“بینایی سنجی مراقبت از بیناییست”. این جمله تعریف سازمان بهداشت جهانی (WHO) از این رشته است. از طریق دانش و مهارت‌های به دست آمده در انتخاب رشته ی بینایی سنجی می‌توان به یک کارشناس جهت مراقبت‌های بینایی تبدیل شد. از بهداشت چشم تا سلامت بینایی. بینایی سنجی یا اپتومتری به کسب علم از منظر پزشکی، فیزیولوژی،ابزارهای وابسته با علم بینایی، میکروب‌شناسی، تکنیک‌های تصویربرداری و … می‌پردازد و راه را برای تشخیص زودهنگام بسیاری از عیوب و بیماری‌های چشم باز کرده و در اختیار چشم پزشکان قرار می‌دهد. طبق تحقیقاتی که انجام شد، دست نوشته‌هایی با قدمت قرن سیزدهم در ایتالیا کشف گردید که این جمله در آن‌ها حک شده بود: “هنوز بیست سال نیست که هنر ساخت عینک را کشف کرده‌ایم” این مطلب اهمیت بالا و قدمت این رشته را به خوبی بیان می‌کند.
معرفی رشته بینایی سنجی
این رشته یک حرفه مراقبت‌های بهداشتی است که شامل معاینه چشم و سیستم‌های بینایی برای کشف نقص یا ناهنجاری و همچنین درمان با عینک یا لنزهای تماسی و درمان بیماری‌های چشمی است.
چند هزار سال قبل از میلاد مسیح، عدسی‌های تزیینی برای چشم‌ها استفاده می‌شد و می‌توان قدمت علم بینایی سنجی را به آن دوره نسبت داد. با وجود این به‌طور قطع نمی‌توان تولد این علم را تخمین زد. جوزف نیدهام معتقد است اولین بار علم بینایی سنجی در بین قرون 1400 تا 1700 میلادی در چین بوده‌است. به‌طور سنتی، بینایی سنجی با تمرکز اصلی اصلاًح عیب از طریق استفاده از عینک آغاز شد. با این وجود، بینایی سنجی مدرن در طول زمان پیشرفت کرده است، به‌طوری که برنامه درسی آموزشی علاوه بر این شامل آموزش قابل توجهی در تشخیص و مدیریت بیماری چشم در بیشتر کشورهای جهان است، جایی که این حرفه تاسیس و تنظیم می‌شود.
این رشته یکی از مهم‌ترین گزینه‌های انتخاب رشته تجربی است. اگر قصد تحصیل در رشته بینایی سنجی را دارید توجه داشته باشید که تسلط در دروسی چون فیزیک، ریاضی و زیست شناسی می‌تواند در کسب رتبه قبولی در رشته بینایی سنجی بسیار موثر باشد.
رشته بینایی سنجی
به‌طور کلی دانش بینایی شامل دو بخش چشم پزشکی و بینایی سنجی تشکیل شده است. این دو گرایش در کنار ارتباطات نزدیکی که با هم دارند، در بعضی موارد به صورت جدا از یکدیگر طبقه‌بندی می‌شوند. به این معنی که یک بیمار چشم در ابتدا باید به یک اپتومتریست مراجعه کرده و چشم خود را از جهت عیوب انکساری، اختلالات دوبینی، انحرافات عضلانی و … مورد معاینه قرار دهد. همچنین تعیین نمره عینک و اصلاًح اختلالات دید وظیفه یک متخصص بینایی سنجی است و بیماری‌های چشم، دارو درمانی و جراحی‌ها در حیطه‌ی وظایف چشم پزشکان قرار می‌گیرد.
شایان ذکر است که متقاضی تحصیل در این درس باید از سلامت چشم‌ها و دست‌ها برخوردار باشد. تمرکز بر روی معاینه اطفال، دوبینی و نور و اپتومتری مقدار قابل توجهی از هم‌پوشانی دارند. اپتومتریست‌هایی که در این زمینه فعالیت می‌کنند، بعضاً به‌‌عنوان اپتومتریست رشد، بینایی سنجی بینایی (VTOD) یا عصب بینایی شناخته می‌شوند. انواع بیمار optometrists در این زمینه بسیار متنوع است – اما اغلب این بیماران به دلایلی با مشکل دوبینی مبارزه می‌کنند. این می‌تواند به‌دلیل آمبولیوپی، استرابیسموس، اختلالات تشخیص، آسیب دیدگی مغزی، اختلال پردازش بینایی و موارد دیگر باشد.
