انتخاب رشته

انتخاب رشته آزمون سراسری ۱۴۰۰ را می‌توانید بدون هزینه و با دقیق‌ترین اطلاعات انجام دهید. این سامانه مبتنی بر الگوریتم‌های پیشرفته‌ای است که نسبت به انتخاب رشته بر اساس اولویت‌های مورد نظر شما اقدام می‌کند.

‌

دفترچه انتخاب رشته بلافاصله بعد از اعلام نتایج توسط سازمان سنجش منتشر می شود. این دفترچه علاوه بر کد رشته‌ها، حاوی توضیحات مهمی است که متاسفانه بیشتر داوطلبان به آن دقت لازم را ندارند. پیش از اقدام به انتخاب رشته، حتماً تمام موارد دفترچه و تمام کدرشته های آن را به دقت بررسی نمایید.

در انتخاب رشته شرط نخست، علاقه است و پس از آن، در نظر گرفتن بازار کار رشته و آینده آن. ممکن است رشته ای در گذشته بازار کار خوبی داشته باشد، اما در آینده با رکود مواجه شود و بالعکس، بعضی رشته ها در آینده بازار کار پر رونقی داشته باشند. پس به جای نگاه به گذشته، به آینده رشته ها دقت داشته باشید.

اقتصادی ترین انتخاب ممکن، دوره های روزانه دانشگاه های محل سکونت شماست. پس از آن، به سراغ دوره های نوبت دوم شهر یا استان محل سکونت خود بروید. سپس، می توانید نسبت به انتخاب دوره های مجازی دانشگاه های دولتی اقدام کنید. در گام چهارم، دانشگاه پیام نور را به شما پیشنهاد می کنیم.

پس از این مرحله، تحصیل در شهرستان ها و استان های همجوار بهترین انتخاب ممکن است.

تحصیل در پردیس های خودگردان دانشگاه های دولتی مستلزم صرف هزینه بالایی برای شماست که آن را به صورت عمومی پیشنهاد نمی کنیم.

به صورت کلی، در نظر داشته باشید که هر چه از سمت دوره های روزانه به سمت سایر دوره ها حرکت می کنید، هزینه تحصیل شما بالاتر خواهد رفت. همچنین، به نسبتی که از شهر محل سکونت خود جهت تحصیل فاصله می گیرید، هزینه های رفت و آمد، اسکان در خوابگاه و خورد و خوراک به آن اضافه خواهد شد. پس حتماً در هنگام انتخاب رشته، وضعیت مالی و شرایط خانوادگی خود را در نظر بگیرید.

یکی از بزرگترین اشتباهات انتخاب رشته این است که صرف نظر از آنچه علاقه دارید، تمام رشته های یک یا چند دانشگاه را انتخاب کنید تا یکی از آن ها را قبول شوید! حتی بدون اینکه بدانید این رشته ها درباره چه چیزی هستند؟ بازار کار آینده آن ها چیست؟ آیا از پس درس های آن بر خواهید آمد؟

انتخاب خود را با دور اندیشی و تفکر بیشتری انجام دهید. مطمئن باشید ضرر نمی کنید.

در گام اول، رشته‌هایی را که به آن‌ها علاقه دارید، برای خود لیست کنید.

• بیشترین علاقه را به کدام دارید؟
• در کدام رشته استعداد دارید؟
• و چه رشته ای بازار کار بهتری برای شما دارد؟

این سه آیتم را متناسب با شخصیت خود در نظر بگیرید.

از یاد نبرید بزرگترین اشتباه این است که بر اساس رتبه، انتخاب رشته را انجام دهید.

یک سوال مهم!

در کدام شهرها و کدام استات‌ها می‌توانید دانشجو شوید؟

به هیچ وجه بدون ارزیابی شرایط مکانی و رفت و آمدی به یک شهر یا استان، نسبت به انتخاب آن اقدام نکنید.

مشاهده شده که در برخی از موارد، افراد دانشگاهی را انتخاب کرده‌اند که دورترین فاصله را از شهر محل زندگی آن‌ها داشته و دچار صدمات زیادی شده‎‌اند.

در این مرحله، به راحتی می‌توانید با وارد شدن به سامانه انتخاب رشته سازمان بین المللی دانشگاهیان، به صورت رایگان نسبت به انتخاب رشته سیستمی اقدام کنید.

