تأمین اجتماعی فرانسه – فـصلنامه تأمین اجتماعی، شماره 25، صص 44-5. 1385
نیک گهر،عبدالحسین
1 – مقدمه
1-1- طـرح تأمین اجتماعی فرانسه
در بحبوحهء جنگ جهانی دوم با گزارش بووریچ نظریهء عمومی کامل حمایت اجتماعی که تأمین اجتماعی را به همهء شهروندان تعمیم می‌دهد،در انگلستان به ظهور می‌رسد. این گزارش کـه در نـوامبر 2491 به مجلس عوام ارائه شده است، فقر زدایی از جامعه را پیشنهاد می‌کند. موضوع گزارش این است که با مبادرت به توزیع مجدد درآمدها به نحو هرچه وسیع‌تر به کمک بیمه‌های اجتماعی و مـدد مـعاش خانوادگی،نابرابری های اقتصادی و اجتماعی میان شهروندان بریتانیایی جبران می‌شود. تأمین اجتماعی فرانسه
در فـرانسه طرح تأمین اجتماعی 5491 بنا دارد برای فردفرد شهروندان،در هر شرایطی که هستند،درآمدی کافی برای تأمین امرار معاش خـانوادگی‌شان تـضمین کـند.تأمین اجتماعی در معنای وسیع عبارت است از:امنیت شغلی با حذف بـیکاری،امـنیت درآمد برای کارگر و جبران (1). Beveridge اقتصاددان،رئیس وقت«مدرسهء اقتصادی لندن»و نخستین طراح بیمه‌های اجتماعی انگلستان(2491-9781) هـزینه‌های افـراد تـحت تکفّلش،اعطای درآمد جایگزین در صورت بیماری،بارداری، از کار افتادگی،حادثهء کار و ایـام پیـری.
پیـر لاروک معمار طرح فرانسوی تأمین اجتماعی 5491 و همکارانش برای همهء فرانسوی‌ها نظام واحد تأمین اجتماعی آرزو مـی‌کردند،امـا در عـمل ناچار شدند با واقعیتهای جامعه کنار بیایند و بگذارند از یک طرف،سازمان‌های تخصصی برای بـرخی سـنخ‌های کارگری (کارگران معدن،کشتی،راه‌آهن و…) که به‌دلیل کیفیت خاص شغلشان از خدمات نـهادی قـدیمی بـرخوردار بودند،به کارشان ادامه دهند و از طرف دیگر،با ادامهء کار رژیم خاص بیمه‌های اجـتماعی کـارگران بخش کشاورزی موافقت کنند.
از ویژگیهای دیگر طرح فرانسوی تأمین اجتماعی که آن را از سایر طـرح‌های اروپایـی مـتمایز می‌کند،توجه به ساختار اجتماعی-اقتصادی خاص جامعه است.در سایر کشورهای اروپایی تأمین اجتماعی عـمدتا در مـحور بیمهء بیکاری شکل گرفت،اما در فرانسه طرح تأمین اجتماعی قبل از هرچیز در مـحور بـیمهء بـازنشستگی و مدد معاش خانوادگی تشکیل شد.تعمیم خدمات بیمه‌های اجتماعی به کارگران غیرحقوق‌بگیر به موجب قـانون 22 مـه 1946بـا مخالفتهای مشاغل ذینفع روبه‌رو شد.
فرمان ژنرال دوگل در 91 اکتبر 5491 قانون بیمه‌های اجـتماعی را وسـعت داد و آن را به خطرات بیماری،بارداری،از کار افتادگی،پیری و مرگ گسترش داد.
قانون 22 اوت 6491 منشور جدیدی از مدد معاش خانوادگی را اعـلام مـی‌کند.قانون 03 اکتبر 6491 بیمه‌های حوادث کار را اصلاًح می‌کند.در حالی‌که در قانون قبلی تأدیهء غـرامت حـادثهء کار به عهدهء کارفرما بود،در قانون جـدید صـندوق تـأمین اجتماعی عهده‌دار هزینهء ترمیم می‌شود.این مـجموعهء قـوانین باوجود پیشرفتهایی که از لحاظ جامعیت حمایت و وحدت ساختارها نسبت به قوانین قبلی عـرضه مـی‌کردند،به‌دلیل حفظ رژیم‌های خـاص و رژیـم بیمهء کـارگران کـشاورزی و مـخالفت کارگران مستقل(غیرحقوق‌بگیر)با ادغامشان در رژیـم عـمومی بیمه درمان و بازنشستگی، نتوانستند تحقق پیدا کنند.بدین ترتیب،تأمین اجتماعی مـجموعه‌ای اسـت از سه قانونگذاری:بیمه‌های اجتماعی،مدد مـعاش خانوادگی و حوادث کار.
2-1-تحول تأمین اجتماعی فرانسه از 1946-1945به بعد
از زمـان ایـجاد رژیم عمومی در 6491-5491 گسترش خدمات تأمین اجتماعی فرانسه به کل جمعیت بتدریج صورت گرفته اسـت.از اول ژانـویه 7491 کارکنان دولت و کارکنان صنعت برق و گـاز فـرانسه از جـهت مدد معاش خـانوادگی و بـیمه‌های درمانی و بارداری به رژیـم عـمومی پیوستند ولی منافع یک رژیم خاص برای مستمری بازنشستگی و برای انواع کمک‌هزینه‌های نقدی را کماکان حـفظ کـردند.کارگران دولتی در جریان سال 7491 به رژیـم عـمومی تأمین اجـتماعی پیـوستند.مـزایای کمکهای غیرنقدی بیمهء درمـان و بارداری(از اول ژانویهء 9491)به دانشجویان، (از اول نوامبر 0591)به معلولان کلی و به زنان و به اطفال بی‌سرپرست،(از اوایل آوریـل 1591)بـه کارکنان رسمی مؤسسات زیر پوشش شـهرداریها،(بـه مـوجب قـانون 22 دسـامبر 1691)به هنرمندان هـنرهای نـمایشی،(به موجب قانون 6 اوت 3691)به روزنامه‌نگاران بر مبنای حقوق و مزایای سالانه،(به موجب قانون 22 دسامبر 4691)به هـنرمندان هـنرهای تـجسمی و گرافیک،(به موجب قانون 13 دسامبر 5791)و به‌طور وسـیع بـه عـموم هـنرمندان خـالق آثـار ادبی،نمایشی،موسیقی،رقص،دیداری و شنیداری و سینمایی تعمیم می‌یابد، منتها کمکهای غیرنقدی از محل صندوقی مستقل پرداخت می‌شود.قانون 2 ژوئیهء 5791، زندانیان و قانون 4 ژوئیهء 5791،جوانان جویای کار و جوانان زیـر پرچم و ترخیص شده‌ای را که در مورد بیمه شدهء فوت شده‌ای ذیحق باشند،تحت پوشش مزایای کمکهای غیرنقدی بیمهء درمانی قرار می‌دهد.
در مورد غیرحقوق‌بگیران،قانون 71 ژانویه 8291 رژیم کمک‌معاش سالمندی را تأسیس می‌کند و ادارهـء آن را بـه چهار سازمان صنفی مشاغل پیشه‌وری،مشاغل صنعتی و بازرگانی، مشاغل آزاد و مشاغل کشاورزی می‌سپارد.قانون 12 ژانویهء 1691 برای بهره‌برداران کشاورزی بیمهء درمانی و خدمات پزشکی بارداری ایجاد می‌کند.قانون 61 ژانویهء 0791 همان مزایای بـیمهء درمـانی را به کارگران غیرحقوق‌بگیر مشاغل کشاورزی(پیشه‌وری،بازرگانی و صنعتی و مشاغل آزاد)تعمیم می‌دهد.قانون شمارهء 4-87 مورخ 2 ژانویه 8791 کارکنان کلیسا و مشاغل دینی را تحت پوشش خدمات بـیمهء درمـانی قرار می‌دهد و بالاخره قانون 2-87 ژانـویهء 8791 رژیـم بیمهء شخصی همهء افرادی را پیش‌بینی می‌کند که از مزایای تأمین اجتماعی اجباری برخوردار نیستند.آیین‌نامهء اجرایی آن در 11 ژوئیهء 0891 به تصویب هیئت وزیران می‌رسد.
گسترش بیمهء بـازرگانی بـه برخی گروه‌ها که مـشمول بـیمهء اجباری نیستند و اصل آن در قانون 2-87 مورخ 2 ژانویهء 8791 عنوان شده بود،تحقق یافته است،هرچند که بیمهء شخصی درمانی -بارداری برای این گروه هنوز اختیاری است.باری،می‌توان گفت که گسترش پوشـش خـدمات بیمه‌های اجتماعی به همهء شهروندان فرانسوی سرانجام در سال 0891 تکمیل شده است.این تلاش پس از 53 سال به نتیجه نرسید مگر با رعایت برخی ملاحظات استثنایی دربارهء گروههای شغلی،که باعث پیچیدگی تـأمین اجـتماعی فرانسه از لحـاظ ساختارهای اداری و مقررات شده است.با این وصف،رژیم عمومی مهمترین رژیم تأمین اجتماعی فرانسه است که 46 درصد از بـیمه‌شدگان را تحت پوشش بیمهء بازنشستگی و 48 درصد بیمه‌شدگان مشاغل را تحت پوشش کمکهای غـیرنقدی بـیمهء درمـانی-بارداری دارد.
2- سازمان تأمین اجتماعی فرانسه
سازمان تأمین اجتماعی فرانسه به شکل امروزی آن در سال 5491 به فرمان ژنـرال دوگـل تشکیل شد ولی از لحاظ اداری اصول حاکم بر نظام«کمکهای اجتماعی»را که به صورت خـصوصی (غـیردولتی)اداره مـی‌شد و از قبل وجود داشت تغییر نداد.فرمان 4 اکتبر اشعار می‌دارد: «صندوقهای اولیهء(محلی)تأمین اجتماعی»بـه موجب مجوّزهای قانون 71 آوریل 8981 ناظر به ادارهء«انجمن‌های همیاری کمک»تشکیل می‌شود و عـمل می‌کند.منتها چون سـازمان تـأمین اجتماعی خدمتی عمومی را مدیریت می‌کند،زیر نظر وزیر تأمین اجتماعی فرانسه کار خواهد کرد که مسئولیت پاسخگویی امور آن را در برابر مجلس ملی برعهده دارد.
وظایف وزارت تأمین اجتماعی عبارت است از:تهیهء لوایح قانونی و آیـین‌نامه‌های اجرایی که شهروندان را در برابر خطرات اجتماعی حمایت کند،مراقبت بر حسن اجرای قوانین و اطمینان یافتن از عملکرد مطلوب خدمات اجتماعی،به موجب قانون اساسی،اصول و موازین تأمین اجتماعی را قانون تعیین می‌کند.
1-2-ارکـان اداری
سـازمان تأمین اجتماعی فرانسه از دو رکن اداری ستادی و اجرایی تشکیل می‌شود.بخش ستادی وظایف برنامه‌ریزی،نظارت و سرپرستی را برعهده دارد.بخش اجرایی به صورت غیرمتمرکز در سطح منطقه‌ای و محلی به ارائهء خدمات تأمین اجتماعی و وصول حق بـیمه‌های مـصوب می‌پردازد.
نظام جامع تأمین اجتماعی فرانسه از پنج رژیم بیمه‌ای به شرح زیر تشکیل شده است:
1-رژیم بیمهء عمومی کارگران حقوق‌بگیر غیرکشاورزی(شامل حقوق‌بگیران بخش صنعت، بازرگانی و خدمات)؛
2-رژیم بـیمهء کـشاورزان(شامل بهره‌برداران و کارگران کشاورزی)؛
3-رژیم بیمهء غیرحقوق‌بگیر مشاغل غیرکشاورزی(پیشه‌وران،صنعتگران،بازرگانان و صاحبان مشاغل آزاد)؛
4-رژیم‌های بیمه‌ای خاص(شامل کارمندان دولت،نظامیان کادر رسمی،کارکنان وابسته به انجمن‌های شهر و روسـتا،کـارکنان راه‌آهن فرانسه،کارکنان صنایع برق و گـاز،کـارگران مـعادن، دریانوردان و…)؛
5-رژیم بیمهء روحانیون که به موجب قانون 2 ژانویه 8791 ایجاد شده است.
