معرفی طرح پذیرش دانشجو به شیوه استادمحور
در سال‌های اخیر،
با کاهش تقاضا برای ورود به آموزش عالی و نیاز به شناسایی و حمایت از نخبگان،
پذیرش دانشجو به شیوه استادمحور مطرح شده است.
این روش که به پذیرش بدون آزمون استعدادهای درخشان مبتنی بر رفع نیازهای کشور معروف است، در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری اجرا می‌شود.
تاریخچه و چالش‌های طرح
این طرح برای نخستین‌بار در لایحه برنامه هفتم پیشرفت مطرح شد،
اما به دلیل ابهامات و تعارض منافع،
در کمیسیون آموزش، تحقیقات و فناوری مجلس حذف شد.
با این حال،
وزارت علوم در سال ۱۴۰۱ آئین‌نامه‌های اجرایی آن را تصویب کرد و پذیرش دانشجو به این شیوه را از سال تحصیلی ۱۴۰۲-۱۴۰۳ آغاز کرد.
فرآیند پذیرش دانشجو
پذیرش دانشجو به شیوه استادمحور به‌صورت مازاد بر ظرفیت آزمون است و بر اساس مرتبه علمی اساتید تعیین می‌شود.
استاد میزبان موضوع رساله یا پایان‌نامه را از سامانه نظام ایده‌ها و نیازها انتخاب کرده و درخواست پذیرش دانشجو را به دانشگاه اعلام می‌کند.
فرآیند ارزیابی شامل بررسی مدارک،
مصاحبه و تایید صلاحیت توسط معاونت آموزشی دانشگاه و سازمان سنجش انجام می‌شود.
پذیرش دانشجو در سال تحصیلی ۱۴۰۲-۱۴۰۳ بر اساس گزارش گروه استعدادهای درخشان وزارت علوم،
در سال تحصیلی ۱۴۰۲-۱۴۰۳ تعداد ۵۲۱ نفر از طریق پذیرش بدون آزمون استعدادهای درخشان به شیوه استادمحور در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری پذیرش شده‌اند.
نقاط قوت طرح
از نقاط قوت این طرح می‌توان به توجه به رفع نیازها و چالش‌های کشور،
تقویت ارتباط دانشگاه با صنعت و جامعه، شناسایی و پذیرش استعدادهای برتر و کمک به ارتقای استقلال دانشگاهی اشاره کرد.
نقاط ضعف طرح
نقاط ضعف طرح شامل نادیده گرفتن محدودیت‌های امکانات رفاهی دانشگاه‌ها،
عدم تحول در شیوه به‌کارگیری دانشجویان، ضعف ابعاد نظارتی بر فرآیند پذیرش،
عدم تعریف دقیق نیازهای دستگاه‌های اجرایی و ابهام در ضوابط پذیرش دانشجو در مقطع دکتری است.
پیشنهادات اصلاحی
مرکز پژوهش‌های مجلس پیشنهاداتی از جمله کاهش مدت تحصیل در دوره دکتری،
اصلاح مبنای تخصیص ظرفیت پذیرش،
شناور شدن زمان اعلام فراخوان،
اصلاح شرایط استاد میزبان و محدود شدن طرح به مقطع دکتری ارائه داده است.
همچنین تعریف فرم‌های ارزیابی،
تعریف دقیق نیازهای اعلام‌شده و تهیه محتوای چندرسانه‌ای برای آشنایی اساتید با طرح از دیگر پیشنهادات این مرکز است.
پیشنهادات تقنینی
در این گزارش،
اصلاحاتی در ماده ۵ قانون سنجش و پذیرش دانشجو در دوره‌های تحصیلات تکمیلی پیشنهاد شده است تا شیوه پذیرش استادمحور به این قانون اضافه شود.