وظایف اپتومتریست
- تشخیص و تصحیح عیوب انكساری (نزدیك بینی، دوربینی و آستیگماتیسم)
- تجویز عدسی‌های مناسب مانند عدسی‌های عینك یا لنزهای عكاسی
- تشخیص و تصحیح اختلالات دید دو چشمی
- تشخیص و تصحیح تنبلی چشم
- تعیین بهداشت عمومی چشم
- تعیین بهداشت بینایی در محیط‌های كار و تحصیل و دادن آموزش لازم در این زمینه
- تهیه و تجویز وسایل كمك بینایی اكولرهای ساده و مركب
- تهیه و تجویز سیستم‌های تلسكوپیك و تلویزیون‌های مدار بسته برای نیمه بینایان
- اندازه‌گیری میدان بینایی
- تعیین نمره عینك
- تصحیح اختلالات دید
مشخصات دوره رشته بینایی سنجی
این شاخه دارای مقاطع کارشناسی (4سال)، کارشناسی ارشد (2 تا 3 سال) و دکتری (4 تا 5 سال) است.
دروس تخصصی
این رشته شامل دروس عمومی (23واحد)، پایه (42واحد)، تخصصی (73واحد)، پایان‌نامه و کارآموزی (8واحد) است که از دروس تخصصی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- اپتیک هندسی و فیزیکی
- لابراتوار اپتیک
- فیزیولوژی اپتیک
- مقدمات اپتومتری
- اپتومتری
- ابزرواسیون
- تاریخچه اپتومتری و علوم بینایی
- بینایی محیطی
- عدسی‌های تماسی
- آسیب شناسی چشم
- اپتومتری کودکان
- اپتومتری افراد مسن
- اپتومتری مشاغل و بهداشت چشم
- اپتومتری پیشرفته
- آنالیز مشاهدات کلینیکی
- مکانیسم دید دو چشمی
- درمان آنومالی‌های دو چشمی
رشته‌های کارشناسی ارشد بینایی سنجی
- بینایی سنجی
- مهندسی پزشکی (بیوالکتریک)
- مهندسی پزشکی (زیست مواد)
- انفورماتیک پزشکی
- علوم تشریحی
- سلامت سالمندی
- اپیدمیولوژی
- آمار زیستی
- برنامه‌ریزی یادگیری الکترونیکی در علوم پزشکی
- زیست فناوری پزشکی
- فیزیولوژی
- اقتصاد بهداشت
- تکنولوژی آموزشی در علوم پزشکی
- نانوتکنولوژی پزشکی
- رفناوری اطلاعات سلامت
- ارزیابی فناوری سلامت
- ژورنالیسم پزشکی
- مدیریت خدمات بهداشتی درمانی
- آموزش پزشکی
- کتابداری و اطلاع رسانی پزشکی
- مدیریت توانبخشی
- تاریخ علوم پزشکی
- رفاه اجتماعی
- فیزیک پزشکی
دوره دکتری
علاقمندان به ادامه تحصیل در این رشته اگر دارای کارشناسی ارشد این رشته باشند، می‌توانند در مقطع دکترا با گرایش‌های تخصصی مانند ناهنجاری‌های دید دو چشمی و تمرینات اپتومتریک، وسایل کمک بینایی و تجویز لنزهای نامرئی به ادامه تحصیل بپردازند و اطلاعات تخصصی‌تر و بیشتری نسبت به چشم پزشکان کسب کنند.
دوره‌ی طرح
رشته‌ی بینایی سنجی طرح اجباری ندارد و طرح آن به صورد مازاد بر نیاز یا اختیاری است. ولی در صورت راه‌اندازی دفتر کار شخصی نیاز به گذراندن دوره طرح و اخذ گواهی پایان طرح وجود دارد.