در سال 3991 جمعا بیست میلیون و 777 هزار نفر تحت پوشش بـیمهء بـازنشستگی تـأمین اجتماعی فرانسه قرار داشتند که 88 درصد آنان حـقوق‌بگیر و 21 درصـد غیرحقوق‌بگیر بودند. بزرگترین جمعیت زیر پوشش تأمین اجتماعی،سیزده میلیون و 543 هزار نفر که 46 درصد جمعیت بیمه‌شدگان صندوق بازنشستگی را تـشکیل مـی‌دهند،مـتعلق به رژیم عمومی بیمهء کارگران حقوق‌بگیر غیرکشاورزی است.
2-2- رژیم بـیمه عمومی
از 6491 تا 7691 تنها یک صندوق ملی که مؤسسه‌ای عمومی بود،عملیات صندوقهای محلی را به صورت متمرکز حسابرسی مـی‌کرد.اصـلاحات قـانونی 7691 به جای این صندوق ملی تأمین اجتماعی،سه صندوق ملی ایـجاد کـرد به نامهای 1-صندوق بیمهء درمانی، 2-صندوق بیمهء بازنشستگی،و 3-صندوق کمک‌هزینه‌های عائله‌مندی.
جداسازی صندوقها دو هدف اصلی را دنـبال مـی‌کرد:شـفاف‌سازی حسابها و تعبیهءساز و کاری برای تراز مالی صندوقها.سازمان چهارمی و موسوم به«آژانـس مـرکزی سـازمان تأمین اجتماعی» وظیفهء خزانه‌داری کل سه صندوق را برعهده دارد.این چهار سازمان ملی،مؤسسات عـمومی هـستند.در سـطح محلی،پرداخت مزایای کوتاه‌مدت و بلندمدت(هزینه‌های درمانی، مستمری‌های بازنشستگی و کمک‌هزینه‌های عائله‌مندی)توسط 921 صندوق مـحلی بـیمهء درمانی،61 صندوق منطقه‌ای بیمهء درمانی،یک صندوق منطقه‌ای بیمهء بازنشستگی در استرازبورگ و 511 صندوق کـمک‌هزینه‌های عـائله‌مندی صـورت می‌گیرد.تصدی دریافت حق بیمه‌های درمان،بازنشستگی و کمک‌هزینه‌های عائله‌مندی را شبکه‌ای متشکل از 501 «اتحادیه وصول»2بـرعهده دارنـد.علاوه بر این صندوقها در سرزمین‌های ماورای دریاها 4 صندوق عمومی و 4 صندوق کمک‌هزینه‌های عائله‌مندی دایـر اسـت.
3-2- شـوراهای اداری تأمین اجتماعی فرانسه
هریک از سازمان‌های چهارگانه(سه صندوق و آژانس مرکزی)دارای یک شورای اداری هستند. قبل از اصلاًحات 7691 اعضای شوراهای صـندوقهای مـحلی(اولیه)از سه‌چهارم نمایندگان حقوق‌بگیران و یک‌چهارم نمایندگان کارفرمایان،2 پزشک،1 یا 2 نمایندهء کارکنان صـندوق، یـک نـماینده از اتحادیهء استانی انجمن‌های خانواده و دو شخص صاحب صلاحیت که وزیر تأمین اجتماعی فرانسه با صلاحدید شورا انـتخاب مـی‌کرد،تـشکیل می‌شدند.نمایندگان حقوق‌بگیران و کارفرمایان از روی فهرست سهمیه‌ای با رأی‌گیری انتخاب می‌شدند.
ترکیب شـوراهای اداری صـندوقهای کمک‌هزینه‌های عائله‌مندی،چون هم حقوق‌بگیران و هم خویش‌فرمایان را شامل می‌شد،متفاوت بود.اصلاًحات 7691 ترکیب سهمیه‌ای شوراها را تـغییر داد و اصـل تساوی3را که در صندوقهای بازنشستگی تکمیلی و صندوقهای بیمهء بیکاری معمول بود،برقرار کـرد.
بـدین ترتیب که به موجب قانون 1967 ترکیب شـورای اداری صـندوقهای مـحلی بیمهء درمانی از 81 عضو تشکیل می‌شد که 9 نـفر نـمایندهء حقوق‌بگیران به پیشنهاد سازمان‌های سندیکایی و با حکم وزیر منصوب می‌شدند و 9 نفر نمایندهء کـارفرمایان را«سـندیکای ملی کارفرمایان فرانسه»4 (1). Acoss تعیین مـی‌کرد.
قـانون شمارهء 28-1601 مـورخ 71 دسـامبر 1982 ضـمن اعادهء اصل انتخابی بودن اعضای شـوراهای اداری بـا یک دورهء تصدی شش ساله،موقعیت ممتازی را که نمایندگان حقوق‌بگیران در شوراهای اداری قـبل از اصـلاحات 7691 داشتند،به آنان بازگرداند.
در صندوقهای مـحلی (صندوقهای اولیه و صندوقهای مـنطقه‌ای بـیمهء درمانی، صندوقهای کمک‌هزینه‌های عائله‌مندی) نـمایندگان بـیمه‌شدگان با رأی‌گیری از روی فهرست سهمیه‌ای که سازمان‌های سندیکایی ارائه می‌دهند،انتخاب می‌شوند.برای جلب مـشارکت هـرچه بیشتر بیمه‌شدگان با تصمیمات مـربوط بـه امـور خانواده‌ها و بازنشستگان،در شـوراهای اداریـ کرسی‌هایی نیز به نـمایندگان آنـان اختصاص داده شده است.
شورای اداری هر صندوق بیمهء درمانی از 52 عضو تشکیل می‌شود.صندوق محلی بـیمهء درمـانی،ترکیب اعضا عبارت است از:51 نمایندهء حـقوق‌بگیران،6 نـمایندهء کارفرمایان،2 نـماینده«انـجمن بـیمه‌درمانی»1و 2 شخص صاحب صلاحیت(یـک نفر از حقوق‌بگیران،یک نفر از کارفرمایان).
ترکیب اعضای صندوق منطقه‌ای بیمهء درمانی،عبارت است از:51 نمایندهء حـقوق‌بگیران،6 نـمایندهء کارفرمایان،یک نماینده از«انجمن بیمه‌درمانی»،1 نـمایندهء بـازنشستگان و 2 شـخص صـاحب صـلاحیت(ایضا).
شورای اداری هـر صـندوق کمک‌هزینه‌های عائله‌مندی 82 عضو دارد:51 نمایندهء حقوق‌بگیران،3 نمایندهء خویش‌فرمایان،6 نمایندهء کارفرمایان،3 نمایندهء انجمن‌های خانواده و یک شخص صاحب صـلاحیت.هـمچنین در هـریک از شوراها 3 نمایندهء کارکنان صندوق با حق رأی مـشورتی و در هـر شـورای اداری صـندوق بـیمه‌درمانی یـک نمایندهء انجمن‌های خانواده شرکت می‌کنند.
نمایندگان کارفرمایان را سازمان‌های ملی کارفرمایان و نمایندگان انجمن‌های تعاونی بیمه را فدراسیون ملی بیمهء تعاونی تعیین می‌کند.نمایندگان خویش‌فرمایان در صندوقهای کمک‌هزینه‌های عائله‌مندی انتخابی هـستند.اشخاص صاحب‌صلاحیت را وزیر تأمین اجتماعی فرانسه (1). Mutualiste تعیین می‌کند.شورای اداری صندوق ملی بیمهء درمانی از 52 عضو تشکیل شده است:51 نمایندهء حقوق‌بگیران،6 نمایندهء کارفرمایان،2 شخصیت صاحب صلاحیت(یکی از حقوق‌بگیران و یکی از کارفرمایان)و 2 عضو بیمهء هـمیاری.شـورای اداری صندوق ملی بیمهء بازنشستگی نیز 52 عضو دارد منتها به جای 2 عضو انجمن بیمهء همیاری،2 نمایندهء بازنشستگان در آن شرکت دارد.شورای اداری صندوق ملی کمک‌هزینه‌های عائله‌مندی از 82 عضو تشکیل شده است:51 نمایندهء حقوق‌بگیران،3 نمایندهء خـویش‌فرمایان،6 نـمایندهء کارفرمایان،3 نماینده از اتحادیهء ملی انجمن‌های خانواده و یک شخص صاحب صلاحیت.
مدیران صندوقهای ملی،خواه نمایندهء حقوق‌بگیران،کارفرمایان یا خویش‌فرمایان توسط سازمان‌های ذیربط تـعیین مـی‌شوند.مدیران انجمن بیمهء تعاونی تـوسط فـدراسیون ملی بیمهء تعاونی فرانسه و اشخاص صاحب صلاحیت توسط وزیر تأمین اجتماعی فرانسه تعیین می‌شوند.
شورای اداری«آژانس مرکزی سازمان‌های تأمین اجتماعی»از نمایندگانی به تعداد مساوی از سـه صـندوق ملی(بیمهء درمانی،بـازنشستگی و کـمک‌هزینه‌های عائله‌مندی)تشکیل شده است،که از طرف شورای اداری هریک از صندوقهای سه‌گانه به نسبت سه‌پنجم از نمایندگان حقوق‌بگیران و دوپنجم از نمایندگان کارفرمایان تعیین می‌شود.شورای«اتحادیهء صندوقهای ملی تأمین اجتماعی»(که حق بیمه‌های مـصوّب را وصـول می‌کنند)،به نسبت مساوی از نمایندگان حقوق‌بگیران و کارفرمایان تشکیل می‌شود؛ترکیب اعضای آن در حال حاضر عبارت است از 9 نمایندهء بیمه‌شدگان،9 نمایندهء کارفرمایان و رئیس و معاون هریک از سه صندوق ملی و رئیس و معاون آژانس مرکزی سـازمانهای تـأمین اجتماعی.
رئیـس هیئت مدیره و مدیرعامل هر صندوق در ادارهء امور صندوق از اختیارات کافی برخوردار است و کارکنان صندوق از او اطاعت می‌کنند.کـمیسرهای دولت به نمایندگی از وزیر تأمین اجتماعی فرانسه و وزیر اقتصاد و دارایی در شورای اداری هر چـهار صـندوق حـضور دارند و در جلسات شورا شرکت می‌کنند و هربار که لازم بدانند اجلاس شورای اداری را درخواست می‌کنند.
گزارشهای جمعی و فردی کـار کـه میان صندوقها و کارکنان آن مبادله می‌شود،در چارچوب قوانین کار صورت می‌گیرد.شرایط کار و مـیزان دسـتمزد طـی توافق‌های جمعی ملی میان سندیکاهای حقوق‌بگیران و سازماندهی سندیکایی کارفرمایان(در صورت نیاز با حضور نمایندهء وزارت کـار)تعیین می‌شود.
مرکز ملی مطالعات عالی تأمین اجتماعی فرانسه،مؤسسه‌ای است عمومی در نانسی کـه برای سازمان تأمین اجـتماعی در رشـته‌های مدیریت و حسابداری،نیروی انسانی تربیت می‌کند و در ضمن آموزش حین خدمت کادرهای عالی‌رتبهء سازمان را نیز برعهده دارد.
4-2-وظایف صندوقهای تأمین اجتماعی فرانسه در سطح ملی،منطقه‌ای و محلی
صندوق ملی بیمهء درمانی موظف است در سطح مـلی از یک طرف منابع ملی بیمه‌های درمان، بارداری،از کار افتادگی و فوت و از طرف دیگر منابع مالی بیمهء حوادث کار و بیماریهای شغلی را تأمین کند و تراز عملیات صندوقها را حفظ کرده و در جهت پیشگیری از حوادث کار و بـیماریهای شـغلی فعالیت کند،مراقبتهای پزشکی را سازماندهی و هدایت کند و در راستای رسیدگی به مشکلات انفرادی بیمه‌شدگان،آنجا که قانون تأمین اجتماعی فرانسه و بهسازی،محیطهای درمانی،بهداشتی،پرورشی و…هماهنگ کند.مراقبت پزشکی خدمتی ملی اسـت کـه ایفای آن به پزشکان مشاور،دندانپزشکان مشاور و داروسازان مشاور واگذار شده است.
رئیس هیئت مدیره و مدیرعامل صندوق ملی بیمهء درمانی برای مدیریت مراقبت پزشکی از معاونت یک پزشک-مشاور مـلی و یـک معاون پزشک-مشاور ملی برخوردار است.مدیریت در مقیاس ملی فعالیتهای مراقبت پزشکی در سطح منطقه‌ای و محلی را هماهنگ می‌کند. صندوق ملی بیمهء درمانی در راستای پیشگیری از حوادث کار و بیماریهای شغلی اصولا مـنابع مـالی خـدمات پیشگیری صندوقهای محلی و بودجه«مـؤسسهء مـلی پژوهـش و تأمین»1را تأمین می‌کند.صندوق منطقه‌ای از خدمات مهندسان-مشاور و بازرسان تأمین اجتماعی استفاده می‌کند.«مؤسسهء ملی پژوهش و تأمین»که تأسیس آن از جـمله اقـدامات تـحسین‌برانگیز وزارت تأمین اجتماعی است و مرکز آن در شهر نـانسی بـه آزمایشگاه‌های بسیار پیشرفته مجهز است،از خدمات پژوهشگران عالی‌رتبه(در رشته‌های مهندسی،پزشکی،شیمی و…)برخوردار است.