این سامانه بر خلاف سایر سایت‌ها، اطلاعات چندانی از شما نمی گیرد و اطلاعات دریافتی صرفاً در جهت محاسبه و نمایش کد رشته‌هایی است که امکان قبولی آن ها را خواهید داشت.

گام‌های انتخاب رشته

 ۱ – اعلام رتبه‌ها

پس از روز کنکور، پر استرس‌ترین روز مربوط به اعلام رتبه‌هاست.
معمولاً بر اساس روند سال‌های گذشته و ظرفیت‌ها و …، مشخص است که هر رتبه‌ای شانس قبولی در چه کد رشته‌ای را خواهد داشت.

قدیم ترها (تا اوایل دهه هشتاد) رتبه‌ها از طریق پیک سنجش منتشر می‌شد؛
اما در دو دهه گذشته سایت سازمان سنجش نسبت به اعلام رتبه داوطلبان در کنکور سراسری اقدام می‌کند.

به‌یاد داشته باشید برای مشاهده رتبه خود، نیاز است شماره داوطلبی یا شماره پرونده تان را ذخیره کرده باشید.
(شماره داوطلبی خود را گم کرده اید؟ نگران نباشید!)
همچنین علاوه بر رتبه، درصد هر یک از درس‌ها نیز مشخص است.

درباره اینکه تفاوت رتبه کشوری، رتبه منطقه، رتبه زیر گروه و … چیست و کدام یک را باید مبنا قرار دهید،
در نوشته دیگری با عنوان انتخاب رشته آزمون سراسری ۹۸ توضیح داده‌ایم.

۲ – انتشار دفترچه انتخاب رشته

دفترچه انتخاب رشته، گاهی یکی دو روز قبل و گاهی یکی دو روز پس از اعلام نتایج منتشر می‌شود.
توصیه می‌گردد همانطور که برای کنکور، نسبت به مطالعه سطر به سطر بسیاری کتاب‌ها و جزوات اقدام کرده‌اید،
توضیحات چند صفحه‌ای دفترچه انتخاب رشته را نیز مطالعه نمایید!
بسیاری از داوطلبان به خاطر مطالعه نکردن توضیحات مهم دفترچه
(که گاهی در یک سال نسبت به سال گذشته تغییر پیدا کرده است)
دچار اشتباهات جبران ناپذیری در انتخاب رشته خود می‌شوند.

حتی گاهی ممکن است انتخاب بعضی رشته‌ها برای شما مجاز نباشد؛
اگرچه معمولاً به صورت سیستمی به انتخاب این کد رشته‌ها ایراد گرفته می‌شود،
اما درباره رشته‌های با شرایط خاص، معمولاً خطای سیستمی رخ نمی‌دهد.

به همین خاطر، به خصوص درباره رشته‌هایی که ستاره‌دار هستند یا نوشته شده توضیحات آن‌ها در انتهای دفترچه ذکر شده،
حتماً نسبت به مطالعه آن‌ها اقدام کنید.

۳ – مهلت انتخاب رشته

بسته به نوع آزمون (سراسری، ارشد و دکتری) مهلت انتخاب رشته قدری متفاوت است.
این مدت، اصولاً در دفترچه انتخاب رشته قید شده است؛ اما معمولاً این مهلت ۵ تا ۷ روز تعیین می‌شود.

طی این مدت، می‌توانید نسبت به بررسی کد رشته‌ها و انتخاب آن‌ها بر اساس اصولی که در همین یادداشت توضیح داده شده اقدام نمایید.
توصیه می‌شود اکیداً از به تعویق انداختن انتخاب رشته پرهیز نمایید.

ممکن است در روزهای پایانی انتخاب رشته، مشکلی برای شما پیش آید که قادر به انتخاب رشته نباشید و یا با شتاب ناچار به انجام این کار شوید.

۴ – اصلاحیه دفترچه

این یکی از همان نکاتی است که بیشتر داوطلبان از آن غافل هستند! معمولاً دفترچه‌های انتخاب رشته چند روز بعد، اصلاحیه‌ای می‌خورند که بر اساس آن، برخی کدرشته‌ها تغییر کرده، برخی حذف می‌شوند و چند کد رشته‌ای هم اضافه می‌شود! حتماً تا پیش از پایان مهلت انتخاب رشته، سایت سازمان سنجش و اخبار آن را چک کنید تا از اصلاحیه دفترچه نیز باخبر شوید.

