معرفی و انتخاب رشته مهندسی شیمی

دانش کیمیاگری! آنان که نسبت به تبدیل مواد مختلف به مواد جدید علاقه‌مندند و دوست دارند از این هنر در قالب صنعت استفاده نمایند، می‌توانند نسبت به انتخاب رشته مهندسی شیمی اقدام کنند. دقت داشته باشید که مهندسی شیمی یکی از رشته‌های مهندسی است نه یکی از گرایش‌های رشته شیمی! پس متقاضیان این رشته، شیمیدان نیستند بلکه مهندسی محسوب می‌شوند که کمی شیمی می‌داند!

یکی از تعاریف آکادمیک این رشته‌این است: « فن کاربرد علوم پایه در جهت پیاده نمودن فرآیندهای فیزیکی و شیمیایی در مقیاس صنعتی »

شیمی مطالعه ماده ، خصوصیات آن ، چگونگی و چرایی ترکیب یا جداکردن مواد برای تشکیل مواد دیگر و نحوه تعامل مواد با انرژی است. بسیاری از افراد ، شیمی‌دانان را به عنوان دانشمندان دارای پوشش سفید می‌دانند که مایعات عجیب و غریب را در یک آزمایشگاه مخلوط می‌کنند ، تصور می‌کنند ، اما واقعیت این است که همه ما شیمی‌دان هستیم. شناخت مفاهیم اساسی شیمی تقریباً برای هر حرفه‌ای مهم است. شیمی بخشی از زندگی ما است.

و اگر بخواهید دقیق‌تر بدانید باید گفت، تقریبا هر چیزی را که در زندگی روزمرتان به کار می‌برید (اعم از پوشاک، پلاستیک، دارو، فلز، غذا، لوازم آرایش، پارچه، کاغذ و …) به کمک مهندسین شیمی ساخته شده است.

مهندسی شیمی نوعی خاص از مهندسی است که به مطالعه عملکرد و طراحی کارخانه‌های شیمیایی و همچنین روش‌های بهبود تولید می‌پردازد. مهندسان شیمی فرآیندهای اقتصادی را برای تبدیل مواد اولیه به محصولات مفید توسعه می‌دهند.

مهندسی شیمی از اصول شیمی، فیزیک، ریاضیات، زیست شناسی و اقتصاد برای استفاده موثر، تولید، طراحی، انتقال و تبدیل انرژی و مواد استفاده می‌کند. کار مهندسان شیمی می‌تواند از استفاده از فناوری نانو و نانومواد در آزمایشگاه تا فرآیندهای صنعتی در مقیاس بزرگ باشد که مواد شیمیایی، مواد اولیه، سلولهای زنده، میکروارگانیسم‌ها و انرژی را به اشکال و محصولات مفید تبدیل می‌کند.

مهندسان شیمی در بسیاری از جنبه‌های طراحی و بهره برداری از کارخانه، از جمله ارزیابی ایمنی و خطر، طراحی و تجزیه و تحلیل فرآیند، مدل سازی، مهندسی کنترل، مهندسی واکنش شیمیایی، مهندسی هسته‌ای، مهندسی بیولوژیک، مشخصات ساخت و ساز و دستورالعمل‌های عملیاتی نقش دارند. طراحی مهندسی شیمی مربوط به ایجاد برنامه‌ها، مشخصات و تجزیه و تحلیل اقتصادی برای گیاهان آزمایشی، نیروگاه‌های جدید یا اصلاًحات گیاهان است.

مهندسان طراح اغلب در نقش مشاوره کار می‌کنند و کارخانه‌هایی را برای پاسخگویی به نیازهای مشتری طراحی می‌کنند. طراحی توسط عوامل مختلفی از جمله بودجه، مقررات دولتی و استانداردهای ایمنی محدود می‌شود. این محدودیت‌ها انتخاب فرآیند، مواد و تجهیزات را برای گیاه حکم می‌کند. ساخت کارخانه توسط مهندسان و مدیران پروژه هماهنگ می‌شود، بسته به‌اندازه سرمایه گذاری. یک مهندس شیمی ممکن است کار مهندس پروژه را به صورت تمام وقت یا بخشی از وقت انجام دهد، که به آموزش اضافی و مهارت شغلی نیاز دارد یا به عنوان مشاور گروه پروژه عمل می‌کند. در ایالات متحده آمریکا، تحصیلات فارغ التحصیلان مهندسی شیمی از دوره‌های لیسانس معتبر توسط ABET، معمولاً آموزش مهندسی پروژه را تحت فشار قرار نمی‌دهند، که می‌تواند با آموزش‌های تخصصی، به عنوان موارد انتخابی یا برنامه‌های تحصیلات تکمیلی به‌دست آید. مشاغل مهندسی پروژه از بزرگترین کارفرمایان مهندسان شیمی هستند.

کارشناسی مهندسی شیمی

دانشجویان این رشته در مقطع کارشناسی در برخی دانشگاه‌ها مانند دانشگاه‌ تهران، بدون گرایش هستند. آن‌ها دو سال پس از شروع تحصیل با توجه به سابقه‌‌ی تحصیلی و علاقه، گرایش‌شان را انتخاب می‌کنند. در حالی که در برخی از دانشگا‌‌ه‌ها از همان اول گرایش‌ها مشخص است. در حالی که بیش‌ترِ درس‌‌ها بین گرایش‌ها یکی است.

گرایش‌های مهندسی شیمی

• گرایش صنایع پتروشیمی
• صنایع نفت و گاز
• صنایع غذایی
• بیوتکنولوژی
• نانوتکنولوژی
• مهندسی فرایند

کارشناسی ارشد مهندسی شیمی

با نگاهی دقیق‌تر می‌توان توانایی‌های موجود در مهندسی شیمی خصوصا در مقطع کاشناسی ارشد را به طور خلاصه به صورت زیر دسته بندی کرد:

• شناخت و بررسی فرآیندهای شیمیایی و فیزیکی متوالی در مسیر تولید
• طراحی دستگاه‌های و سیستم‌های  مورد نیاز در این مسیر
• بهینه کردن سیستم از نظرکیفیت فرآورده‌ها و اقتصادی و …

گرایش‌های این مقطع نیز شامل این موارد است:

• گرایش بیوتکنولوژی
• گرایش داروسازی

گرایش‌ دکتری مهندسی شیمی

• نانوفناوری
• مهندسی شیمی

بازار کار رشته مهندسی شیمی