وظایف صندوقهای منطقه‌ای بیمهء درمـانی عـبارت اسـت از:پیشگیری از حوادث کار و (1). INRS
بیماریهای شغلی و اجرای مقررات تعرفه‌ها و تعیین نـرخ حق بیمهء حوادث کار،اقدام در راستای رسیدگی به مشکلات فردی بیمه‌شدگان و بهسازی محیطهای درمانی،بهداشتی و پرورشی و (به اسـتثنای صـندوق اسـترازبورگ)پرداخت مستمری بازنشستگان تأمین اجتماعی تحت نظارت فنی صندوق ملی بـیمهء بـازنشستگی.
صندوقهای محلی بیمهء درمانی،برای بیمه‌شدگان تأمین اجتماعی یا افتتاح حساب انفرادی که بیمه‌ای صادر مـی‌کنند،هـزینه‌های غـیرنقدی بیمهء درمانی،بارداری،از کار افتادگی،فوت و حوادث کار را پرداخت می‌کنند،به مـشکلات فـردی بـیمه‌شدگان رسیدگی کرده و در بهسازی مراکز درمانی،بهداشتی،پرورشی و اجتماعی اقدام می‌کنند.
صندوق ملی کمک‌هزینه‌های عـائله‌مندی،مـنابع مـالی مجموع رژیم‌های بیمه‌ای (حقوق‌بگیران و خویش‌فرمایان)را از لحاظ کمک‌هزینه‌های عائله‌مندی تأمین می‌کند.همین صندوق ملی اسـت کـه صندوق عملیات بهسازی و اجتماعی بیمه‌شدگان را اداره می‌کند. صندوقهای کمک‌هزینه‌های عائله‌مندی موظفند مزایای عـائله‌مندی و بـرخی مـزایای اجتماعی را تأمین کنند و در مورد رسیدگی به مشکلات بیمه‌شدگان و بهسازی مراکز بهداشتی،پرورشی و سرپرستی بـی‌خانمان‌ها اقـدام کنند.
صندوق ملی بیمهء بازنشستگی کارگران حقوق‌بگیر،مدیریت بیمهء خطرات سالمندی را برعهده دارد.
«آژانـس مـرکزی سـازمانهای تأمین اجتماعی فرانسه»وظیفهء ادارهء مشترک خزانه‌داری بیمه‌های مختلف سه صندوق ملی را برعهده دارد.اتحادیه‌های وصول،در سـطح مـحلی حق بیمه‌های تأمین اجتماعی فرانسه و حق بیمه‌های کمک‌هزینه‌های عائله‌مندی را دریافت می‌کنند.
اتحادیه صـندوقهای مـلی تـأمین اجتماعی،به نمایندگی از طرف سه صندوق ملی،وظیفهء مشترک وصول حق بیمه‌ها را برعهده دارد.همین«اتـحادیه»در مـورد مـسائل مربوط به کارکنان سازمان تأمین اجتماعی فرانسه و امضای موافقتنامهها میان سندیکاهای کارگری و سـازمانهای مـلی کارفرمایان از اختیارات قانونی برخوردار است.
رسالتهای واگذار شده به صندوقهای ملی تأمین اجتماعی فرانسه در تحلیل نهایی عـبارت اسـت از: مدیریت و تراز مالی صندوقها،سازماندهی و هماهنگ کردن عملکرد صندوقهای محلی، مدیریت عـایدات صـندوق‌ها،مدیریت اقدامات اجتماعی و بهسازی مراکز درمانی،بـهداشتی، اداره امـلاک ساختمانهای اداری و خدماتی،مدیریت مشتریان(عقد موافقتنامهها مـیان سـندیکاهای کارگری و کارفرمایی)و مدیریت تجهیزات رایانه‌ای،این رسالتها با اختیارات گوناگون نظارت بر صـندوقهای مـحلی و ارائهء پیشنهادها به مقامات دولتـی هـمراه است.
در خـصوص مـدیریت عـایدات،مدیریت اقدامات اجتماعی و بهسازی مراکز درمـانی، بـهداشتی،پرورشی و پیشگیری از حوادث کار،صندوقهای ملی تأمین اجتماعی می‌توانند در چارچوب رسالتی کـه قـانونگذار به آنان محوّل کرده است عـمل کنند.
در خصوص پرداختهای قـانونی بـه بیمه‌شدگان،مسئله صورت دیگری دارد.سـازمانهای مـلی فقط نیازهای مالی صندوقهای محلی را تأمین می‌کنند.در بیمهء درمانی عایدات حسابهای تعهدات مـالی صـندوقهای محلی باید توسط صندوق مـلی بـر مـبنای معیارهای عینی تـعیین شـود،اما عملا این مـعیارها هـیچ وقت تعریف نشده و عایدات صندوق ملی با هزینه‌های صندوق محلی برابر است.در سطح مـلی هـرگاه منابع برای پوشش هزینه‌ها کافی نـباشد،ایـن برعهدهء صـندوق مـلی بـیمهء درمانی است که یـا رأسا با کاهش مبلغ پرداختها،یا با پیشنهاد به دولت برای بالا بردن حق بـیمه‌ها یـا با تلفیقی از دو تدبیر موازن مالی بـرقرار کـند.در واقـع ایـن تـدابیر همیشه غیرعملی بـوده و هـمیشه دولت بوده است که پس از رایزنی با شورای اداری صندوق ملی برای موازنهء مالی صندوقهای سه‌گانه(بیمهء درمانی،بـازنشستگی و کـمک‌هزینه‌های عـائله‌مندی)اقدام کرده است.
5-2- رژیم بیمهء کشاورزان تامین اجتماعی فرانسه
سـازمان غـیردولتی«هـمیاری اجـتماعی کـشاورزی»1خـدمات عمومی به‌طور انحصاری بیمه‌های اجتماعی و بیمهء حوادث کار حقوق‌بگیران کشاورزی،بیمهء بازنشستگی بهره‌برداران کشاورزی،کمک‌هزینه‌های عائله‌مندی حقوق‌بگیران و بهره‌برداران کشاورزی را برعهده دارد. بهره‌برداران کشاورزی مجبور هستند خود و افراد تـحت تکلفشان را در برابر بیماری،بارداری، از کار افتادگی و خطرات حوادث کار بیمه کنند،منتها قانونگذار آنان را در انتخاب سازمان بیمه‌گر آزاد گشته است.
در مقیاس ملی سه صندوق مرکزی همیاری اجتماعی کشاورزی وجود دارد:صندوق مـرکزی کـمکهای همیاری کشاورزی(بیمه‌های اجتماعی و حوادث کار حقوق‌بگیران)،صندوق مرکزی کمک‌هزینه‌های عائله‌مندی و صندوق ملی بیمهء بازنشستگی همیاری کشاورزی (غیرحقوق‌بگیران)این صندوقها با یک شورای مرکزی و زیر نظر یک رئیس هـیئت مـدیره و مدیرعامل اداره می‌شوند.
صندوقهای استانی یا چند استانی همیاری اجتماعی کشاورزی مدیریت پرداخت مزایای مختلف به بیمه‌شدگان عضو را تصدی می‌کنند.اعضای شورای اداری صندوقهای اسـتانی تـوسط نمایندگان کانتون‌ها(بخش)انتخاب مـی‌شوند و خـود این نمایندگان اخیر توسط نمایندگان کمون‌ها(دهستان)برگزیده می‌شوند.این نمایندگان معرف سه کالج انتخاباتی هستند: 1-بهره‌برداران کشاورزی که از خدمت کارگران فصلی و از اعضای خـانوادهء غـیرحقوق‌بگیر خانوادهء خود استفاده مـی‌کنند،2-کـارگران حقوق‌بگیر کشاورزی،و 3-بهره‌برداران کشاورزی که از کارگران حقوق‌بگیر و از اعضای غیرحقوق‌بگیر خانوادهء خود در بهره‌برداری از زمین استفاده می‌کنند.شورای اداری 32 عضو دارد(01 نمایندهء منتخب کالج اول،8 نمایندهء منتخب کالج دوم،5 نمایندهء منتخب کالج سوم)که به جـمع آنـان 2 نفر که از طرف«اتحادیهء استانی انجمن‌های خانواده»تعیین شده‌اند،افزوده می‌شود.شورای اداری مرکزی همیاری اجتماعی کشاورزی که ایضا 32 عضو دارد،توسط نمایندگان 3 کالج انتخاباتی شورای اداری صندوقهای استانی که در اجلاس مجمع عـمومی مـرکزی همیاری اجـتماعی کشاورزی گردهم می‌آیند،انتخاب می‌شوند و در این«شورای مرکزی»نیز 2 نفر به نمایندگی از«اتحادیهء ملی انجمن‌های خانواده»شـرکت می‌کنند.همچنین،2 نفر به نمایندگی از کارکنان صندوق در شوراهای مختلف با حـق رأیـ مـشورتی حضور دارند.
6-2- رژیم‌های خاص بیمه‌ای
در فرانسه کارگران معادن،کارگران شرکت ملی راه‌آهن و کارگران و کارکنان شرکت برق و گـاز تـحت پوشش رژیم‌های خاص بیمه‌ای هستند.بیمهء برخی از خطرات(مثلا بیمهء درمانی)برعهدهء صـندوقهای رژیـم بـیمهء عمومی است،برخی دیگر برعهدهء مؤسسات عمومی است که خود آنها صندوقهای بیمه‌ای همیاری یـا مؤسساتی از لحاظ اداری و مالی مستقل یا وابسته‌اند.رژیم بیمهء معدنچیان شامل صندوق مـستقل ملی تأمین اجتماعی در مـعادن«اتـحادیه‌های منطقه‌ای شرکتهای امداد معدنی»است که بیمهء از کار افتادگی دائمی کارگران معدن و ادارهء کمک‌هزینه‌های عائله‌مندی را تصدی می‌کنند.«شرکتهای امداد معدنی»هم‌سطح صندوقهای محلی بیمهء درمانی رژیم عمومی هستند.ترکیب شورای اداریـ شرکتهای امداد معدنی و اتحادیه‌های منطقه‌ای از یک‌سوم نمایندگان منتخب بهره‌برداران معادن و دوسوم نمایندگان منتخب کارگران عضو اتحادیه تشکیل شده است.در«شرکت ملی راه‌آهن فرانسه»1صندوق تأمین آتیهء مستقل برای کمکهای غیرنقدی بـیمه‌های درمـانی و بارداری،ادارهء بازنشستگی و سازمان خدمات درمانی رایگان برای بیمه‌شدگان وجود دارد.
7-2- رژیم بیمه‌ای غیرحقوق‌بگیران غیرکشاورزی
در رژیم بیمهء بازنشستگی صاحبان حرف و مشاغل چند صندوق و پایه و یک صندوق ملی وجود دارد:صندوق مستقل مـلی جـبران بیمهء بازنشستگی صاحبان حرف2و صندوق جبران سازمان مستقل ملی صنعت و بازرگانی3.در رژیم بیمهء مشاغل آزاد هر شغلی یک صندوق مستقل موسوم به«بخش حرفه‌ای»دارد.«صندوق ملی بیمهء بازنشستگی مشاغل آزاد»4هـماهنگی مـیان 31 بخش حرفه‌ای و جبران هزینه‌ها را تأمین می‌کند.علاوه بر این،برای وکلای دادگستری یک «صندوق ملی بازنشستگی وکلای دادگستری»وجود دارد.
رژیم بیمهء درمانی صاحبان حرف و مشاغل و صاحبان مشاغل آزاد از سه سـطح مـلی، مـنطقه‌ای و محلی تشکیل شده است:یـک صـندوق مـلی بیمهء درمانی5.13 صندوق همیاری منطقه‌ای6،صندوقهای همیاری منطقه‌ای حسابهای انفرادی بیمه‌شدگان حرف و مشاغل را تصدی می‌کند،میزان حق بیمهء آنان را تعیین مـی‌کند،بـر«سـازمانهای قراردادی»نظارت می‌کند، مراقبتهای پزشکی را انجام می‌دهد و بـه بـهسازی اماکن درمانی-بهداشتی و اجتماعی اقدام می‌کند.سازمان‌های قراردادی(شرکتهای بیمه‌ای یا همیاری)به حساب صندوقهای همیاری منطقه‌ای7حق بـیمه‌ها را وصـول کـرده و خدمات پرداختها را تأمین می‌کند.