حتی ممکن است در آزمون‌های گسترده (مانند آزمون سراسری) چند اصلاحیه دفترچه منتشر شود.

۵ – تمدید مهلت انتخاب رشته!

شاید قدری عجیب به نظر برسد، اما بدون استثناء مهلت انتخاب رشته در تمام آزمون‌ها تمدید می‌شود! این تمدید باز هم بسته به نوع آزمون از ۲۴ ساعت تا چند روز در نظر گرفته خواهد شد. البته بهتر است انتخاب رشته خود را به روزهای آخر موکول نکنید.

۶ – بررسی سازمان سنجش

در این مرحله، بر مبنای ظرفیت دانشگاه‌ها و انتخاب رشته داوطلبان، سامانه هوشمند نسبت به جایگذاری افراد به ترتیب رتبه و اولویت انتخابی‌شان اقدام می‌کند. این فرایند معمولاً بین ۳ تا ۴ هفته طول می‌کشد. به یاد داشته باشید نتایج اعلام شده از سوی سازمان سنجش قابل تغییر نیست. اگر در انتخاب رشته خود اشتباهی کرده باشید و مثلاً در حال حاضر در انتخاب اولویت ۱۰ خود قبول شده باشید، حال آنکه انتخاب مورد علاقه‌تان ردیف ۱۵ بوده و نمره لازم جهت قبولی در آن را کسب کرده باشید، بسیار به سختی می‌توانید نسبت به جابه‌جایی آن اقدام کنید. پس بهتر است به جای آنکه در روز اعلام نتایج آزمون تصمیم بگیرید که کدام رشته برای شما بهتر بود، در روز انتخاب رشته این تصمیم را اخذ کنید.

۷ – اعلام نتایج

اعلام نتایج آزمون‌های سراسری، ارشد و دکتری معمولاً بین ۱۰ تا ۲۵ شهریور صورت می‌گیرد. اعلام نتایج نیز مانند اعلام رتبه‌ها، از طریق سایت سازمان سنجش صورت گرفته و لازم است شماره داوطلبی یا پرونده خود را داشته باشید.

در روز اعلام نتایج، همه منتظر هستند تا ببینید در چه رشته‌ای و چه دانشگاهی قبول شده‌اید. به یاد داشته باشید اکثر این افراد (دوستان، آشنایان و اقوام) از سر دلسوزی به دنبال نتایج شما هستند؛ اما ممکن است این حجم بالای سوالات (به خصوص اگر رشته-دانشگاه مورد علاقه‌تان قبول نشده باشید) برایتان قدری آزاردهنده باشد. مهم نیست. مهم این است شما تلاش خود را انجام داده‌اید. اگر فکر می‌کنید سال آینده نتیجه خیلی بهتری کسب می‌کنید (با احتساب یک سال عقب افتادن) برای سال آینده، آماده شوید. در غیر این‌صورت، با جدیت تحصیل در دانشگاه را آغاز کنید.

۸ – انتشار کارنامه

یکی دیگر از مواردی که بسیاری از داوطلبان به آن توجه نمی‌کنند، انتشار کارنامه انتخاب رشته آن‌هاست! این کارنامه معمولاً چند روز (تا یکی دو هفته) پس از اعلام نتایج آزمون منتشر می‌شود. در کارنامه انتخاب رشته شما، مشخص می‌شود که در هر کد رشته‌ای، چه رتبه ای کسب کرده‌اید. این کارنامه به خصوص برای افرادی که قصد دارند سال دیگر نیز در کنکور مذکور شرکت کنند، بسیار اطلاعات مفیدی به همراه خود دارد.

۹ – تکمیل ظرفیت

تکمیل ظرفیت به صورت جدی یکی از شانس‌هایی است که سراغ داوطلبان پیگیر می‌آید! معمولاٌ تمام آزمون‌ها یکی دو هفته تا یک ماه پس از اعلام نتایج، تکمیل ظرفیت هم دارند. این تکمیل ظرفیت مربوط به کد رشته‌هایی است که:

• داوطلبان آن‌ها را انتخاب نکرده بودند؛
• داوطلبان آن‌ها را انتخاب کرده اما پس از قبولی ثبت نام نکرده اند؛
• دانشگاه پس از انتخاب رشته داوطلبان، نسبت به دایر کردن این کد رشته اقدام کرده است.

البته گاهی تکمیل ظرفیت شامل برخی کد رشته‌ها نمی‌شود؛ اما شانس قابل توجهی برای داوطلبان در این مرحله هم وجود دارد.

