در سال‌های اخیر، شاهد کاهش چشمگیر استقبال عمومی از تحصیلات دانشگاهی و دانش بدون مهارت بوده‌ایم. این روند نزولی نشان‌دهنده ضعف ساختاری در سیستم آموزشی است که نتوانسته میان دانش نظری و مهارت‌های عملی پیوند مناسبی برقرار کند.
هشدار کارشناس درباره جایگزینی آموزش غیررسمی
دکتر فرزاد جهان‌بین، معاون فرهنگی و دانشجویی دانشگاه آزاد، در مراسم روز معلم به تحلیل این چالش پرداخت. وی با استناد به حدیثی از امام علی (ع) که فرموده‌اند “دانایی باید توانایی به همراه بیاورد”، هشدار داد: “وقتی نظام آموزشی قادر به تبدیل دانش به مهارت‌های کاربردی نباشد، طبیعی است که مردم از آن رویگردان شوند. این روند در دو دهه اخیر کاملاً مشهود بوده است.”
زنگ خطر برای سیستم‌های آموزشی سنتی
این مقام دانشگاهی با اشاره به رشد روزافزون آموزش‌های غیررسمی اظهار داشت: “اگر نهادهای آموزشی نتوانند خود را با نیازهای جدید تطبیق دهند، به زودی شاهد افول کامل آن‌ها خواهیم بود.” به گفته وی، این تحول نیازمند بازنگری اساسی در ساختار کنونی دانشگاه‌هاست.
راه‌حل پیشنهادی: دانشگاه جامع با چهار پایه اساسی
دکتر جهان‌بین راه‌حل این معضل را در ایجاد “دانشگاه جامع” می‌داند که بر چهار رکن اصلی استوار است:
۱. نظام تربیتی: پرورش نیروی متخصص منطبق بر نیازهای بومی
این بخش بر تربیت کارشناسانی تأکید دارد که هم از دانش نظری برخوردارند و هم مهارت‌های عملی مورد نیاز منطقه خود را کسب کرده‌اند.
۲. نظام علمی: گذر از آموزش محفوظات به یادگیری عمیق
در این مدل، به جای تأکید بر حفظیات، بر درک عمیق مفاهیم و کاربردهای عملی آن‌ها تمرکز می‌شود.
۳. نظام فرهنگی: تربیت نسلی فرهیخته و مسئول
این رکن به پرورش دانشجویانی با ویژگی‌های اخلاقی، قانونمندی، کرامت انسانی و امید به آینده می‌پردازد.
۴. نظام فناوری: بهره‌گیری از نوآوری‌های دیجیتال
استفاده از فناوری‌های پیشرفته آموزشی برای ارتقای کیفیت یادگیری و همگامی با تحولات جهانی در این بخش مورد توجه قرار می‌گیرد.
چشم‌انداز تحول در آموزش عالی
دکتر جهان‌بین در پایان تأکید کرد: “اجرای هماهنگ این چهار رکن می‌تواند آموزش عالی را از چالش‌های فعلی نجات داده و آن را به جایگاه واقعی خود بازگرداند.” به گفته وی، این تحول نه‌تنها اقبال عمومی به دانشگاه‌ها را افزایش می‌دهد، بلکه خروجی‌های نظام آموزشی را نیز برای بازار کار آماده‌تر خواهد کرد.