8-2- رژیم بیمه روحانیون
صاحبان مشاغل دیـنی،بویژه در مذاهب پروتستان و یهودی،از همان ابتدا به‌عنوان حقوق‌بگیران انجمن‌های فرهنگی مذاهب خود به عضویت صندوقهای بیمهء عمومی درآمـده‌اند.بـرعکس،کـشیشان کلیسان کاتولیک به موجب یک قرارداد کار با اسقف،یا بـا مـقام عالی‌تر،یا با انجمن دینی قلمرو اسقفی تحت پوشش تأمین اجتماعی فرانسه قرار نداشتند.حتی به‌عنوان صـاحبان مـشاغل آزاد نـیز شناخته نمی‌شدند.تنها عضویت یک صندوق تأمین آتیه آزاد را داشتند تا اینکه قـانون شـمارهء 87-4 مـورخ 2 ژانویهء 8791 رژیم اجباری بیمهء درمانی و بیمهء بازنشستگی را برای کلیه صاحبان مشاغل دینی که تـحت پوشـش تـأمین اجتماعی نبودند، ایجاد کرد.
«صندوق همیاری بیمهء درمانی روحانیون،که حساب منابع و مصارف آن در«صـندوق مـلی بیمهء درمانی»جداگانه نگهداری می‌شود،دارای یک شورای اداری مرکب از 23 عضو است که 82 نفر از آنـان نـمایندگان کـلیسای کاتولیک هستند.«صندوق همیاری بیمهء بازنشستگی روحانیون نیز با یک شورای اداری 13 عضوی(که 72 نـفر کـاتولیک هستند)اداره می‌شود.
9-2- بیمهء اختیاری
بیمه اختیاری در تامین اجتماعی فرانسه به شرح زیر است: بیمهء اختیاری و بیمهء شخصی نیز توسط صندوقهای تأمین اجـتماعی تـصدی مـی‌شود. بیمهء اختیاری از کار افتادگی و بازنشستگی علاوه بر بیمه‌شدگان اجباری قدیمی،شامل سنخ‌هایی از اشخاص می‌شود کـه مـشمول هیچ رژیم بیمهء اجباری بازنشستگی نیستند(مثل زنان خانه‌دار،یا اشخاصی کـه بـدون دریـافت مزد فرد معلول یا از کار افتاده خانوادهء خود نگهداری می‌کنند).
هر شخص مقیم در فرانسه کـه بـه هـر عنوانی حق برخورداری از کمکهای غیرنقدی درمان و بارداری را ندارد،می‌تواند به رژیم بـیمهء شـخصی ملحق شود.میزان حق بیمه را«صندوقهای محلی»تعیین می‌کنند و«اتحادیه‌های وصول»آنها را دریافت می‌کنند.کارگران حـقوق‌بگیر و غـیرحقوق‌بگیر که ملیت فرانسوی دارند و در کشور بیگانه به کار اشتغال دارند و دیگر تـابع قـوانین فرانسه نیستند،می‌توانند به صورت اختیاری خـود را در بـرابر خـطرات بیماری،بارداری، از کار افتادگی،حوادث کار و بـازنشستگی بـیمه کنند.قانون شمارهء 48-406 مورخ 31 ژوئیهء 4891 حمایتهای اجتماعی فرانسویان مقیم خارج را بهبود بخشیده اسـت؛بـه موجب قانون اخیر شرکتها مـی‌توانند تـشریفات بیمهء کـارگران حـقوق‌بگیر فـرانسوی شاغل در خارج را رأسا انجام دهند و پرداخـت حـق بیمهء آنان را برعهده بگیرند.قانون نام قدیمی«صندوق فرانسوی‌های غیرتبعه»را به«صـندوق فـرانسوی‌های مقیم خارج»تغییر داده و برایش شورای اداری مـعین کرده است.
01-2- سرپرستی سـازمان تـأمین اجتماعی فرانسه
با هدف صیانت مـنافع عـمومی و مراقبت از حسن استفاده از حق بیمه‌های اجتماعی که منابع مالی کلانی را تشکیل می‌دهند،سـازمان تـأمین اجتماعی فرانسه تحت کنترل اداری قـرار دارد. مـنتهی عـرصهء مداخلهء دولت،به دلیـل خـصوصی بودن نهاد تأمین اجـتماعی کـه باوجود همکاری در عرضهء خدمت عمومی از پاره‌ای استقلال برخوردار است،محدود است.این کنترل تـوسط وزیـر تأمین اجتماعی و ادارات تابعه(ادارهء مرکزی و مـدیریت مـنطقه‌ای امور بـهسازی امـاکن بـهداشتی-درمانی و خدمات اجتماعی)اعـمال می‌شود.
برخی رژیم‌های بیمه‌ای جز رژیم عمومی،ممکن است به حوزهء اختیارات وزرای دیگر (صـنعت،حـمل‌ونقل،بازرگانی و پیشه‌وری و…)نیز مربوط شود.رژیـم بـیمهء کـشاورزی تـحت سـرپرستی وزیر کشاورزی قـرار دارد.
وزیـر اقتصاد و دارایی بر حسب صلاحیتش در سرپرستی تعدادی از صندوقهای تأمین اجتماعی مشارکت دارد.«بازرسی کل امور اجتماعی»بـر صـندوق‌ها و خـدمات نظارت می‌کند. سرپرستی هم بر اشخاص و هـم بـر اعـمال صـورت مـی‌گیرد.مـدیران عامل صندوقهای ملی رژیم عمومی با حکم وزارتی منصوب می‌شوند.کسب موافقت قبلی وزیر(تأمین اجتماعی)برای نصب مدیر یا ذیحساب مالی صندوقهای دیگر الزامی است.وزیـر می‌تواند در صورت مشاهدهء بی‌نظمی‌های فاحش،سوءمدیریت یا کسری،شوراهای اداری صندوقها را منحل کند.وزیر می‌تواند مدیران سازمان‌های تأمین اجتماعی را در صورتی که بی‌نظمی‌ها یا سوءمدیریت از ناحیهء آنان باشد،عزل کند.تـصمیمات مـغایر با قانون،همچنین تصمیماتی که احتمال می‌رود تراز مالی صندوقهای بیمه‌ای را به مخاطره بیندازد،ممکن است با اختیارات وزیر لغو شود.
مصوبات شورای اداری صندوقهای ملی پس از تأیید وزیر تأمین اجـتماعی یـا وزیر اقتصاد و دارایی قابلیت اجرایی پیدا می‌کند.وانگهی صندوقهای تأمین اجتماعی تحت نظارت حسابرسان دولتی«خزانه‌داری»و حسابرسی بازرسی کل دارایی و کنترل«دیوان مـحاسبات»قـرار دارد.گرایش کنونی بیشتر در جهت کـنترل«پسـ از عملیات»است تا کنترل«پیش از عملیات».
3- تعهدات تأمین اجتماعی فرانسه
تأمین اجتماعی به چند شاخه تقسیم می‌شود؛بیمهء درمانی،بارداری،از کار افتادگی،فوت، بـیمهء«حـوادث کار»،بیمهء بازنشستگی و کـمک‌هزینه‌های عـائله‌مندی.علاوه بر این تأمین اجتماعی و در راستای بهسازی اماکن بهداشتی-درمانی و خدمات اجتماعی نیز اقدام می‌کند.
همان‌طور که متذکر شدیم،بیمهء بیکاری در فرانسه در شمول تعهدات نظام تأمین اجتماعی نیست،با ایـن وصـف،توضیحاتی دربارهء بیمهء بیکاری ارائه داده‌ایم.
1-3-بیمهء درمانی
الف) رژیم عمومی
تعهدات بیمهء درمانی شامل پرداختهای نقدی(غرامت دستمزد)به منظور جبران از دست دادن دستمزد ایام توقف کار و پرداختهای غیرنقدی بـرای پوشـش تمامی یـا قسمتی از هزینه‌های معالجات پزشکی یا پیراپزشکی است.
غرامت دستمزد فقط به شخص بیمه شدهء اصلی تعلق مـی‌گیرد.پرداختهای غیرنقدی هم به بیمه شدهء اصلی و هم به اعضای خـانوادهء تـحت تـکفّلش تأدیه می‌شود.برای برخورداری از مزایای نقدی و غیرنقدی بیمهء درمانی،دو شرط متناوب در هردوره مرجع پیش‌بینی شده است:یـا مـبلغ حق بیمهء پرداختی،یا تعداد لازم ساعات کار.
اعضای خانوادهء تحت تکفل بیمه‌شده عـبارتند از:هـمسر،بـه شرطی که خودش بیمه شدهء اصلی نباشد(یا هر شخصی که با او زندگی می‌کند و تـحت تکفل اوست)و فرزندان که کمتر از شانزده سال دارند(تا هجده سالگی به شـرط گذراندن دورهء کارآموزی،تـا بـیست سالگی به شرط ادامهء تحصیل یا معلولیت).همچنین افراد زیر حق دریافت کمکهای غیرنقدی بیمهء درمانی را دارند:دریافت‌کنندگان مقرری معلولیت،مقرری‌بگیران حوادث کار که میزان معلولیتشان 66 و 2/3 درصد باشد،مستمری‌بگیران بیمهء بـازنشستگی و کمک‌هزینه‌بگیران بیکاری.
بیمهء شدهء تأمین اجتماعی به مدت یک سال حق دریافت کمکهای غیرنقدی را دارد به شرطی که به مدت 03 روز متوالی در یک سال کاری،یا معادل 06 برابر حداقل دستمزد ساعتی1یا مـعادل 06 سـاعت کار دستمزدی حق بیمهء مقرر را پرداخته باشد.
بیمه شدهء تأمین اجتماعی حق برخورداری از کمکهای غیرنقدی بیمهء درمانی را به مدت دو سال حفظ می‌کند.به شرطی که حق بیمهء مقرر برای دسـتمزدی مـعادل با 0302 برابر حداقل دستمزد ساعتی یا معادل 0021 ساعت کار دستمزدی را پرداخته باشد.برای دریافت غرامت دستمزد به مدت 6 ماه اول توقف کار،بیمه‌شده باید گواهی لازم برای پرداخت حق بیمهء مـعادل بـا 0501 برابر حداقل دستمزد ساعتی،یا حق بیمهء مقرر 002 ساعت کار دستمزدی را ارائه دهد. پس از 6 ماه توقف کار بیمه‌شده برای دریافت غرامت دستمزد ایام توقف کار باید گواهی لازم برای پرداخت حـق بـیمهء مـقرر برای عایدی معادل 0302 برابر حـداقل دسـتمزد سـاعتی(که 0501 برابر آن برای 6 ماه اول بوده است)،یا گواهی پرداخت حق بیمه برای 008 ساعت کار دستمزدی در طول 21 ماه قبل از آغاز توقف کـار را ارائه دهـد(کـه 002 ساعت آن برای 6 ماه اول بوده است).در صورت توقف کـار بـه دلیل بیماری،پرداخت غرامت دستمزد از روز چهارم آغاز می‌شود.سه روز اولی که برای آن غرامت دستمزد پرداخت نمی‌شود،مهلت کسور گفته مـی‌شود. غـرامت دسـتمزد برای هرروز توقف کار پرداخت می‌شود،خواه روز کاری باشد خـواه روز تعطیل.
در صورت بیماری بلندمدت،غرامت دستمزد برای یک دورهء سه ساله پرداخت می‌شود. مبلغ غرامت دستمزد روزانه بـرابر اسـت بـا نصف عایدی روزانه در حد سقف دستمزدی که مبنای محاسبهء کسور بـازنشستگی قـرار می‌گیرد.در صورتی که بیمه‌شده 3 فرزند یا بیشتر تحت تکفل داشته باشد،میزان غرامت دستمزد افزایش یـافته مـعادل دوسـوم عایدی روزانه پرداخت می‌شود.
