رشته زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه‌های ایران و موسسات آموزش عالی آموزش داده میشود تا دانشجویان را با ابعاد مختلف نثر و شعرفارسی آشنا سازد و فارغ‌التحصیلان را قادر سازد تا از ظرفیت‌های علمی، فرهنگی واجتماعی این گنجینه ارزشمند بهره‌مند شوند. متخصصان آموزشی برای تحقیق وآموزش در حوزه گسترده زبان و ادبیات فارسی در میان اهداف دیگر این گروه قرار دارند. 
زبان فارسی از نظر تاریخی، پس از زبان عربی، معتبرترین زبان ادبی در جهان اسلام و وسیله‌ای برای بیان فرهنگی در ترکیه عثمانی، آسیای میانه، مغول هند و البته پارس (ایران بزرگ) بوده است. بنابراین تأثیر ادبیات فارسی و فرهنگ پارتیس منطقه‌ای گسترده، از بالکان تا بنگلادش، و از خلیج فارس تا شمال رودخانه جاکارتس در آسیای میانه را در بر گرفت. امروز فارسی زبان رسمی ایران و تاجیکستان و یکی از دو زبان رسمی افغانستان (به همراه پشتو) است. همچنین در کشورهای همسایه مانند ترکمنستان، ازبکستان، پاکستان، کشورهای حوزه خلیج فارس و عراق به زبان فارسی صحبت میشود.
آشنایی با زبان و ادبیات فارسی
در ایران از گذشته زبان فارسی و ادبیات به شاگردان آموخته می‌شد اما زبان و ادبیات فارسی به مثابه یک علم با تاسیس دانشگاه تهران ایجاد شد. با تاسیس دانشگاه تهران در سال ۱۳۱۳ شمسی، دانشکده ادبیات در بین اولین دانشکده‌هایی بود که در دانشگاه تهران ایجاد شد. پیش از آن گرایش ادبیات در دو بخش «فلسفه و ادبیات» و «تاریخ و جغرافیا» در دارالمعلمین عالی تدریس می‌شد. به تدریج دانشکده ادبیات و زبان فارسی حوزه فعالیت‌های خود را گسترش داد و حتی اقدام به برگزاری بعضی از کلاس‌های زبان فارسی در دانشگاه‌های خارج از کشور کرد. تا به امروز گرایش زبان و ادبیات فارسی در بسیاری از دانشگاه‌های کشور وجود دارد و هر ساله دانشجویان را می‌پذیرند.
رشته زبان و ادبیات فارسی یکی از اصیل‌ترین‌های انتخاب رشته انسانی در دانشگاه است. سابقه تدریس این رشته در دانشگاه‌های ایران بسیار طولانی است.
به عبارت دیگر، در ایران با تاسیس هر دانشگاه تدریس این رشته هم در آن دانشگاه آغاز شده است. علاوه بر دانشگاه‌های ایران، این رشته در سایر کشورها و دانشگاه‌های خارج از کشور از جمله هاروارد و آکسفورد تدریس میشود. در هنگام انتخاب رشته حتماً این گزینه را به یاد داشته باشید.
هدف از تحصیل در این رشته آشنا کردن دانشجویان با متن‌های نظم و نثر زبان فارسی و تدریس آنها است. البته درصد بالایی از دانشجوبان خارجی، متمایل به ادامه تحصیل در این رشته هستند. این رشته با واژگان سر و کار دارد..
زبان و ادبیات فارسی
این رشته از زیر شاخه‌های رشته علوم انسانی است و برای علاقه‌مندان به ادبیات فارسی در زمان انتخاب رشته بهترین رشته است که انتخاب نمایند و تفاوتی که این رشته با زبان مادری ما دارد این است که تحصیل در این رشته فنی و تخصصی است.
دروس اصلی و تخصصی دوره کارشناسی زبان و ادبیات فارسی
در مقطع کارشناسی، داوطلبان باید ۱۴۸ واحد را بگذرانند. در این واحد گرایش خاصی وجود ندارد. زبان و ادبیات فارسی اکنون در دانشگاه در ۲ گرایش ادبیات فارسی و زبان فارسی تدریس میشود. در بخش زبان شناسی مواردی مانند ویرایش، نگارش، زبان شناسی و دستور زبان تدریس میشود. و در یخش دیگر سبک شناسی، انواع ادبی و نقد ادبی، تاریخ ادبیات و … تدریس میشود.
- تاریخ قرآن و حدیث در ادب فارسی
- تاریخ ادبیات (۱)
- تاریخ ادبیات(۲)
- تاریخ ادبیات(۳)
- تاریخ ادبیات(۴)
- سبک شناسی۱ نظم
- سبک شناسی ۱ نثر
- مبانی عرفان و تصوف
- معانی و بیان ۱
- معانی و بیان ۲
- تاریخ ادبیات (۱)
- تاریخ ادبیات(۲)
- تاریخ ادبیات(۳)
- تاریخ ادبیات(۴)
- سبک شناسی۱ نظم
- سبک شناسی ۱ نثر
- مبانی عرفان و تصوف
- معانی و بیان ۱
- معانی و بیان ۲
کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی
دانشجویان کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی در طول تحصیل خود، دانش و مهارت های خود را در زمینه های مختلف زبان و ادبیات فارسی گسترش و عمیق تر می کنند. این امر آنها را برای طیف وسیعی از مشاغل در زمینه های آموزشی، پژوهشی، فرهنگی و رسانه ای فراهم می کند.
