چرا و چگونه زمین لرزه رخ می‌دهد؟ نحوه فعالیت آتشفشان‌ها چگونه است؟ پیدایش زمین و تاریخچه آن چیست؟ نحوه به‌وجود آمدن لایه‌های مختلف زمین و سنگهای مختلف به چه صورت بوده؟
برای پاسخ به سوالات جذاب بالا، کافیست دقایقی هم صحبت یک زمین‌شناس شوید. رشته زمین شناسی به بررسی بسیاری از پرسش‌ها و وقایع جذب اطراف ما می‌پردازد.
رشته زمین شناسی
علاقه‌مندان به رشته زمین شناسی باید در زمان انتخاب رشته به این نکته توجه داشته باشند که در دروس فیزیک، شیمی و ریاضی باید تسلط کافی داشته باشند و از همه مهم‌تر باید قدرت تجسم خوبی داشته باشند. دانشجویان این رشته باید روحیه‌ای فعال داشته و و علاقه‌مند به محیط‌های طبیعی مانند کوه و کویر باشند.
زمین شناسی دانش شناخت ویژگی‌های تاریخی، فیزیکی و اجزای تشکیل دهنده زمین است. یک زمین‌شناس فردی است که تلاش می‌کند تا با شناخت زمین و بررسی آن، به اسرار آفرینش دست یافته و به معرفی آن می‌پردازد. همچنین زمین‌شناس تلاش می‌کند زمینه بهره‌برداری به‌صورت صحیح و بی‌خطر از آن را فراهم سازد. زمین‌شناسان با بررسی منابع موحود در منطقه خود، اطلاعات لازم را جهت برنامه‌ریزی و تسهیل تصمیم‌گیری برای سیاستمداران جمع‌آوری کرده و در اختیار آنها قرار می‌دهند.
آشنایی با زمین‌شناسی
رشته زمین‌شناسی، مطالعه زمین است، موادی که از آن ساخته شده‌است، ساختار آن مواد و فرایندهایی که بر روی آنها عمل می‌کنند. این رشته شامل مطالعه ارگانیسم‌ها است که در سیاره ما ساکن هستند. بخش مهمی از زمین‌شناسی، مطالعه چگونگی تغییر مواد زمین، ساختارها، فرآیندها و ارگانیسم‌ها است که در طول زمان تغییرکرده است. زمین شناسی همچنین با عنوان “علم زمین” نیز شناخته می‌شود، مطالعه ساختار، تکامل و پویایی زمین و منابع معدنی و انرژی طبیعی آن انجام می‌دهد. زمین شناسی فرآیندی را که در طول تاریخ 4500 میلیون نفری (تقریبی!) سال زمین ایجاد کرده و از رکورد سنگ برای پرده برداری از تاریخ استفاده می‌کند. این امر به دنیای واقعی فراتر از آزمایشگاه نگریسته است و ارتباط مستقیمی با نیازهای جامعه دارد.
کاربرد با زمین‌شناسی
زمین شناسی ساختار زمین را در لایه‌های زیرین آن و فرایندهایی را که این ساختار را شکل داده‌اند، توصیف می‌کند. زمین شناسی همچنین ابزاری را برای تعیین سن نسبی و مطلق سنگهای یافت شده در یک مکان معین و همچنین شرح تاریخ آن سنگها فراهم می‌کند. با ترکیب این ابزارها، زمین شناسان می‌توانند تاریخ زمین شناسی زمین را به‌طور کلی شرح دهند و همچنین سن زمین را نشان دهند. زمین شناسی شواهد اصلی را برای تکتونیک صفحه، تاریخ تکاملی زندگی و آب و هوای گذشته زمین ارائه می‌دهد.
زمین شناسان برای درک ساختار و تکامل زمین از روش‌های بسیار متنوعی استفاده می‌کنند، از جمله کارهای میدانی، توصیف سنگ، تکنیک‌های ژئوفیزیک، تجزیه و تحلیل شیمیایی، آزمایش‌های فیزیکی و مدل‌سازی عددی. از نظر عملی، زمین شناسی برای اکتشاف و بهره برداری از مواد معدنی و هیدروکربنی، ارزیابی منابع آب، درک خطرات طبیعی، اصلاًح مشکلات زیست محیطی و ارائه بینش در مورد تغییرات آب و هوایی گذشته مهم است. زمین شناسی یک رشته اصلی دانشگاهی است و نقش مهمی در مهندسی ژئوتکنیک دارد.