کمکهای غیرنقدی بیشتر عبارت است از استرداد هزینه‌های پزشـکی و دارویـی،هـزینه‌های بستری در بیمارستان و سایر هزینه‌های جانبی که در اثر بیماری تحمیل شده است.بیمه شدهء تـأمین اجـتماعی در انـتخاب پزشک معالجش آزاد است.قاعدهء کار این است که بیمه‌شده ابتدا هزینه درمانی‌اش را به پزشـک و بـه بیمارستان و داروخانه و…می‌پردازد،سپس صورتحساب‌های هزینه‌ها را به صندوق محلی بیمهء درمانی ارائه می‌دهد و پسـ از رسـیدگی اسـناد پزشکی،هزینه‌ها طبق تعرفه‌های مصوب به او مسترد می‌شود.برخی معالجات(از جمله پروتزهای دندانی و مـعالجه در ایـستگاههای آب گرم معدنی)به مجوز قبلی صندوق بیمهء درمانی نیاز دارد.خدمات حرفه‌ای پزشکان کـه هـزینه‌هایش قـابل استرداد است،در فهرست عمومی خدمات حرفه‌ای درج شده و به تصویب وزارت تأمین اجتماعی رسیده است.
استرداد هـزینه‌های درمـانی که بیمه‌شده برای خودش یا برای افراد تحت تکفّلش پرداخته است بـر مـبنای تـعرفه‌هایی است که قانونی یا توافقی تعیین شده است،و پس از کسر سهمی از هزینه‌ها(فارنشیز)که برعهدهء بـیمه‌شده اسـت،پرداخـت می‌شود.در برخی از شرایط بیمه‌شده فقط سهم فرانشیز خود را به پزشک،مؤسسات درمـانی و داروخـانه می‌پردازد.در این حالت، بخش هزینه‌های استردادی نه به بیمه‌شده بلکه به مؤسسات درمانی،پزشک،یا داروخـانهء طـرف قرارداد با بیمه پرداخت می‌شود.میزان فرانشیز1،سهمی از هزینه‌های درمانی که بـه عـهدهء بیمه‌شده است،بر حسب ماهیت هزینه‌های درمـانی مـتغیر اسـت.
تا 13 ژوئیهء 3991،میزان فرانشیز به این شـرح بـوده است:برای هزینهء بستری و حق الزحمهء پزشکان در بیمارستانها 02 درصد،برای مشاوره و معاینهء پزشـکان و دنـدانپزشکان 52 درصد، برای خدمات جانبی پزشـکی(پرسـتاری،فیزیوتراپی،ارتـوپدی)53 درصـد و بـرای داروهای بیماریهای متعارف 06 درصد.
از اول اوت 3991 فـرانشیزهای 52،53 و 06 درصـد با 5 درصد افزایش به ترتیب به 03،04 و 56 درصد رسیده است.در پاره‌ای موارد بـه مـوجب حق قانونی و در پاره‌ای موارد پس از رسیدگی بـه وضعیت بیماری بیمه‌شده،فـرانشیز حـذف می‌شود.به موجب حق قـانونی بـه مستمری‌بگیران جنگ،به مستمری‌بگیران معلولیت و از کار افتادگی(66 و 2/3 درصد بیشتر) هیچ نوع فرانشیزی تـعلق نـمی‌گیرد.همچنین در موارد عمل جراحی سـنگین(05 فـرانک)و بـیشتر)، بستری شدن بـیش از 03 روز،مـعالجات طولانی‌مدتی که باعث حـداقل 3 مـاه توقف کار شده باشد و نیز برای هزینهء داروهای حیاتی و گران‌قیمت،فرانشیز بیمه‌شده به مـوجب حـق قانونی حذف شده است.معافیت از فـرانشیز پس از رسـیدگی به وضـعیت بـیماری و اعـلام نتایج وقتی (1). Ticket Mode?rateur
اعمال مـی‌شود که محرز شود بیمه‌شده به یکی از بیماریهای خاص و فوق العاده پرهزینه‌ای مبتلا است که در فـهرست مـصوب بیماریهای خاص درج شده است.از اول ژانویهء 7891 ایـن فـهرست شـامل 03 نـوع بـیماری است:سرطان‌ها،سـکتهء قـلبی،بیماری قند،بیماری روانی،سل،ایدز و غیره.
در صورت پیگیری مداوم معالجات پیش‌بینی شده به مدت بـیش از 6 مـاه،وقـتی بیمار،به تقاضای شخصی،پس از معاینات پزشکی مـتوجه مـی‌شود کـه بـه بـیماری وخـیمی که در فهرست مصوب درج شده مبتلا شده است،سهم مشارکت بیمه‌شده در هزینه‌های درمان را«صندوق ملی اقدام بهداشتی و اجتماعی»به عهده می‌گیرد.
قانون شمارهء 38-52 مورخ 91 ژانویهء 3891 فرانشیز مقطوع روزانـه‌ای را برای هر شخص که در بیمارستان یا در مؤسسات پزشکی-اجتماعی پذیرفته می‌شود،تعیین کرده است.مبلغ این فرانشیز مقطوع،که از اول اوت 3991 روزانه 55 فرانک است،سهم مشارکت بیمه‌شدگان را در هزینه‌های درمان بستری تـشکیل مـی‌دهد.البته این مبلغ مقطوع از سهم فرانشیز بیمه‌شده کسر شده و با آن جمع نمی‌شود.در برخی موارد ممکن است رژیم‌های بیمهء درمانی پرداخت آن را برعهده بگیرند.
حقوق‌بگیران کشاورزی از لحاظ بیمهء درمانی در شمول رژیـم عـمومی هستند.
ب) رژیم‌های خاص
بیمه‌شدگان برخی رژیم‌های خاص برای دریافت کمکهای غیرنقدی بیمهء درمانی،با واسطهء «بیمه‌های همیاری»1به رژیم عمومی وابسته‌اند.بیمه‌شدگان رژیـم‌های خـاص عبارتند از: کارمندان کشوری،کارگران دولتـی،کـارگزاران رسمی انجمن‌های شهر و شهرداریها،کارگزاران برق و گاز فرانسه،در صورت توقف کار در اثر بیماری،هزینهء درمان بیمه‌شدگان رژیم‌های خاص ابتدا تماما،سپس بخشی از آن،به عـهدهء کـارفرمایان است.
دریانوردان و خدمهء کـشتیرانی،کـارگران معادن،کارکنان راه‌آهن ملی فرانسه،کارکنان شرکت عمومی آب،کارکنان بانک مرکزی فرانسه و کارکنان شبکهء راه‌آهن شهری پاریس(مترو)، سازمان‌های درمانی خاص و مستقل از رژیم عمومی دارند.
برخی مشاغل(معدنچیان،کارکنان راهـ‌آهن و مـترو)سازمان‌های دولتی مستقل ایجاد کرده‌اند و با استخدام پزشکان به بیمه‌شدگان خود خدمات درمانی بدون فرانشیز ارائه می‌دهند.
هزینهء درمان کارکنان کشتیرانی که در کشتی بیمار شده‌اند به مدت چهار ماه تـماما بـه عهدهء شـرکت کشتیرانی است.
ج) بیمهء درمانی غیرحقوق‌بگیران(خویش‌فرمایان)
دارندگان مشاغل کشاورزی غیرحقوق‌بگیر و افراد تحت تکفل‌شان از بیمهء درمانی بهره‌برداران کـشاورزی1استفاده می‌کنند.بیمهء درمانی بهره‌برداران کشاورزی هزینه‌های درمانی بیمه‌شدگان خود را بـا هـمان شـرایطی که برای کارگران کشاورزی تعیین شده است به استثنای«غرامت»دستمزد ایام بیماری»،پرداخت می‌کند.
بیمهء درمـانی- بـارداری خویش‌فرمایان(اصناف،صنعتگران،دارندگان مشاغل آزاد)به بیمه‌شدگان خود فقط پرداختهای غیرنقدی ارائه می‌دهد.بـرای درمـان سـرپایی 05 درصد هزینه‌ها را می‌پردازد.هزینه‌های درمان بستری برای اقامت کمتر از 03 روز در بیمارستان یا در صورتی که ضریب خـدمات درمانی در فهرست کمتر از 05 باشد،08 درصد و از روز سی و یکم بستری 001 درصد مسترد می‌شود.
هزینهء درمـان بیماریهای خاص(که در بـخش رژیـم عمومی شرح داده شد)تماما به عهدهء رژیم بیمهء درمانی خویش‌فرمایان است.بیمه‌شدگان در دورهء زمانی معالجاتی که درخواست استرداد هزینه‌هایشان را می‌کنند،باید از لحاظ وضعیت پرداخت حق بیمه‌ها به روز باشند.در صورت به روز نـبودن پرداخت حق بیمه‌ها،حق دارند در یک مهلت شش‌ماهه به شرط پرداخت کلیه حق بیمه‌های مقرر،تقاضای استرداد هزینه‌های درمانی را بکنند.
2-3-بیمهء بارداری
الف)رژیم عمومی
بیمه بارداری شامل پرداختهای غیرنقدی(پوشـش هـزینه‌های پزشکی،دارویی،بستری و غیره (1). AMEXA(Assurance Maladie d’Exploitants Agricole
برای بارداری،زایمان و مراقبتهای بعد از زایمان)و پرداختهای نقدی(غرامت دستمزد)است. برای برخورداری از غرامت دستمزد،بیمه‌شده علاوه بر حقوق‌بگیر بودن باید اثبات کند که از 01 ماه قـبل از تـاریخ زایمان تحت پوشش بیمه بوده است.ذینفع باید قبل از پایان ماه چهارم حامگی،حاملگی‌اش را به اطلاع صندوق بیمهء درمانی محلی برساند.در دوران حاملگی و نیز پس از زایمان،بیمه‌شده باید تحت معاینات پزشـکی بـاشد(چهار نوبت معاینهء پزشکی قبل از زایمان و یک نوبت پس از زایمان).
کلیه هزینه‌های درمانی بارداری اعم‌از هزینه‌های پزشکی،دارویی و بستری در ارتباط با زایمان 001 درصد به بیمه‌شده مسترد می‌شود.غرامت دستمزد تـنها بـه زنـان بیمه شدهء اصلی پرداخت مـی‌شود.مـدت پرداخـت غرامت دستمزد روی هم 61 هفته است که از 6 هفته قبل از زایمان شروع و تا 01 هفته پس از زایمان ادامه می‌یابد.شرط دریافت غرامت دستمزد این اسـت کـه در دورهـء دریافت غرامت دستمزد،اشتغال به کار دستمزدی حـداقل بـه مدت 8 هفته متوقف شود.
چنانچه بیمه شدهء زن شخصا با خانوارش حداقل دو فرزند تحت تکفّل داشته باشد،یا اگر بـیمه‌شده قـبلا دو فـرزند زنده به دنیا آورده باشد،مدت پرداخت غرامت دستمزد به 6 مـاه کامل افزایش می‌یابد(8 هفته قبل از زایمان و 01 هفته پس از زایمان).میزان غرامت دستمزد معادل 48 درصد دستمزد روزانه‌ای است که مـبنای مـحاسبهء کـسور بازنشستگی قرار می‌گیرد.
حقوق‌بگیران کشاورزی در بیمهء بارداری مثل بیمهء درمانی در شـمول رژیـم عمومی هستند.
ب)بیمهء بارداری غیرحقوق‌بگیران(خویش‌فرمایان)
بیمهء بارداری بهره‌برداران کشاورزی دارای همان مزایای بیمهء بارداری حقوق‌بگیران کـشاورزی اسـت،جـز اینکه به کشاورزان خویش‌فرما غرامت دستمزد پرداخت نمی‌شود.رژیم بیمهء درمانی- بـارداری خـویش‌فرمایان غـیرکشاورزی نیز هزینه‌های بستری،حق الزحمهء پزشکان در دورهء قبل و بعد از زایمان را 001 درصد به بیمه‌شدگان مـسترد مـی‌کند.سـایر هزینه‌های مربوط به زایمان(جز در 4 ماه آخر بارداری که فرانشیز آن حذف شده است)،تـا 05 درصـد مسترد می‌شود.از اول ژانویهء 3891 یک غرامت مقطوع و یک غرامت جانشینی به زنانی که شـخصا خـویش‌فرمای خـود هستند تحت شرایطی پرداخت می‌شود.
3-3-بیمهء از کار افتادگی
بیمهء از کار افتادگی برای بیمه‌شدگان رژیـم عـمومی و دو نوع غرامت پیش‌بینی کرده است.یکی مستری از کار افتادگی به سبب از دست دادن درآمـد بـه دلیـل از کار افتادگی و دیگری تعهد هزینه‌های درمان که وضعیت از کار افتادگی ایجاب می‌کند.بیمهء از کار افـتادگی تـنها به بیمه‌شدگان اصلی تأمین اجتماعی اختصاص دارد و شامل افراد تحت تکفل آنان نـمی‌شود،مـع‌هذا،در صـورت فوت بیمه‌شدگان اصلی که از مستمری از کار افتادگی استفاده می‌کنند،همسرانشان در صورتی که خودشان نیز از کـار افـتاده بـاشند،و از هیچ نوع مزایای قانونی تأمین اجتماعی برخوردار نباشند،می‌توانند مستمری از کار افـتادگی درخـواست کنند.
