مهندسی پزشکی رشته‌ای است برای آنان که نمی‌توانند بین دو علاقه خود یکی را انتخاب کنند! اینکه مهندس شوند یا اینکه به سراغ رشته‌های پزشکی بروند. این رشته به‌نسبت سایر رشته‌های مهندسی، عمر کمتری دارد و نوپاتر است، به‌همین خاطر در انتخاب رشته مهندسی پزشکی، به این نکته بهعنوان یک فرصت دقت کنید.
فوربس این رشته را اینگونه تعریف کرده است:
«یک حرفه با درآمد بالا و کم استرس که احتمالاً چندان مورد توجه قرار نگرفته است.»
https://www.mendeley.com/careers/article/biomedical-engineering-career-opportunities
رشته مهندسی پزشکی
به کارگیری علوم مهندسی در زمینه‌ی پزشکی جهت تشخیص و درمان هرچه سریع‌تر و راحت‌تر بیماری‌ها از مزایای رشته‌ی مهندسی پزشکی است. وظیفه‌‌ی مهندسان پزشکی طراحی، ساخت و نگهداری تجهیزات و ابزارهای پزشکی است. همچنین موارد زیر نیز در حوزه‌ی تخصصی فارغ‌التحصیلان این درس قرار می‌گیرد:
- انجام پژوهش در راستای تولید دستگاه‌های پزشکی یا بازنگری کیفیت دستگاه‌های در حال استفاده
- نصب و راه‌اندازی تجهیزات پزشکی
- تعمیر و نگهداری
- آموزش به افرادی که قصد استفاده از این دستگاه‌ها را دارند
مهندسان پزشکی اصول مهندسی را برای تحقیق و توسعه برنامه‌های کاربردی پزشکی، درمان یا فن‌آوری‌های تشخیصی مربوط به شرایط حاد یا مزمن پزشکی به کار می‌گیرند. مهندسان پزشکی توسط سازمان‌های تحقیقاتی، تولید‌کنندگان، آژانس‌های دولتی یا مراکز مهم پزشکی استخدام می‌شوند.
این رشته کاربرد اصول و فنون حل مسئله مهندسی در زیست شناسی و پزشکی است. این امر در کل مراقبت‌های بهداشتی، از تشخیص و تجزیه و تحلیل گرفته تا درمان و بهبودی، مشهود است و از طریق تکثیر دستگاه‌های پزشکی قابل کاشت، مانند ضربان سازهای ضربان قلب و باسن مصنوعی، تا فناوری‌های آینده نگرانه‌تر مانند مهندسی سلول‌های بنیادی و 3-D وارد وجدان عمومی شده است.
مهندسی پزشکی (Biomedical Engineering) رشته‌ای میان‌رشته‌ای است که علوم مهندسی را با زیست‌شناسی و پزشکی ترکیب می‌کند تا راه‌حل‌هایی برای بهبود مراقبت‌های بهداشتی، تشخیص، درمان و پیشگیری از بیماری‌ها ارائه دهد. این رشته از اصول مهندسی، مانند مکانیک، الکترونیک، و مواد، برای طراحی و توسعه تجهیزات پزشکی، فناوری‌ها، و روش‌های نوین درمانی استفاده می‌کند.
حوزه‌های اصلی مهندسی پزشکی
- تصویربرداری پزشکی: طراحی و بهبود فناوری‌هایی مانند MRI، CT، سونوگرافی و اشعه ایکس برای تشخیص دقیق‌تر بیماری‌ها.
- ابزارها و تجهیزات پزشکی: توسعه دستگاه‌هایی مانند ضربان‌ساز قلب، پروتزها، و دستگاه‌های دیالیز.
- مهندسی بافت و پزشکی بازساختی: ایجاد بافت‌های مصنوعی یا اندام‌ها برای پیوند و بازسازی با استفاده از بیومواد و سلول‌های بنیادی.
- بیومکانیک: مطالعه حرکت و ساختارهای بدن برای طراحی ایمپلنت‌ها، ارتوپدها یا تحلیل آسیب‌های ورزشی.
- سیستم‌های بیوالکترونیک: طراحی حسگرها و دستگاه‌های قابل کاشت برای پایش و درمان شرایط پزشکی، مانند قند خون یا فشار خون.