آینده شغلی
متاسفانه به‌دلیل عدم شناخت تخصص بینایی سنجی در بین عوام، در بسیار از موارد مردم به جای مراجعه به اپتومتریست، نزد چشم پزشک می‌روند. با توجه به تخصص اپتومتریست و ظرفیت دانشگاهی این بینایی سنجی، آینده شغلی و بازار کار آن مثبت ارزیابی می‌شود. زیرا یک متخصص بینایی سنجی در اصلاًح انحرافات چشم و همچنین در زمینه ارایه عینک‌های مربوط به عیوب انکساری به طور علمی و دانشگاهی نسبت به چشم پزشک تخصص بیشتری دارد. از مزایای این رشته‌این است که فارغ‌التحصیلان آن می‌توانند مطب خصوصی تاسیس کرده و به ارایه عینک‌های عیوب بینایی و مشاوره‌های لازم بپردازند، چراکه تنها کسانی هستند که در این زمینه تخصص دارند. با توجه به تحصیل در تعداد کمی از دانشگاه‌های کشور (شهید بهشتی، ایران، زاهدان و مشهد و پردیس خودگردان) و تعداد کم فارغ‌التحصیل، این شاخه از فرصت شغلی خوبی برخوردار است.
رتبه‌های برتر رشته بینایی سنجی
| رتبه کشوری | رتبه منطقه | منطقه | دانشگاه | دوره |
|---|---|---|---|---|
| 5728 | 2814 | منطقه 2 | دانشگاه علوم پزشکي شهيدبهشتي | روزانه |
| 5855 | 1158 | منطقه 3 | دانشگاه علوم پزشکي شهيدبهشتي | روزانه |
| 6305 | 1955 | منطقه 1 | دانشگاه علوم پزشکي مشهد | روزانه |
| 6819 | 1367 | منطقه 3 | دانشگاه علوم پزشکي ايران | روزانه |
| 6920 | 1386 | منطقه 3 | دانشگاه علوم پزشکي شهيدبهشتي | روزانه |
| 6927 | 3410 | منطقه 2 | دانشگاه علوم پزشکي شهيدبهشتي | روزانه |
| 7368 | 3616 | منطقه 2 | دانشگاه علوم پزشکي ايران | روزانه |
| 7530 | 3685 | منطقه 2 | دانشگاه علوم پزشکي شهيدبهشتي | روزانه |
| 7530 | 3685 | منطقه 2 | دانشگاه علوم پزشکي شهيدبهشتي | روزانه |
| 7565 | 2316 | منطقه 1 | دانشگاه علوم پزشکي ايران | روزانه |
| 7595 | 1556 | منطقه 3 | دانشگاه علوم پزشکي مشهد | روزانه |
| 7711 | 3762 | منطقه 2 | دانشگاه علوم پزشکي ايران | روزانه |
| 7721 | 3768 | منطقه 2 | دانشگاه علوم پزشکي مشهد | روزانه |
| 7753 | 2372 | منطقه 1 | دانشگاه علوم پزشکي مشهد | روزانه |
| 7753 | 2372 | منطقه 1 | دانشگاه علوم پزشکي شهيدبهشتي | پرديس خودگردان |
| 7891 | 2422 | منطقه 1 | دانشگاه علوم پزشکي زاهدان | روزانه |
| 8001 | 3884 | منطقه 2 | دانشگاه علوم پزشکي زاهدان | روزانه |
| 8031 | 2467 | منطقه 1 | دانشگاه علوم پزشکي زاهدان | روزانه |
| 8057 | 1674 | منطقه 3 | دانشگاه علوم پزشکي شهيدبهشتي | روزانه |
| 8111 | 1687 | منطقه 3 | دانشگاه علوم پزشکي شهيدبهشتي | روزانه |
| 8163 | 3960 | منطقه 2 | دانشگاه علوم پزشکي زاهدان | روزانه |
| 8174 | 3965 | منطقه 2 | دانشگاه علوم پزشکي زاهدان | روزانه |
| 8187 | 3970 | منطقه 2 | دانشگاه علوم پزشکي زاهدان | روزانه |