برای برخورداری از مزایای بیمهء از کار افتادگی بیمه‌شده باید سابقهء دوازده ماه پرداخت حق بیمه را داشته بـاشد.هـمچنین بیمه‌شده باید تأییدیه‌ای مبنی بر پرداخت حق بیمه‌ای معادل با 0302 برابر حـداقل دسـتمزد برای 21 ماه از تاریخ قبل از توقف کار بـه دلیـل از کـار افتادگی(که 5101 برابر آن برای 6 ماه اول باشد)،یـا تـأئیدیه‌ای مبنی بر 008 ساعت کار در 21 ماه قبل از توقف کار(که حداقل 002 ساعت آن برای سـه مـاه اول باشد)ارائه دهد.برای بـرخورداری از مـستمری از کار افـتادگی،بـیمه‌شده‌ای کـه دارای شرایط قانونی است باید در چنان وضـعیتی بـوده باشد که بتواند برای خودش دستمزدی بالاتر از یک‌سوم دستمزد معمول شغلی را کـه بـه آن اشتغال داشته است،در مقایسه بـا دستمزد کارگران همان سـنخ در هـمان منطقه،کسب کند. بنابراین بـرای ارزیـابی از کار افتادگی از یک طرف،ماهیت و وخامت ضایعات مشهود،سن ذینفع و استعدادهای جسمانی و روانـی،قـابلیتها،آموزش حرفه‌ای،فعالیتهای شغلی گـذشته و از طـرف دیـگر،ظرفیت کسب عـایدی بـاقی‌ماندهء ذینفع مدنظر قرار مـی‌گیرد.
سـه نوع از کار افتادگی تمیز داده می‌شود؛نوع اول:از کار افتاده‌ای که می‌تواند فعالیت شغلی داشته بـاشد،مـنتها نمی‌تواند دستمزدی بالاتر از یک‌سوم دستمزد مـعمول شـغلش را دریافت کـند. نـوع دوم:از کـار افتاده‌ای که مطلقا نـمی‌تواند هیچ نوع فعالیت شغلی داشته باشد.نوع سوم: از کار افتاده‌ای که نه تنها هیچ نـوع فـعالیت شغلی نمی‌تواند داشته باشد،بلکه بـرای انـجام فـعالیتهای روزمـرهء زنـدگی نیز به کـمک شـخص ثالثی نیاز دارد.
مستمری از کار افتادگی در نوع اول 03 درصد و در نوع دوم 05 درصد میانگین دستمزد سالانه‌ای است که در حد سـقف دسـتمزدهای قـبلی محاسبه شده است.از کار افتادگان نوع سـوم،
عـلاوه بـر مـستمری 05 درصـد،از مـازادی برای شخص ثالث که نمی‌تواند از یک حداقلی کمتر باشد،و مبلغ آن هر ساله مثل خود مستمری‌ها تعدیل می‌شود برخوردارند.مستمری‌های از کار افتادگی همیشه موقتی تلقی شده و ممکن اسـت مورد تجدیدنظر قرار گیرد،به تعلیق درآید یا حذف شود.
4-3-بیمهء فوت(هزینهء کفن و دفن)
الف)رژیم عمومی و حقوق‌بگیران کشاورزی
بیمهء فوت پرداخت کمک‌هزینه‌ای را به بازماندگان تحت تکفل بیمه‌شده تـضمین مـی‌کند.برای برخورداری از مزایای بیمهء فوت،بازماندگان تحت تکفل بیمه شدهء تأمین اجتماعی باید تأییدیه‌ای ارائه دهند که به موجب آن متوفی مبلغی حق بیمه پرداخته باشد یا تعداد حداقلی سـاعات کـار دستمزدی یا مشابه در یک دوره مرجع انجام داده باشد.کمک‌هزینهء فوت به موجب حق تقدم به اشخاصی که در زمان فوت بیمه‌شده تحت تکفل کامل و دائمـی او بـوده‌اند و بدون ملاحظهء نسبت خانوادگی،پرداخـت مـی‌شود.مبلغ کمک‌هزینه‌ای که در بیمهء فوت پرداخت می‌شود،معادل 09 برابر عایدی روزانه‌ای است که در بیمهء درمانی محاسبهء غرامت دستمزد روزانه قرار می‌گیرد.
ب)بیمهء فوت خـویش‌فرمایان
مـبلغ کمکی هزینهء کفن و دفـن کـه به بازماندگان قانونی بیمه‌شدگان حرف و مشاغل پرداخت می‌شود،برای متوفی شاغل 02 درصد و برای متوفی بازنشسته 8 درصد سقف پرداختی در تأمین اجتماعی است.به علاوه به هر فرزند یتیم مبلغی معادل 5 درصـد سـقف پرداخت می‌شود. کمک‌هزینهء کفن و دفن در رژیم مشاغل صنعتی و بازرگانی وقتی که متوفی شاغل بوده باشد به طور مقطوع تعیین می‌شود.
5-3-بیمهء بیوگی
هدف بیمهء بیوگی که با قانون 71 ژوئیه 0891 ایـجاد شـده کمک بـه همسران بدون درآمد است تا بر مشکلات ناشی از بیوگی فائق آیند.این کمک‌هزینه محدود و کاهش یابنده بـه بیوه‌های کمتر از
55 سال پرداخت می‌شود که فرزندی تحت تکفل دارند یـا فـرزندی را بـه مدت 9 سال قبل از رسیدن به سن شانزده سالگی‌اش سرپرستی کرده‌اند.کمک‌هزینهء بیوگی به صورت ماهانه و در یک دوره حـداکثر سـه ساله پرداخت می‌شود.مبلغ کمک‌هزینه در سال دوم کمتر از سال اول و در سال سوم کمتر از سال دوم اسـت.
مـنابع هـزینه‌های بیمهء بیوگی از محل 0/1 درصد حق بیمه‌ای تأمین می‌شود که منحصرا از بیمه‌شدگان حقوق‌بگیر دریافت می‌شود.سـازمانهای بیمهء بازنشستگی مأمور پرداخت کمک‌هزینه‌های بیمهء بیوگی هستند.
6-3-بیمهء«حوادث کار و بیماریهای شـغلی»
همهء حقوق‌بگیران و همهء اشـخاصی کـه به هر عنوانی یا در هر محلی برای یک یا چند کارفرما یا رئیس بنگاه کار می‌کنند،تحت پوشش قانون تأمین اجتماعی در موضوع حوادث کار و بیماریهای شغلی قرار دارند.قانون می‌خواهد اجـبارا همهء افرادی را که به یک کار دستمزدی و تحت امر مشغول هستند،تحت پوشش قرار دهد.بنابراین،میدان عمل آن بسیار وسیع است.با این حال،کارمندان دولت،کارگزاران انجمن‌های شهر و شهرداریها،دریانوردان و حـقوق‌بگیران کـشاورزی به‌دلیل برخورداری از قوانین خاص از پوشش حمایتهای قانون حوادث کار و بیماریهای شغلی خارج هستند.به علاوه،قانون مزبور اشخاصی که اجبارا تحت حمایت قرار می‌دهد که ظاهرا کارگر حقوق‌بگیر نـیستند،ولی بـه کارهایی اشتغال دارند که آنان را در معرض خطرات ناشی از حوادث کار قرار می‌دهد:مثل شاگردان مدارس حرفه‌ای،اشخاصی که مشغول گذراندن دوره‌های کارآموزی حرفه‌ای هستند،زندانیانی که در محیط زندان بـه حـرفه‌ای اشتغال دارند و افرادی که داوطلبانه در کارهای عام المنفعه مشارکت می‌کنند.
هر حادثه‌ای که به هر علتی در ارتباط با کار روی داده باشد،حادثهء کار تلقی می‌شود.همچنین حوادثی که برای مـشمولان«قـانون»هـنگام رفت و آمد میان محل کـار و مـحل سـکونت اصلی یا اقامتگاه ثانوی یا میان محل کار و محل غذاخوری به هر عنوان پیش‌آمده باشد،حادثهء کار تلقی می‌شود.البته مـسیر راه نـباید بـه دلیل شخصی یا به‌دلیلی غیرضروری با زنـدگی مـعمول،تغییر کرده باشد.
بیماریهای شغلی نیز که فهرست آنها در جدولهای ضمیمهء قانون تأمین اجتماعی درج شده است،در شمول حمایتهای قـانون حـوادث کـار قرار دارد.هر جدول عوامل مولد بیماریها را(مثلا کار با مـواد سمی،قرار گرفتن در معرض عناصر زیان‌آور،محیط خاص کار و…)مشخص کرده، علائم بیماری را شرح داده و مهلتی را برای تقبل هـزینه‌های درمـان تـعیین کرده است.
قانون حوادث کار فقط برای خسارتهای جسمانی غرامت مـی‌پردازد.هـدف آن این است که با پوشش هزینهء درمان،توان‌بخشی و در صورت نیاز بازآموزی و پرداخت غرامت دستمزد روزانه در ایـام تـوقف مـوقت کار،قابلیت کار کردن را حتی المقدور به قربانی حادثهء کار باز گـرداند.در صـورت از کـار افتادگی دائم به بیمه‌شده مقرری و در صورت فوت به بازماندگان وی مستمری پرداخت می‌شود.کارفرما موظف اسـت بـرای دورهـء معالجات مربوط به عوارض حادثهء کار یا بیماری شغلی،گواهی معتبر حادثهء کار بـرای قـربانی حادثه صادر کند.
با ارائهء این گواهی بیمه شدهء حادثه‌دیده از پرداخت هرگونه وجـهی بـابت خـدمات پزشکی، پیراپزشکی و دارو و پروتزهای موردنیاز معاف است. در نظام تامین اجتماعی فرانسه قربانی حادثه در انتخاب پزشک، دندانپزشک،بیمارستان و مراکز تـوان‌بخشی کـه پزشک تجویز کرده،آزاد است.پرداخت هزینه‌های درمانی،دارو و لوازم جانبی مستقیما از طرف صندوق تأمین اجـتماعی بـه مـؤسسات درمانی،داروخانه‌ها و مراکز توان‌بخشی طبق تعرفه‌های معمول بیمهء درمانی تضمین شده است. همچنین در صورت بـستری شـدن در بیمارستان،بیمه شدهء حادثه دیده هیچ فرانشیزی نمی‌پردازد و هزینه‌های بستری مستقیما از طـرف صـندوق تـأمین اجتماعی به بیمارستان پرداخت می‌شود.
برای جبران از دست دادن عایدی در اثر از کار افتادگی جزئی یـا کـلی از نـخستین روز توقف کار به بیمه شدهء حادثه‌دیده غرامت دستمزد پرداخت می‌شود.میزان ایـن غـرامت که روزانه و برای ایام تعطیل رسمی نیز پرداخت می‌شود معادل نصف دستمزد روزانهء حادثه‌دیده است،و از بـیست و نـهمین روز توقف کار میزان غرامت به دوسوم دستمزد روزانه افزایش می‌یابد.مبنای مـحاسبهء غـرامت دستمزد بالاتر از سقف دستمزد در محاسبات بیمهء درمـانی اسـت.بـه محض آنکه ذینفع بتواند کار را از سر بـگیرد،پرداخـت غرامت دستمزد قطع می‌شود.پس از التیام جراحت، چنانچه قربانی حادثهء کار به‌طور دائم تـوان کـار کردن را از دست داده باشد،مقرری از کـار افـتادگی محاسبه و تـعیین مـی‌شود.بـرای از کار افتادگی حداقل 01 درصد دستمزد پایـه نـمی‌تواند از حداقلی که قانون تعیین کرده است کمتر باشد و سالی دوبار تعدیل مـی‌شود.بـرای محاسبهء مقرری از کار افتادگی،در صورتی کـه از کار افتادگی کمتر از 05 درصـد بـاشد،دستمزد پایه در نصف درصد واقـعی از کـار افتادگی ضرب می‌شود،در صورتی که از کار افتادگی بیش از 05 درصد باشد،درصد مازاد بـر 05 درصـد در 1/5 ضرب می‌شود.به بازماندگان بـیمه‌شده‌ای کـه در اثـر حادثهء کار فـوت شـده باشد،بر پایهء دسـتمزد سـالانه مقرری پرداخت می‌شود.قانون شمارهء 58- 01 مورخ 3 ژانویهء 5891 برای از کار افتادگی کمتر از 01 درصد به جـای مـقرری یک غرامت سرمایه‌ای(مقطوع)پیش‌بینی کـرده اسـت.