- بیوانفورماتیک: تحلیل داده‌های زیستی با استفاده از الگوریتم‌ها و هوش مصنوعی برای کاربردهایی مثل ژنومیک و پزشکی شخصی‌سازی‌شده.
جنبه‌های مختلف
چاپ اندام‌های بیولوژیکی. مهندسی خود یک زمینه ابتکاری است، منشأ ایده‌هایی است که منجر به همه چیز از اتومبیل گرفته تا هوا فضا، آسمان خراش‌ها تا سونار می‌شود. این درس بر پیشرفت‌هایی که سلامت انسان و مراقبت‌های بهداشتی را در تمام سطوح بهبود می‌بخشد متمرکز است. تفاوت مهندسین پزشکی با سایر رشته‌های مهندسی که بر سلامتی انسان تأثیر دارند از این جهت است که مهندسان زیست پزشکی از فرآیند طراحی مهندسی خود استفاده می‌کنند و از دانش صحیح اصول بیولوژیک مدرن استفاده می‌کنند.
جنبه‌های مهندسی مکانیک، مهندسی برق، مهندسی شیمی، علوم مواد، شیمی، ریاضیات، و علوم کامپیوتر و مهندسی همه با زیست شناسی انسان در مهندسی زیست پزشکی ادغام شده‌اند تا سلامت انسان را بهبود ببخشند، خواه یک اندام پروتز پیشرفته باشد یا یک موفقیت در شناسایی پروتئین‌ها درون سلولها
مسئولیت‌های یک مهندس پزشکی می‌تواند شامل تحقیق، توسعه، آزمایش و ارزیابی دستگاه‌های پزشکی، مشاوره در مورد خریدهای جدید زیست پزشکی برای بیمارستان‌ها و مراکز درمانی باشد. مهندسان پزشکی ممکن است در دستگاه‌های پزشکی، تحقیقات سلول‌های بنیادی، ژنومیک، فناوری نانو و… تخصص داشته باشند.
پروژه‌های مهندسی پزشکی می‌توانند شامل اندام‌های مصنوعی و اندام‌های پروتز و روش‌های درمانی با کمک رایانه، انفورماتیک و تصویربرداری پزشکی باشند.مهندسان پزشکی زمانی موفق‌تر هستند که بتوانند ریزبین باشند و دارای تفکر خلاق و تحلیلگر باشند و باید در کارگروهی مهارت داشته باشند
کاربردهای مهندسی پزشکی
از جمله کاربردهای این شاخه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ساخت اندام‌های مصنوعی
- ساخت ربات‌های جراحی
- ایجاد پروتز پیشرفته
- داروهای جدید
- فرایند دیالیز کلیه
گرایش‌های مقطع کارشناسی
این رشته در مقطع کارشناسی شامل چهار گرایش به شرح زیر است:
- بالینی
- بیوالکتریک
- بیومکانیک
- بیومتریال
واحدهای درسی مقطع کارشناسی
تعداد واحدهای درسی 140 واحد است. فراوانی تعداد واحدهای درسی به شرح زیر است:
- دروس عمومی 20 واحد
- دروس پایه 26 واحد
- دروس اصلی 47 واحد
- دروس تخصصی 47 واحد
درس‌های رشته مهندسی پزشکی
- ریاضی عمومی
- معادلات دیفرانسیل
- فیزیک عمومی
- برنامه‌نویسی کامپیوتر
- آمار حیاتی و احتمالاًت
- محاسبات عددی
- استاتیک و مقاومت مصالح
- ریاضیات مهندسی
- مقدمه‌ای بر مهندسی پزشکی زیستی
- تجهیزات عمومی بیمارستان‌ها و کیلینیک‌های پزشکی
- مدارهای الکتریکی
- الکترونیک
- مدارهای منطقی
- بهداشت عمومی
- اصول توانبخشی وسایل و دستگاه‌ها
- اصول و کلیات مدیریت خدمات بهداشتی ـ درمانی
- اصول سیستم‌های رادیولوژی و رادیوتراپی
- فیزیولوژی
- آناتومی
- فیزیک پزشکی
- زبان تخصصی
- بیوفیزیک
- کارورزی
- پروژه
گرایش‌های مقطع کارشناسی ارشد
افرادی که علاقه‌مند به ادامه تحصیل در مقطع ارشد این رشته هستند، می‌توانند یکی از پنج انتخاب زیر را داشته باشند:
- مهندسی ورزش
- مهندسی بافت
- مهندسی بیو مواد
- مهندسی بیو مکانیک
- مهندسی بیو الکتریک
گرایش‌های مقطع دکتری
افرادی که قصد انجام پژوهش‌های جدی را دارند و یا می‌خواهند بهعنوان هیات علمی به تدریس این رشته بپردازند، می‌توانند در یکی از گرایش‌های مقطع دکتری این رشته شرکت کنند:
- مهندسی بیو متریال
- مهندسی بیو مکانیک
- مهندسی بیو الکتریک
نرم‌افزارهای کاربردی
فارغ‌التحصیلان این شاخه مهندسی می‌بایست علاوه بر تسلط بر دروس اصلی که گذرانده‌اند، دانش استفاده از نرم‌افزارهای تخصصی مربوطه را نیز دارا باشند تا بتوانند موقعیت شغلی مناسب را برای خود برگزینند.