- ادبیات پایداری
- ادبیات تطبیقی
- ادبیات عامه
- آموزش زبان فارسی
- ادبیات روایی
- ویرایش و نگارش
- نظریه و نقد ادبی
- ادبیات معاصر
دکتری زبان و ادبیات فارسی
دانشجویان دکتری زبان و ادبیات فارسی در طول تحصیل خود به طور عمیق و تخصصی در یکی از گرایش ها به پژوهش و تحقیق می پردازند. هدف از این دوره، تربیت پژوهشگران برجسته و متخصصان زبده در زمینه ی زبان و ادبیات فارسی است که بتوانند به تولید دانش و ارتقای سطح علمی این حوزه کمک کنند.
- ادبیات حماسی
- ادبیات غنایی
- ادبیات عرفانی
- آموزش زبان فارسی
بازار کار و آینده شغلی
فارغ‌التحصیلان می‌توانند شغل معلمی را انتخاب کنند. همچنین می‌توانند به‌‌عنوان منتقد ادبی یا مترجم مشغول شوند. در مراکز آموزشی و یا در مراکزی مثل فرمانداری، شهرداری، استانداری و بخشداری به‌‌عنوان کارشناس فرهنگی و یا به‌‌عنوان شهردار و بخشدار و … نویسنده، فعالیت در چاپ و نشر، ثبت اسناد، ویراستار، کار در کتابخانه‌ها، اشتغال در مراکز تحقیقاتی و پژوهشی و خلق آثار ادبی، مرکز تولید صدا و سیما، گویندگی، روزنامه نگاری نیز از دیگر فضاهایی است که می‌توانند مشغول به کار شوند. بازار کار و آینده شغلی زبان و ادبیات فارسی به عوامل مختلفی از جمله مقطع تحصیلی، گرایش تحصیلی، مهارت ها و توانایی های فردی، شرایط اقتصادی و اجتماعی کشور و … بستگی دارد.
آینده شغلی رشته زبان و ادبیات فارسی
با توجه به جایگاه ویژه ی زبان و ادبیات فارسی در فرهنگ و هویت ایرانی، فارغ التحصیلان این رشته همواره مورد نیاز جامعه خواهند بود. پیش بینی می شود که در سال های آینده با توجه به رشد تقاضا برای یادگیری زبان فارسی به عنوان زبان دوم و همچنین گسترش فعالیت های فرهنگی در کشور، تقاضا برای فارغ التحصیلان این رشته افزایش یابد. البته لازم به ذکر است که موفقیت در این رشته مانند هر رشته ی دیگری به تلاش، پشتکار و کسب مهارت های لازم بستگی دارد. چند نمونه از آن عبارت‌اند از : معلم زبان و ادبیات فارسی، نویسنده، مترجم و ویراستار
استاد دانشگاه
فارغ التحصیلان کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی می توانند با ادامه تحصیل در مقطع دکتری و کسب مدرک PhD، به عنوان استاد دانشگاه در دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی تدریس کنند.
محقق
فارغ التحصیلان کارشناسی ارشد می توانند در مراکز پژوهشی مختلف مانند پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی و … به عنوان محقق فعالیت کنند.
کارشناس فرهنگی
کارشناس فرهنگی می توانند در سطوح مدیریتی در مراکز فرهنگی مختلف مانند کتابخانه ها، موزه ها، مراکز اسناد و … فعالیت کنند.
نویسنده و مترجم تخصصی
فارغ التحصیلان می توانند در زمینه ی نویسندگی و ترجمه متون تخصصی در حوزه ی زبان و ادبیات فارسی فعالیت کنند.
ویراستار تخصصی
می توانند در زمینه ی ویراست متون تخصصی در حوزه ی زبان و ادبیات فارسی در انتشارات و مطبوعات فعالیت کنند.
استاد دانشگاه
فارغ التحصیلان دکتری زبان و ادبیات فارسی می توانند به عنوان استاد پایه در دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی تدریس کنند.
محقق برجسته
فارغ التحصیلان دکتری می توانند در مراکز پژوهشی معتبر به عنوان محقق برجسته فعالیت کنند و به انجام تحقیقات در زمینه های تخصصی زبان و ادبیات فارسی بپردازند.
مدیران فرهنگی
با کسب مهارت های لازم، فارغ التحصیلان می توانند در سطوح عالی مدیریتی در مراکز فرهنگی مختلف مانند کتابخانه ها، موزه ها، مراکز اسناد و … فعالیت کنند.