وظایف یک زمین شناس
زمین شناسی برای درک تاریخچه زمین، فرآیندهایی که آن را شکل می دهند و منابعی که ارائه می دهد، کار می کنند. کار آنها برای حل برخی از مهمترین مسائل جهان مانند تغییرات آب و هوایی، خطرات زمین شناسی و کمبود منابع طبیعی ضروری است. اگر به زمین شناسی، علوم طبیعی و حل مسئله علاقه دارید، کارشناس زمین شناسی ممکن است شغل مناسبی برای شما باشد. وظایف یک زمین شناس بسته به تخصص و محل کارش می تواند بسیار متنوع باشد. اما به طور کلی، برخی از وظایف اصلی یک زمین شناس عبارتند از:
مطالعه و بررسی زمین
- جمع آوری داده ها از طریق مشاهده، نمونه برداری و آزمایش
- بررسی سنگ ها، خاک ها، فسیل ها و سایر مواد زمین شناسی
- تجزیه و تحلیل برای درک تاریخچه زمین، فرآیندهای زمین شناسی و منابع طبیعی
- ایجاد نقشه های زمین شناسی و گزارش های علمی
حل مشکلات
- ارائه مشاوره به مهندسان و معماران در مورد خطرات زمین شناسی مانند رانش زمین و زلزله
- کمک به پیدایش منابع طبیعی مانند آب، نفت و گاز
- ارزیابی خطرات زیست محیطی مانند آلودگی خاک و آب
- ارائه راه حل برای مشکلات زیست محیطی مانند تغییرات آب و هوایی و فرسایش خاک
آموزاندن
- تدریس دوره های زمین شناسی در دانشگاه ها و کالج ها
- ارائه سخنرانی و کارگاه های آموزشی برای عموم مردم
- نوشتن مقالات علمی و گزارش های فنی
زمینه های تخصصی
- زمین شناسی مهندسی: مطالعه خواص زمین برای ارزیابی خطرات و طراحی سازه های ایمن
- زمین شناسی محیط زیست: مطالعه تأثیر فعالیت های انسانی بر محیط زیست و توسعه راه حل های پایدار
- زمین شناسی نفت: جستجوی و استخراج نفت و گاز طبیعی
- هیدروژئولوژی: مطالعه آب زیرزمینی و نحوه جریان، توزیع و استفاده از آن
- کانی شناسی: مطالعه ساختار، خواص و طبقه بندی کانی ها
- دیرینه شناسی: مطالعه تاریخچه حیات بر روی زمین
- چینه‌شناسی: مطالعه لایه‌های رسوبی و تاریخچه زمین‌شناسی آنها
- ژئوفیزیک: مطالعه خواص فیزیکی زمین مانند میدان مغناطیسی و لرزه‌خیزی
سرفصل دروس زمین شناسی و تعداد واحدها
این رشته حدود 132 واحد دارد که 20 واحد به دروس عمومی، 18 واحد به دروس پایه، 54 واحد به دروس اصلی، 26 واحد به دروس تخصصی و 14 واحد نیز به دروس اختیاری اختصاص دارد. امکان ادامه تحصیل در این رشته تا مقطع دکتری وجود دارد.
- دروس عمومی : 20 واحد
- دروس پایه : 18 واحد
- دروس اصلی : 54 واحد
- دروس تخصصی : 26 واحد
- دروس اختیاری : 14 واحد
- جمع : 132 واحد
کارشناسی ارشد زمین شناسی
- پترولوژی
- زمین شناسی اقتصادی
- آبشناسی
- رسوب شناسی و سنگهای رسوبی
- مهندسی زمین شناسی زیست محیطی چینه نگاری و دیرینه شناسی
- مهندسی زمین
- زمین شیمی
- سنجش از دور زمین شناختی
- تکتونیک
دکتری زمین شناسی
- چینه شناسی و فسیل شناسی
- زمین شناسی نفت
- رسوب شناسی و سنگ شناسی رسوبی
- آبشناسی
- پترولوژی
- زمین شناسی شناسی و زیست شناسی محیطی
- زمین شناسی اقتصادی
- تکتونیک
دروس اصلی
- زمین شناسی فیزیکی
- زمین شناسی تاریخی
- بلور شناسی هندسی
- بلور شناسی نوری
- کانی شناسی
- رسوب شناسی
- سنگ شناسی رسوبی
- سنگ شناسی آذرین
- سنگ شناسی دگرگونی
- دیرینه شناسی
- چینه شناسی
- زمین شناسی ساختمانی
- زمین ساخت
- فنوژئولوژی
- ژئوشیمی
- ژئوفیزیک
- نقشه‌برداری
دروس تخصصی
- زمین شناسی ایران
- زمین‌شناسی اقتصادی
- زمین شناسی نفت
- آب‌های زیرزمینی
- زمین شناسی مهندسی
- پترولوژی
- زمین شناسی صحرایی
- متون علمی زمین شناسی
- آزمایشگاه‌های دروس
بازار کار و آینده شغلی
یکی از نکات مهم برای بازار کار این رشته، میزان تقاضای کم آن است هم نکته‌ی مثبت و هم منفی تلقی می‌شود. در واقع اگر فارغ‌التحصیلان این رشته از علم و مهارت مناسبی برخوردار باشند به راحتی به استخدام یکی از ارگان‌ها و شرکت‌ها در خواهند آمد. از فرصت‌های شغلی این رشته می‌توان به فعالیت در وزارت خانه‌های صنعت، معدن و تجارت، نفت، نیرو، راه، جهاد کشاورزی، علوم، تحقیقات و فناوری، آموزش و پرورش و همچنین شرکت‌ها و مؤسساتی مانند ذوب‌آهن، سازمان زمین شناسی و زلزله کشور، موسسه ژئوفیزیک، شرکت‌های مرتبط با فعالیت‌های سد سازی، آب‌یابی، حفر تونل، راهسازی، اکتشافات آب و نفت و معادن، بخش‌های مرتبط با تهیه نقشه‌های زمین شناسی و معدنی، آزمایشگاه‌های سنگ شناسی و زمین شناسی اشاره کرد.
فارغ‌التحصیلان رشته زمین شناسی می‌توانند در وزارت خانه‌های صنایع و معادن، جهادکشاورزی، آموزش و پروش و موسسات ذوب اهن، سازمان زمین شناسی و کارگاه‌های صحرایی و ژئوفیزیک فعالیت داشته باشند.