حقوق‌بگیران کـشاورزی نـیز از اول ژوئیـهء 3791 از حمایتهای بیمهء اجباری حـوادث کار و بیماریهای شغلی برخوردار شده‌اند که تمشیت امور آن به نهاد«همیاری اجتماعی کشاورزی» واگذار شـده اسـت.حمایتهای این رژیم بیمه‌ای شبیه حـقوق‌بگیران رژیـم عـمومی اسـت،جـز اینکه فهرست بـیماریهای شـغلی باتوجه به مقتضیات مشاغل کشاورزی تدوین شده است.
بهره‌برداران کشاورزی باید خودشان و برای سایر کارکنان غـیرحقوق‌بگیری کـه در واحـد بهره‌برداری آنان کار می‌کنند،جهت پوشش خـطرات زنـدگی خـصوصی،حـوادث کـار و بـیماریهای شغلی نزد شرکتهای بیمه،حساب بیمه باز کنند.این بیمه پوشش هزینه‌های درمانی بدون فرانشیز و پرداخت مستمری از کار افتادگی را تضمین می‌کند.
7-3-بیمهء بازنشستگی
تعداد رژیم‌های بازنشستگی در فـرانسه زیاد است.دلیلش هم این است که این رژیم‌های بیمه‌ای در دوره‌های زمانی متفاوت برای تحت پوشش قرار دادن متفاوت کارگران و کارمندان و صاحبان حرف و مشاغل ایجاد شده است.باوجود نابرابریها در میان بـازنشستگان رژیـم‌های بیمه‌ای مختلف،مساعی دولت در جهت هماهنگی و همترازی آنها ادامه دارد.
رژیم عمومی بیمه بازنشستگی
فرمان 91 اکتبر 5491(ژنرال دوگل)اعطای بازنشستگی در سن شصت سالگی را پیش‌بینی می‌کرد،منتها بازنشستگی در این سن بازنشستگی عـادی نـبود.مستمری بازنشستگی در این سن برای 03 سال سابقهء پرداخت حق بیمه معادل 02 درصد دستمزد سالانهء میانگین ده سال آخر خدمت بود،وقتی بیمه‌شده‌ای بعد از شـصت سـالگی تقاضای بازنشستگی می‌کرد،به ازای هـر سـال حق بیمهء پرداختی بعد از شصت سالگی،4 درصد دستمزد پایه بر مبلغ مستمری ماهانه‌اش افزوده می‌شد.هرچند که در شصت و پنج سالگی مستمری عادی معادل 04 درصـد دسـتمزد سالانه میانگین ده سال آخـر بـود،امکان داشت در صورت تشخیص از کار افتادگی این نرخ 04 درصد مستمری در شصت سالگی نیز در حق بیمه‌شده برقرار شود.
قانون 13 دسامبر 1791 مستمری‌های بازنشستگی رژیم عمومی را بهبود بخشید.با اجرای این قانون سـابقهء پرداخـت حداکثر 73/5 سال حق بیمه مبنای محاسبهء مستمری بازنشستگی قرار می‌گرفت.از طرف دیگر نرخ‌های 02 درصد و 04 درصد به ترتیب به 52 درصد و 05 درصد افزایش یافت.بدین ترتیب در 3891 بیمه‌شده‌ای که 06 سال سن و 73/5 سال سـابقهء پرداخـت حق بـیمه داشت،52 درصد دستمزد سالانه میانگین ده سال آخر خدمت را به‌عنوان مستمری بازنشستگی دریافت می‌کرد.به ازای هر 3 مـاه(تری مستر)اضافه پرداخت حق بیمه،52,1 درصد دستمزد سالانه بر نـرخ 52 درصـد مـستری بازنشستگی افزوده می‌شود،بدون آنکه سقفی برای آن تعیین شده باشد،منتها در سن شصت و پنج سالگی نرخ مـستمری کـامل 05 درصد دستمزد میانگین ده سال آخر خدمت می‌رسید.
به موجب تصویب‌نامهء هیئت وزیران مـورخ 62 مـارس 2891 کـه از آوریل 3891 قابلیت اجرا پیدا می‌کرد،به همهء حقوق‌بگیران بیمهء رژیم عمومی این امکان داده شد کـه با جمع‌آوری سوابق پرداخت حق بیمه به مدت 051 تری مستر(73/5 سال)بتوانند در شـصت سالگی با نرخ کـامل مـستمری یعنی با 05 درصد دستمزد سالانه میانگین ده سال آخر بازنشسته شوند.
تحول وضعیت مالی صندوقهای بیمهء بازنشستگی،دولت را واداشت تا در خصوص محاسبهء مستمری بازنشستگی تجدیدنظر کند.به موجب فرمان شمارهء 39-2201 مورخ 62 اوت 3991 مدت پرداخـت حق بیمه برای برخورداری از مستمری کامل با نرخ 05 درصد را از 051 تری مستر(73/5)به 061 تری مستر(04 سال)از اول ژانویهء سال 3002 افزایش داد.برای بیمه‌شدگانی که قبل از این تاریخ بازنشسته می‌شوند،برای متولدان بعد از 3391، سالانه یـک تـری مستر به سابقهء پرداخت حق بیمهء آنان افزوده می‌شود.به عبارت دیگر، بیمه‌شدگانی که در 4391 متولد شده‌اند برای بازنشسته شدن با نرخ کامل باید سابقهء پرداخت 151 تری مستر حق بیمه و مـتولدان 5391 بـاید سابقهء پرداخت 251 تری مستر حق بیمه را داشته باشند.افزایش سالانه یک تری مستر ادامه می‌یابد تا به 951 تری مستر برای متولدان سال 2491 برسد.برای متولدان 3491 که در سال 3002 به سـن شـصت سالگی می‌رسند برای بازنشسته شدن با نرخ کامل 05 درصد مستمری بازنشستگی،داشتن 061 تری مستر(04 سال) سابقهء پرداخت حق بیمه الزامی است.
از طرف دیگر،به موجب همان فرمان 62 اوت 3991،دورهـء مـرجع مـحاسبهء مستمری بازنشستگی از میانگین 01 سال آخـرین سـنوات خـدمت به 52 سال بهترین سنوات خدمت افزایش می‌یابد.اعمال این افزایش دورهء مرجع نیز تدریجی صورت می‌گیرد.برای متولدان بعد از 3391 سالانه یـک سـال بـه دورهء مرجع محاسبهء مستمری بازنشستگی افزوده می‌شود(11 سـال بـرای بیمه‌شدگان متولد 3391،21 سال برای متولدان 5391 و الی آخر تا 42 سال برای بیمه‌شدگان متولد 7491).دورهء مرجع بیست و پنج ساله برای محاسبهء مـستمری بـازنشستگی از سـال 7002 برای همهء بازنشستگان رژیم عمومی،بدون ملاحظهء سال تولد بـیمه‌شده،الزامی خواهد بود.حقوق‌بگیرانی که در شصت سالگی،سنوات پرداخت حق بیمهء آنان به حق نصاب 061 تری مستر بـرای دریـافت مـستمری بازنشستگی با نرخ کامل نرسیده باشد،حق دارند به نسبت کـسری از شـصت و پنج سال سن و یا کسری 061 تری مستر سابقهء پرداخت حق بیمه، مستمری با اعمال ضریب کـسر دریـافت کـنند.
4-منابع مالی تأمین اجتماعی فرانسه
منابع مالی رژیم بیمهء اجتماعی عموما از مـحل حـق بـیمهء دریافتی از حقوق‌بگیران و کارفرمایان بر مبنای دستمزد یا از محل مالیات تأمین می‌شود.در فرانسه منابع مـالی رژیـم عـمومی 88 درصد از محل حق بیمهء دریافتی(42 درصد از حقوق‌بگیران،95 درصد از کارفرمایان،و 5 درصد متفرقه)تأمین می‌شود.مـنابع مـالی رژیم بیمه‌های درمانی و بازنشستگی صاحبان حرف و مشاغل آزاد غیرکشاورزی تا 37 درصد از محل حق بـیمه‌های دریـافتی تـأمین می‌شود.این حق بیمه‌ها فقط از بیمه‌شدگان دریافت می‌شود.در مورد بیمهء کارگران راه‌آهن ملی فـرانسه و بـویژه کارگران معدن به دلیل مشکلات خاص جمعیت‌شناختی،منابع مالی از محل یارانه‌های دولتی و عـایدات انـتقالی تـأمین می‌شود.در خصوص بیمهء بهره‌برداران کشاورزی منابعمالی به نسبت 02 درصد از محل حق بیمه دریافتی از بیمه‌شدگان،91 درصـد از سـهم مشارکت دولت و 72 درصد از محل مالیاتهای ویژه(بر نقل و انتقال املاک مزروعی و عوارض بـر مـحصول گـندم)و 23 درصد از عایدات انتقالی تأمین می‌شود.
1-4-رژیم عمومی
نرخ حق بیمه:منابع مالی بیمه‌های اجتماعی(درمـان و بـازنشستگی)از مـحل حق بیمه‌های دریافتی از بیمه‌شدگان و کارفرمایان تأمین می‌شود.در آغاز،این حق بیمهء دوگـانه بـر پایهء سقفی از دستمزد دریافت می‌شد.در 7691 حق بیمهء درمان و حق بیمهء بازنشستگی افتراق پیدا کرد،و سقف درآمـد آن هـم به‌طور جزئی تنها برای محاسبهء حق بیمهء درمانی منظور می‌شد.از 4891 حق بـیمهء درمـانی روی مجموع حقوق و مزایای دریافتی بدون محدودیت سـقف،بـه مـنظور تأمین حداکثر همبستگی میان همهء حقوق‌بگیران،مـحاسبه مـی‌شود.حق بیمهء کمک‌هزینه‌های عائله‌مندی منحصرا به عهدهء کارفرمایان است.
حق بیمهء حوادث کـار نـیز که بر حسب اهمیت خـطر در هـر کارگاه یـا در هـر صـنف متغیر است، منحصرا از کارفرمایان دریافت مـی‌شود.نـظام تعرفه‌گذاری در 7691 بکلی تغییر کرد.نه تنها محاسبهء آن ساده‌تر شد،بلکه با تـعیین نـرخ‌های ترجیحی کارفرمایان را به پیشگیری از حوادث کـار ترغیب می‌کرد.این تـعرفه‌گذاری تـرجیحی بویژهدر مورد کارگاههای بزرگ(کـه بـیش از 003 نفر حقوق‌بگیر دارند)کامل بود.یک اصلاًح جدید از اول ژانویهء 5891 در جهت ساده‌تر کردن و ایـجاد انـگیزه برای پیشگیری،در نرخ حق بـیمهء حـوادث کـار و تدبیری برای مـحاسبه نـکردن نرخهایی که به‌طور غـیرمعمول بـالا هستند،به اجرا گذاشته شد.هدفی که پیوسته مدنظر است این است که بـه کـارفرمایان تفهیم کنند که با بهبود شـرایط کـار و ایمنی در کـارگاههایشان،ضـمن پایـین آوردن تعداد حوادث کار هـزینه‌های مالی خودشان را نیز سبک می‌کنند.
به منظور جبران افزایشی که در هزینه‌های بیمهء اجباری درمان در نـتیجهء افـزایش حوادث رانندگی به بار می‌آید،افـزایشی مـعادل 51 درصـد در نـرخ بـیمهء اجباری شخص ثـالث خـودروها وضع شده است.از اول ژوئیهء 0891 حق بیمهء درمان معادل 1/4 درصد از مستمری بازنشستگی پرداختی در رژیم عمومی،وصول مـی‌شود.
2-4-تـأمین مـنابع مالی بیمهء صاحبان حرف و مشاغل
الف)بـیمهء درمـانی
حـق بـیمهء درمـانی صـاحبان حرف و مشاغل(پیشه‌وران،بازرگانان و دارندگان مشاغل آزاد)در دو نوبت در سال دریافت می‌شود:اول اکتبر(9 آبان)و اول آوریل(21 فروردین).تأخیر در پرداخت در موعد مقرر با جریمهء تأخیر مطالبه خواهد شد.