نکات ضروری در انتخاب رشته

۱ – تناسب با استعداد

اگر در انجام کار یا فرا گرفتن دانشی نسبت به دیگران بهتر و سریع تر هستید، در آن زمینه استعداد دارید. برخی ممکن است در زمینه محاسبات و مسائل ذهنی استعداد بیشتری داشته باشند، برخی دیگر در زمینه‌های هنری. افرادی خلاقیت ویژه ای در آزمایش‌ها دارند و عده‌ای هم در نوشتن قابلیت بالایی از خود نشان می‌دهند.

یکی از بزرگترین اشتباهاتی که در انتخاب رشته صورت می‌گیرد، رفتن به سمت رشته‌هایی است که به‌هیچ عنوان استعداد آن را ندارید! به‌عنوان مثال زمینه لازم ذهنی را برای انجام محاسبات پیچیده ندارید، اما از آنجا که همه افراد فامیل شما در رشته‌های مهندسی درس می‌خوانند، شما هم به ناچار وارد رشته ریاضی و کنکور ریاضی و رشته‌های مهندسی می‌شوید! حتی اگر در کنکور رتبه خوبی کسب کنید و وارد رشته شوید، در آینده، از شغل خود رضایت نخواهید داشت.

۲ – داشتن علاقه

پس از استعداد، علاقه دومین شرط اصلی انتخاب یک رشته تحصیلی محسوب می‌شود. ممکن است شما استعداد خواندن مطالب مربوط به زیست شناسی، شیمی، فیزیولوژی بدن و … را داشته باشید، اما از حضور در فضای بیمارستان یا دیدن خون به شدت متنفر باشید!

ممکن است شما توانایی خواندن و حفظ مطالب را یا به زبان دیگر، استعداد این کار را داشته باشید و بتوانید دروس علوم انسانی را به خوبی بخوانید و در کنکور رتبه عالی کسب کنید، اما از حضور در دادگاه‌ها و جانبداری از فردی در مقابل دیگری، احساس خوبی نداشته باشید.

به‌یاد داشته باشید، علاقه پس از استعداد مطرح است. ممکن است شما علاقه به رشته ای داشته باشید اما به هیچ عنوان استعداد آن را نداشته باشید! پس باید به سمت رشته ای بروید که در کنار علاقه، استعدادش هم در وجود شما باشد.

۳ – وجود بازار کار

در بعضی موارد، هم استعداد حضور در رشته ای را دارید و هم علاقه کافی به مطالعه و در نهایت کار کردن در آن رشته. اما مساله، فقدان بازار کار است! در حال حاضر، بازار کار برای بعضی رشته‌های دانشگاهی وجود ندارد و در مورد بعضی دیگر از رشته‌ها، بازار کار اشباع شده است و ورود به آن، به سختی امکانپذیر است. حتی گاهی ممکن است رشته مذکور در حال حاضر بازار خوبی داشته باشد، اما در آینده نه چندان دور (مثلاً ۵ یا ۱۰ سال دیگر) بازار آن رو به افول باشد.

به‌همین دلیل، ارزیابی اینکه وضعیت «آینده» بازار کار رشته مورد نظر به چه صورت است، نقش تعیین کننده ای در انتخاب درست شما خواهد داشت.

۴ – تناسب جغرافیایی

تا اوایل دهه هشتاد که حجم پذیرش دانشجو کمتر بود، دانشگاه‌ها معمولاً برای تمام داوطلبان غیر بومی ظرفیت خوابگاهی داشتند. اما رفته رفته و با افزایش ظرفیت پذیرش، دانشگاه‌ها در این زمینه با مشکل مواجه شدند و از سوی دیگر، خوابگاه‌های دانشگاهی نیز ظرفیت کمتری پیدا کردند و به بخش خصوصی (خوابگاه‌های خودگردان) واگذار شدند.

به‌همین دلیل، سیاست وزارت علوم مبنی بر «بومی گزینی» پر رنگ تر شد. امروزه برای داوطلبانی که بومی منطقه ای نیستند، شانس قبولی به نسبت داوطلبان همان منطقه قدری کمتر است.

