سخن بگویند یا از صوت خود استفاده کنند تا مشکلی برایشان به وجود نیاید. همچنین یک گفتار درمانگر فرصت کار در درمانگاه‌ها و مراکز بهداشت، مراکز ویژه توانبخشی و مراکز آموزش و پرورش استثنایی را دارد چرا که قسمت اصلی کار در ارتباط با ناشنواها و کم‌شنواها است.
بازار کار گفتار درمانی در ایران
این گرایش رو به رشد است و فرصت‌های شغلی مناسبی برای فارغ‌التحصیلان وجود دارد. بازار کار آن در ایران فرصت‌های مناسبی را برای فارغ‌التحصیلان فراهم می‌کند. با تلاش و پشتکار، شما می‌توانید در گفتار درمانی به موفقیت برسند.
دلایل متعددی برای این موضوع وجود دارد، از جمله:
- افزایش آگاهی از اهمیت گفتار درمانی: در سال‌های اخیر، آگاهی مردم از اهمیت گفتار درمانی و نقش آن در بهبود کیفیت زندگی افراد دارای اختلالات گفتاری و زبانی افزایش یافته است.
- افزایش تعداد افراد دارای اختلالات گفتاری و زبانی: بر اساس آمار، تعداد افراد دارای اختلالات گفتاری و زبانی در ایران رو به افزایش است. این موضوع به دلیل عوامل مختلفی مانند افزایش زایمان زودرس، افزایش استفاده از داروهای ضد بارداری، و افزایش آلودگی هوا رخ می‌دهد.
- کمبود متخصص گفتار درمانی: در حال حاضر، تعداد متخصصان گفتار درمانی در ایران کافی نیست و این موضوع باعث ایجاد کمبود نیروی کار در این زمینه شده است.
فرصت‌های شغلی برای فارغ‌التحصیلان گفتار درمانی
- مراکز توانبخشی: مراکز توانبخشی یکی از اصلی‌ترین محل‌های کار برای فارغ‌التحصیلان گفتار درمانی است. در این مراکز، گفتاردرمانگران به افراد دارای اختلالات گفتاری و زبانی، اعم از کودکان، بزرگسالان و سالمندان، خدمات ارائه می‌کنند.
- بیمارستان‌ها: در بیمارستان‌ها، گفتاردرمانگران به بیمارانی که به دلیل سکته مغزی، آسیب مغزی، تومور مغزی یا سایر بیماری‌ها دچار اختلالات گفتاری و زبانی شده‌اند، خدمات ارائه می‌کنند.
- مدارس: در مدارس، گفتاردرمانگران به دانش‌آموزان دارای اختلالات گفتاری و زبانی، اعم از لکنت زبان، تأخیر در تکلم، و اختلالات تلفظی، خدمات ارائه می‌کنند.
- مطب‌های خصوصی: فارغ‌التحصیلان گفتار درمانی می‌توانند با دریافت مجوز از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، مطب شخصی خود را تاسیس کنند و به صورت خصوصی به ارائه خدمات گفتار درمانی بپردازند.
- مراکز آموزشی: فارغ‌التحصیلان گفتار درمانی می‌توانند در مراکز آموزشی مانند دانشگاه‌ها، موسسات آموزش عالی و آموزشگاه‌های فنی و حرفه‌ای، به تدریس دروس مربوط به گفتار درمانی بپردازند.
درآمد فارغ‌التحصیلان گفتار درمانی
- محل کار: به طور کلی، درآمد گفتاردرمانگران در مراکز خصوصی بیشتر از درآمد آنها در مراکز دولتی است.
- تجربه کاری: با افزایش تجربه کاری، درآمد گفتاردرمانگران نیز افزایش می‌یابد.
- مهارت‌ها و تخصص‌ها: گفتاردرمانگرانی که در زمینه‌های تخصصی مانند اختلالات بلع، اختلالات اوتیسم یا اختلالات یادگیری مهارت و تخصص دارند، معمولاً درآمد بیشتری دارند.
نکاتی برای موفقیت در بازار کار
- کسب دانش و مهارت کافی: برای موفقیت در بازار کار، لازم است که دانش و مهارت کافی در زمینه‌های مختلفی کسب کنید. این کار را می‌توان از طریق تحصیل در دانشگاه، شرکت در دوره‌های آموزشی تخصصی و مطالعه کتب و مقالات مربوط به آن انجام داد.
- کسب تجربه عملی: کسب تجربه عملی یکی از مهم‌ترین عوامل برای موفقیت در بازار کار است. شما می‌توانید با انجام کارآموزی در مراکز مختلف و ارائه خدمات به صورت رایگان یا با هزینه کم، تجربه عملی خود را افزایش دهید.
- ایجاد شبکه ارتباطی: ایجاد شبکه ارتباطی با سایر متخصصان، پزشکان و سایر افراد مرتبط می‌تواند به شما در پیدا کردن شغل و ارتقای سطح شغلیتان کمک کند.
- به روز بودن: گفتار درمانی، مانند سایر گرایش‌های علمی، همواره اطلاعات و روش‌های جدیدی در حال ابداع و ارائه است. برای موفقیت آن، لازم است که با به روز بودن اطلاعات و دانش خود، از آخرین دستاوردها و روش‌های درمانی در این زمینه آگاه باشید.