- نرم‌افزار Proteus
- نرم‌افزار MATLAB
- نرم‌افزار Pspice
- نرم‌افزار LabVIEW
رشته بیوانفورماتیک
بیوانفورماتیک یک علم بین رشته‌ای است که روش‌ها و ابزارهای نرم‌افزاری را برای درک اطلاعات بیولوژیکی توسعه می‌دهد. بهعنوان یک رشته بین رشته‌ای از علوم، بیوانفورماتیک ترکیبی از دانش کامپیوتر، آمار، ریاضیات و مهندسی برای تجزیه و تحلیل و تفسیر داده‌های بیولوژیکی است.
بیوانفورماتیک بهعنوان بخشی از چارچوب مطالعات بیولوژیکی که از برنامه‌های کامپیوتری بهعنوان بخشی از روش‌شناسی آن‌ها استفاده می‌شود، و نیز بهعنوان یک مرجع برای تجزیه و تحلیل‌های خاص که به‌طور مکرر مورد استفاده قرار می‌گیرد، به‌ویژه در زمینه ژنومیک، در نظر گرفته می‌شود.
استفاده‌های رایج بیوانفورماتیک
استفاده‌های رایج از بیوانفورماتیک شامل شناسایی ژن‌های نامزد و نوکلئوتیدها (SNPs) می‌شود. اغلب این شناسایی با هدف درک بهتر مبانی ژنتیکی بیماری، سازگاری‌های منحصر به‌فرد، خواص مطلوب (به‌ویژه در گونه‌های کشاورزی) و یا تفاوت بین جمعیت ساخته شده است. در روش رسمی کمتر، بیوانفورماتیک نیز تلاش می‌کند تا اصول سازمانی را در توالی‌های اسید نیتریک و پروتئین‌ها درک کند.
ظرفیت رشته مهندسی پزشکی در سال 1397
| ردیف | نام دانشگاه | ظرفیت رشته |
|---|---|---|
| 1 | دانشگاه صنعتی امیرکبیر - تهران | 60 |
| 2 | دانشگاه شهید بهشتی - تهران | 25 |
| 3 | دانشگاه اصفهان | 40 |
| 4 | دانشگاه صنعتی امیرکبیر - تهران - پردیس خودگردان | 40 |
| 5 | دانشگاه صنعتی سهند - تبریز | 40 |
| 6 | دانشگاه صنعتی شاهرود | 35 |
| 7 | دانشگاه صنعتی همدان | 70 |
| 8 | دانشگاه میبد | 35 |
| 9 | مركز آموزش عالی فنی و مهندسی بویین زهرا | 60 |
| 10 | دانشگاه نیشابور | 35 |
| 11 | دانشگاه صنعتی همدان | 30 |
| 12 | دانشگاه غیرانتفاعی دانش البرز-آبیک | 60 |
| 13 | دانشگاه غیرانتفاعی شهید اشرفی اصفهانی - اصفهان | 60 |
| 14 | دانشگاه غیرانتفاعی ایوانکی | 60 |
| 15 | دانشگاه غیرانتفاعی شیخ بهایی - اصفهان | 60 |
| 16 | دانشگاه صنعتی سهند _تبریز | 135 |
| 17 | دانشگاه یزد | 4 |
| 18 | دانشگاه تبریز | 21 |
| 19 | دانشگاه شاهد - تهران | 50 |
| 20 | دانشگاه صنعتی سهند - تبریز (شبانه) | 20 |