همچنین در نظر داشته باشید که هزینه زندگی در شهر دیگر شامل:

• هزینه اسکان (خوابگاه دانشجویی یا پانسیون)
• هزینه خوراک (صبحانه و شام در تمام روزها و ناهار در روزهای پنجشنبه و جمعه)
• هزینه رفت و آمد به شهر محل سکونت

ممکن است دانشجویان غیر بومی را دچار فشارهای اقتصادی نماید. پس با توجه به تمام این مسائل، با دقت بیشتری کد رشته‌های شهرستان‌های دیگر را انتخاب کنید.

۵ – اعتبار دانشگاه

یکی از مهمترین آیتم‌ها در انتخاب رشته، اعتبار دانشگاه مذکور است. اعتبار یک دانشگاه را می‌توانید بر اساس سامانه‌های اعتبارسنجی جهانی، اعتبار دانشگاه در رتبه بندی‌های وزارت علوم و بر اساس گفته سایر دانشگاهیان بسنجید. اصولاً هر قدر اعتبار یک دانشگاه بیشتر باشد، داوطلبان با رتبه‌های بالاتر ابتدا به سراغ آن دانشگاه خواهند رفت.

بر اساس رتبه بندی که نتایج مختصر آن را در تصویر پیش رو مشاهده می‌کنید، به ترتیب این دانشگاه‌ها قرار گرفته‌اند:

• دانشگاه تهران
• دانشگاه علوم پزشکی تهران
• دانشگاه صنعتی شریف
• دانشگاه صنعتی امیرکبیر
• دانشگاه تربیت مدرس

۶ – هزینه دوره تحصیلی

هزینه دوره تحصیلی صرف نظر از هزینه‌های زندگی، هزینه ای است که دانشگاه بابت تحصیل شما دریافت می‌کند.

• دوره‌های روزانه فاقد شهریه در سنوات مجاز هستند؛
• در دوره‌های نوبت دوم (شبانه) بخشی از هزینه تمام شده تحصیل خود را به دانشگاه پرداخت می‌کنید اما از تسهیلات وام شهریه و سایر خدمات دانشگاه مانند دانشجویان روزانه بهره‌مند خواهید شد و در مدرک شما نیز عنوان «نوبت دوم» درج نخواهد شد.
• دوره‌های مجازی نسبت به شبانه قدری هزینه بالاتری دارند و در مدرک آن‌ها قید «مجازی» درج خواهد شد.
• پردیس‌های دانشگاهی نسبت به دوره مجازی قدری شهریه بالاتری دارند.
• دانشگاه پیام نور از دوره شبانه هزینه کمتری دارد.
• دانشگاه‌های غیرانتفاعی معمولاً همتراز پردیس‌های دانشگاهی هزینه دریافت می‌کنند.
• دانشگاه آزاد اسلامی هم بیشترین هزینه شهریه را دارد.

۷ – تناسب کد رشته و رتبه!

بله! به‌عنوان آخرین نکته به این مساله هم دقت کنید. البته به طور متداول هنگامی که می‌خواهید انتخاب رشته کنید این نکته را اولین آیتم در نظر می‌گیرند! اما اگر بخواهید اصولی عمل کنید، باید به‌عنوان آخرین مولفه به آن بپردازید.

انتخاب رشته در سه مقطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری اگرچه اصول مشابهی دارد بر مبنای آنچه در قسمت قبل گفته شد، اما هر کدام دارای حساسیت‌ها و ویژگی‌های منحصر به فردی نیز هستند.

پس از اعلام نتایج کنکور سراسری توسط سازمان سنجش ضروری است در مهلت تعیین شده نسبت به انتخاب رشته بر اساس گروهی که شرکت کرده اید، اقدام کنید.

انتخاب رشته کارشناسی ارشد از سویی آسان تر و از سویی سخت‌تر است! آسان از آن جهت که داوطلب (دانشجو! فارغ التحصیل کارشناسی) یک بار تجربه انتخاب رشته را داشته است و از سویی، معمولاً در چارچوب رشته کارشناسی خود نسبت به انتخاب رشته ارشد اقدام می‌کند. اما سخت‌تر، از آنجایی که گرایش‌ها بعضاً بسیار نزدیک به هم هستند.

آخرین انتخاب رشته شماست! در مقطع دکتری، فرایند انتخاب رشته با اینکه مانند آزمون سراسری با ۱۵۰ گزینه قابل انتخاب! مواجه نیست، اما الگوریتم پیچیده‌ای پیش روی شماست. در این رابطه، در صفحه ویژه دکتری توضیح کامل داده شده است.