| 8200 | 2512 | منطقه 1 | دانشگاه علوم پزشکي زاهدان | روزانه |
| 8237 | 1722 | منطقه 3 | دانشگاه علوم پزشکي ايران | روزانه |
| 8329 | 1749 | منطقه 3 | دانشگاه علوم پزشکي شهيدبهشتي | روزانه |
| 8371 | 2560 | منطقه 1 | دانشگاه علوم پزشکي شهيدبهشتي | پرديس خودگردان |
| 8415 | 4069 | منطقه 2 | دانشگاه علوم پزشکي زاهدان | پرديس خودگردان |
| 8551 | 1809 | منطقه 3 | دانشگاه علوم پزشکي شهيدبهشتي | روزانه |
| 8708 | 1845 | منطقه 3 | دانشگاه علوم پزشکي ايران | روزانه |
| 8740 | 1858 | منطقه 3 | دانشگاه علوم پزشکي ايران | روزانه |
| 8753 | 1860 | منطقه 3 | دانشگاه علوم پزشکي ايران | روزانه |
| 8778 | 2670 | منطقه 1 | دانشگاه علوم پزشکي زاهدان | پرديس خودگردان |
| 8837 | 4274 | منطقه 2 | دانشگاه علوم پزشکي زاهدان | پرديس خودگردان |
| 8862 | 4288 | منطقه 2 | دانشگاه علوم پزشکي زاهدان | پرديس خودگردان |
| 8938 | 4331 | منطقه 2 | دانشگاه علوم پزشکي زاهدان | پرديس خودگردان |
| 8948 | 4335 | منطقه 2 | دانشگاه علوم پزشکي زاهدان | پرديس خودگردان |
| 8959 | 1909 | منطقه 3 | دانشگاه علوم پزشکي ايران | روزانه |
| 8998 | 4356 | منطقه 2 | دانشگاه علوم پزشکي زاهدان | پرديس خودگردان |
| 9030 | 1924 | منطقه 3 | دانشگاه علوم پزشکي مشهد | روزانه |
| 9068 | 1934 | منطقه 3 | دانشگاه علوم پزشکي مشهد | روزانه |
| 9068 | 1934 | منطقه 3 | دانشگاه علوم پزشکي مشهد | روزانه |
| 9245 | 1973 | منطقه 3 | دانشگاه علوم پزشکي مشهد | روزانه |
| 9375 | 2004 | منطقه 3 | دانشگاه علوم پزشکي زاهدان | روزانه |
| 9537 | 2045 | منطقه 3 | دانشگاه علوم پزشکي زاهدان | روزانه |
| 10048 | 2164 | منطقه 3 | دانشگاه علوم پزشکي زاهدان | پرديس خودگردان |
| 10167 | 2202 | منطقه 3 | دانشگاه علوم پزشکي زاهدان | پرديس خودگردان |
| 11272 | 2477 | منطقه 3 | دانشگاه علوم پزشکي زاهدان | پرديس خودگردان |
| 11356 | 2501 | منطقه 3 | دانشگاه علوم پزشکي زاهدان | پرديس خودگردان |
| 11510 | 2536 | منطقه 3 | دانشگاه علوم پزشکي زاهدان | پرديس خودگردان |
| 14388 | 6842 | منطقه 2 | دانشگاه علوم پزشکي زاهدان | روزانه |
| 15971 | 7568 | منطقه 2 | دانشگاه علوم پزشکي زاهدان | روزانه |
| 29751 | 7678 | منطقه 3 | دانشگاه علوم پزشکي زاهدان | روزانه |
| 32382 | 8464 | منطقه 3 | دانشگاه علوم پزشکي زاهدان | روزانه |
سلام. در این ویدیو به غلط ساخت عینک طبی از وظایف یک بینایی سنج نام برده شد در حالی که هیچ واحد داشگاهی در این رشته مرتبط با ساخت عینک نمی باشد. پس ساخت عینک تخصص یه تکنسین عینک سازی است که مدرک سال ۱۳۶۸ وزارت بهداشت را در ساخت و تولید عینک طبی دارد. لطفا اصلاح شود🙏