این حق بـیمه بر پایهء درآمد صنفی خاصل یا بر پایه مستمری بازنشستگی محاسبه می‌شود نرخ حق بیمهء برای شاغلان 21/58 درصد است که از دو بخش 3/01 درصد سقف تأمین اجتماعی و 9/57 درصد در حد پنج برابر ایـن سـقف است.برای بازنشستگان،نرخ حق بیمهء درمانی 3/04 درصد مبلغ مستمری بازنشستگی است که در حد پنج برابر سقف تأمین اجتماعی است.وقتی مستمری بازنشستگی از آستانه‌ای پایین‌تر باشد،حق بیمه کـاهش یـافته یا حذف می‌شود.
ب)بیمهء بازنشستگی
رژیم پایهء بیمهء بازنشستگی صاحبان حرف و مشاغل(پیشه‌وران،بازرگانان و دارندگان مشاغل آزاد)با رژیم عمومی بیمهء بازنشستگی حقوق‌بگیران هـمتراز شـده و نرخ حق بیمه همان 61/53 درصـد نـرخ حق بیمهء بازنشستگی در حد همان سقف درآمدی مبنای محاسبهء حق بیمه است. منتها در رژیم بیمهء بازنشستگی صاحبان حرف و مشاغل کل 61/53 درصد حق بیمه را بـیمه‌شده (خـویش‌فرما)می‌پردازد،در حالی‌که در رژیم بـیمهء عـمومی نرخ حق بیمه 61/53 درصد از سه بخش تشکیل می‌شود:8/02 درصد سهم کارفرما،6/55 درصد سهم بیمه‌شده از درآمد زیر سقف مشمول مالیات و 1/06 درصد از مجموع دریافتی‌ها،مبلغ حق بیمهء سالانه نباید از یک حداقل قـانونی کـمتر باشد که معادل حق بیمه 002 برابر حداقل دستمزد ساعتی در اول ژانویه سال موردنظر است.
در رژیم بیمهء بازنشستگی حرف و مشاغل،پیشه‌وران 1/56 درصد از درآمد سالانهء خود را بابت حق بیمهء از کار افتادگی و فوت بـه صـندوق بیمهء بـازنشستگان صنف مربوط می‌پردازند. مبلغ حق بیمهء از کار افتادگی و فوت بازرگانان و صاحبان مشاغل آزاد به صورت مقطوع تعیین مـی‌شود.
ج)رژیم‌های خاص
این رژیم‌های بیمه‌ای قبل از رژیم عمومی وجود داشتند و بـرای ابـواب جـمعی خود مزایای بازنشستگی پربارتری عرضه می‌کردند.سن بازنشستگی و میزان مستمری بر حسب رژیم‌های بیمه‌ای متفاوت است.مـثلا دریـانوردان با داشتن 52 سال سابقهء خدمت و 05 سال سن حق دارند بازنشسته شوند؛مزایای ویـژه بـه کـسانی تعلق می‌گیرد که بعد از پنجاه سالگی تقاضای بازنشستگی کنند.در رژیم بیمهء کارکنان صنایع برق و گـاز،بیمه‌شدگان با داشتن شصت سال سن (55 سال در مورد مشاغل سخت و زیان‌آور)و 52 سال سـابقهء خدمت می‌توانند بازنشسته شـوند.در شـرکت ملی راه‌آهن فرانسه مستمری عادی بازنشستگی در سن پنجاه و پنج سالگی (پنجاه سالگی برای رانندگان لوکوموتیو)و پس از 52 سال خدمت برقرار می‌شود.
د)رژیم‌های مکمل بازنشستگی
رژیم‌های بیمهء مکمل بازنشستگی رژیم‌های حقوق خصوصی هستند،کـه دارندگان یک شغل یا چند شغل وابسته آزادانه از راه قرارداد یا توافق جمعی میان سازمان‌های کارفرمایان و حقوق‌بگیران علاقه‌مند اختیار می‌کنند.این رژیم‌های بیمه‌ای مکمل به تصمیمات دولت ارتباطی ندارند،تنها سـازمانهای امـضاکننده،صلاحیت تعیین قواعد آن را دارند،منتها مؤسسات بیمهء مکمل بازنشستگی بدون مجوز وزارت تأمین اجتماعی فرانسه نمی‌توانند تأسیس شوند.
چون طرفهای اجتماعی(کارفرمایان و حقوق‌بگیران)نتوانستند از راه قرارداد بیمهء مکمل بازنشستگی را عمومیت بدهند،این عـمومیت بـا قانون 92 دسامبر 2791 تحقق یافت که عضویت در یک مؤسسهء بازنشستگی مکمل را برای حقوق‌بگیران که اجبارا تحت پوشش بیمهء بازنشستگی رژیم عمومی هستند،اجباری کرد.
5- بیمه بیکاری در فرانسه
در فرانسه بیمهء بـیکاری در شـمول تعهدات نظام تأمین اجتماعی فرانسه نیست.خاستگاه بیمه بیکاری در فرانسه پیمانی است که در 13 دسامبر 8591 میان«سندیکای ملی کارفرمایان فرانسه»و سازمان‌های بزرگ سندیکای کارگران حقوق‌بگیر به امضا رسیده است.این رژیـم قـراردادی کـه در آغاز تنها شرکتهای عضو سـندیکاها را مـتعهد مـی‌ساخت،بعدها به موجب بخشنامهء وزارت کار اجباری شده است.پس از تعمیم‌های پی‌درپی،در حال حاضر رژیم بیکاری همهء کارکنان بخش خصوصی را در برمی‌گیرد.قـبل از تـأسیس رژیـم بیمهء بیکاری،تنها یک نظام مدد معاش مـحدود و جـزئی برای کارگرانی که بیکار می‌شدند دایر بود.از اول آوریل 4891 در فرانسه دو رژیم بیمهء بیکاری فعال است:یکی رژیمی که منابع مـالی آن از مـحل وصـول حق بیمهء بیکاری از کارفرمایان و از کارگزاران حقوق‌بگیر تأمین می‌شود،دیگری«رژیـم همبستگی ملی»که منابع مالی آن را دولت تأمین می‌کند.
در حال حاضر،رژیم بیمهء بیکاری با مشارکت از یک طرف«سـندیکای مـلی کـارفرمایان فرانسه»و از طرف دیگر پنج سازمان بزرگ سندیکای به نمایندگی از کارگران حـقوق‌بگیر ادارهـ می‌شود.تشکیلات اداری آن شامل تعدادی«انجمن‌های مشاغل صنعتی و بازرگانی»1،و «اتحادیهء ملی مشاغل صنعتی و بازرگانی»2است.سازمان فـعلی آن نـتیجهء مـوافقتنامه‌ای است که در 03 دسامبر 7891 میان«شرکای اجتماعی»یعنی سندیکاهای کارفرمایی و کارگری امضا شـده اسـت.
«انـجمن‌های مشاغل صنعتی و بازرگانی»وظایف ساماندهی به عضویت کارفرمایان،وصول حق بیمه‌ها و پرداخت مدد مـعاش بـیمهء بـیکاری را برعهده دارند.دولت نیز وظایف پرداخت مدد معاش بیمهء بیکاری از محل اعتبارات رژیم همبستگی مـلی را بـه«انجمن‌های مشاغل»واگذار کرده است.بنابراین«انجمن‌های مشاغل صنعتی و بازرگانی»تنها«گیشه‌ای»اسـت کـه کـارگرانی که شغل خود را از دست داده‌اند،برای درخواست«درآمد جبرانی»می‌توانند به آن مراجعه کنند. حـق بـیمهء بیکاری بر مبنای سقف دسمتزد ناخالص محاسبه می‌شود.سقف آن مساوی است با چـهار بـرابر حـق بیمهء بازنشستگی رژیم عمومی تأمین اجتماعی.از اول اوت 3991 حق بیمهء بیکاری به میزان 6/6 درصد تعیین شده اسـت(کـه 4/81 درصد آن به عهدهء کارفرما و 2/24 درصد آن به عهدهء حقوق‌بگیر است).
یک حق بـیمه تـکمیلی بـه میزان 0/55 درصد تنها از حقوق‌بگیران و از برش حقوق و دستمزد واقع‌بین یک برابر و چهار برابر سقف حق بـیمهء بـازنشستگی کـسر می‌شود.به علاوه،دولت متعهد است تا سال 3002 سالانه یارانه‌ای به مـبلغ 01 مـیلیارد فرانک به صندوق بیمهء بیکاری «انجمن‌های مشاغل»بپردازد.
حقوق‌بگیرانی که ناخواسته شغل خود را از دست داده باشند و سـابقهء عـضویت حداقل یک دوره در«انجمن‌های مشاغل»را داشته باشند،می‌توانند از«درآمد جبرانی»ای موسوم به«مـدد مـعاش مقطوع کاهش‌یابنده»1برخوردار شوند که از اول اوت 2991 جانشین تـعهدات قـبلی (شـامل مدد معاش پایه،مدد معاش پایهء اسـتثنایی،مـدد معاش بازخرید سوابق)شده است. شرایط برخورداری از«مدد معاش مقطوع کاهش‌یابنده»عبارت اسـت از:
1-داشـتن سابقهء حداثل عضویت در«انجمن مـشاغل…»قـبل از فسخ قـرارداد کـار؛2-ثـبت تقاضای کاریابی و جست‌وجوی فعالانه برای اشـتغال مـجدد و 3-داشتن سنی کمتر از 06 سال. مستمری ایام بیکاری تا یک دورهء پایه کـه بـر حسب سن و سابقهء عضویت متقاضی مـتغیر است، با نرخ کـامل پرداخـت می‌شود و پس از آن در هردورهء چهار ماهه بـا اعـمال یک ضریب تعدیل مبلغ مدد معاش بیکاری کاهش می‌یابد.آن دسته از دریافت‌کنندگان مدد عـاش بـیکاری که تا فرا رسیدن زمـان بـازنشستگی خـود می‌توانند مدد مـعاش بـیکاری دریافت کنند،برای دورهـء پس از 65/5 سـالگی از اعمال ضریب تعدیل در مدد معاش بیکاری معاف هستند.افزایش مبلغ مدد معاش برای جـبران افـزایش هزینهء زندگی،سالی یک بار در اول ژوئیـه صـورت می‌گیرد.
بـرای اسـتفاده‌کنندگان از مـدد معاش ایام بیکاری،امـکاناتی برای بازآموزی و کسب مهارتهای جدید حرفه‌ای تعبیه شده است.استفاده از دوره‌های بازآموزی،به کارگماری مـجدد مـتقاضیان شغل را آسان می‌کند.این دوره‌های بـازآموزی بـه اقـتضای اسـتعداد کـارآموز و نیاز بازار کـار سـاماندهی می‌شود.بیکاران جویای کاری که دورهء بازآموزی را می‌گذرانند،مبلغی هم به‌عنوان مدد معاش بازآموزی دریافت مـی‌کنند.
«رژیـم هـمبستگی ملی»با منابع صندوق همبستگی که بـه مـوجب قـانون شـمارهء 939-28 مـورخ 4 نـوامبر 2891 تأسیس شده است،تأمین مالی می‌شود.منابع صندوق همبستگی با دریافت مالیات همبستگی از کارگزاران خدمات عمومی و در صورت نیاز،با یارانهء دولت تأمین می‌شود.رژیم همبستگی ملی از دو نوع مـدد معاش بیکاری تشکیل شده است:مدد معاش کاریابی و مدد معاش همبستگی.
حق استفاده از مدد معاش کاریابی مخصوص آن دسته از بیکاران در جست‌وجوی کار است (1).
که شرایط لازم برای برخورداری از مدد معاش بیمهء بـیکاری را نـدارند(مثلا قربانیان حوادث کار که در انتظار اشتغال به کار مناسبی هستند).مدد معاش کاریابی برای مدت یک سال و طی دو دورهء شش‌ماهه پی از رسیدگی به وضعیت متقاضی پرداخت می‌شود.
بـیکاران طـولانی‌مدتی که دورهء استفاده از مدد معاش بیمهء بیکاریشان سرآمده،ولی شرایط کار قبلی‌شان رضایت‌بخش بوده و فاقد منابع درآمدی باشند،حق دارند از مدد معاش خاص هـمبستگی اسـتفاده کنند.
مثل تأمین اجتماعی،بـیمهء بـیکاری نیز در فرانسه دچار بحران اشتغال است.افزایش تعداد بیکارانی که غرامت دستمزد دریافت می‌کنند،مشکلات بسیار دشواری در سطح ملی ایجاد می‌کند که راه‌حل واقـعی آن،کـاهش بیکاری در جامعه است.
