پس از ماه‌ها تلاش برای آمادگی آزمون سراسری (کنکور) و طی کردن آن، اینک نوبت به انتخاب رشته ۹۸ رسیده است. بخشی که اهمیت آن شاید حتی بیشتر از خود آزمون باشد! چه اینکه یک اشتباه در انتخاب رشته، می‌تواند تمام مسیر آینده علمی و شغلی و زندگی شما را تحت تاثیر خود قرار دهد.
از کجا شروع کنیم؟
ابتدا لازم است دفترچه انتخاب رشته را دانلود کنید. توصیه می‌کنیم که خط به خط دفترچه را مطالعه کنید. برای آنها که طی ماه‌های پیش از کنکور زحمت حفظ کردن کتاب‌ها، تئوری‌ها وفرمول‌های زیادی را کشیده‌اند، مطالعه چند صفحه دفترچه کار سختی نیست. اگر آنقدرها هم درس خوان نبوده‌اید و کتابی به آن صورت مطالعه نداشتید. برای این یکی کمی وقت بگذارید. بخش دوم دفترچه، به کد رشته‌ها اختصاص دارد. اولین سوال این است که در کدام زیر گروه رتبه بهتری کسب کرده‌اید. با زیرگروه‌ها آشنایی دارید؟
رتبه در کشور، منطقه و زیر گروه‌ها
اصل کنکور در چهار گروه «انسانی»، «تجربی»، «ریاضی» و «هنر و زبان» برگزار می‌شود و شما قاعدتاً در یکی از این گروه‌ها شرکت کرده‌اید.
در کارنامه آزمون سراسری ۹۸ به شما چند رتبه نمایش میدهند. متاسفانه بسیاری از داوطلبان، با جزئیات مربوط به این رتبه‌ها آشنا نیستند و در انتخاب گرایش خود آنها را در نظر نمی‌گیرند.
رتبه در کشور
این رتبه بیانگر آن است که بین تمام داوطلبان (حدود ۵۰۰ هزار داوطلب به‌طور میانگین در سه گروه اصلی) چندم شده‌اید؟ اینکه این رتبه به چه صورت به دست می‌آید بحث و فرمول پیچیده‌ای است که در اینجا به آن نمی‌پردازیم. صرفاً این را بدانید که رتبه کشوری معمولاً جهت اطلاع خودتان است و به جز رتبه‌های خیلی بالا، چندان مورد استناد قرار نمی‌گیرد.
رتبه در منطقه
اصولاً این رتبه اهمیت بیشتری دارد. چرا که ملاک پذیرش داوطلبان در دانشگاه، بر اساس رتبه منطقه آنان است. بستگی به محل زندگی شما و شرایط برخورداری آن، در منطقه ۱، ۲ یا ۳ جای خواهید گرفت و رتبه شما با داوطلبان در همان منطقه مقایسه خواهد شد. با توجه به اینکه ملاک محاسبه رتبه منطقه، در هر یک از سه منطقه جغرافیایی است، بنابراین طبیعی خواهد بود که رتبه منطقه شما حدود یک سوم رتبه کشوری‌تان باشد. بهعنوان مثال، اگر رتبه کشوری شما ۶۵۰۰ باشد، رتبه‌تان در منطقه حدود ۲۲۰۰ خواهد بود.
رتبه در زیر گروه
اما مهمتر از همه که کمتر به آن توجه می‌شود، رتبه شما در زیر گروه است! زیر گروه‌ها برای تخصصی‌تر شدن ارزیابی در هر گرایش وجود دارند. بهعنوان مثال، اگر شما در آزمون علوم انسانی شرکت کرده‌اید و درصد درس عربی را بالا زده‌اید، در زیر گروه حقوق رتبه بهتری کسب می‌کنید و در صورتی که ریاضی و اقتصاد را بالا زده باشید، در زیر گروه مدیریت رتبه بهتری کسب خواهید کرد. توجه به زیر گروه در انتخاب رشته و درصد پذیرش در آن رشته (یا گروه رشته‌ها) بسیار مهم است!
دو راهی‌های تصمیم گیری
انتخاب رشته یکی از مهم‌ترین تصمیمات زندگی هر فرد است، چرا که مسیر آینده تحصیلی و شغلی او را تعیین می‌کند. این تصمیم می‌تواند چالش‌برانگیز باشد، به خصوص زمانی که با دوراهی‌های مختلفی روبرو باشید. در اینجا برخی از دوراهی‌های رایج در انتخاب رشته آورده شده است. اما نباید فلج‌کننده باشد. تحقیقات لازم، می‌توانید بهترین انتخاب را برای خود داشته باشید.به یاد داشته باشید که هیچ پاسخ درست یا غلطی وجود ندارد. مهم‌ترین چیز این است که گرایشی را انتخاب کنید که به آن علاقه دارید و در آن موفق خواهید بود.در انتخاب رشته ۹۸ بر سر دو راهی‌های تصمیم گیری قرار خواهید گرفت. در انتخاب مسیر مناسب، نهایت دقت را به خرج دهید.
علاقه در مقابل بازار کار
علاقه: آیا به درس‌ها و مفاهیم رشته‌ای که به آن علاقه دارید، مشتاق هستید؟ آیا حاضرید وقت و تلاش خود را صرف یادگیری در این زمینه کنید؟
بازار کار: آیا تقاضا برای فارغ‌التحصیلان این گرایش در بازار کار وجود دارد؟ آیا با انتخاب این شاخه می‌توانید شغلی مناسب پیدا کنید؟
دانشگاه دولتی در مقابل دانشگاه غیرانتفاعی
دانشگاه دولتی: شهریه دانشگاه‌های دولتی به طور کلی پایین‌تر است و از اعتبار بیشتری برخوردارند. با این حال، ممکن است پذیرش در آنها دشوارتر باشد و کلاس‌های درس شلوغ‌تر باشند.
دانشگاه غیرانتفاعی: شهریه دانشگاه‌های غیرانتفاعی به طور کلی بالاتر است، اما ممکن است پذیرش در آنها آسان‌تر باشد و از امکانات و کلاس‌های درس باکیفیت‌تر برخوردار باشند.
نکاتی برای تصمیم‌گیری
- اطلاعات جمع‌آوری کنید: در مورد رشته‌های مورد نظر خود تحقیق کنید و با افراد شاغل در آن رشته‌ها صحبت کنید.
- به علایق و استعدادهای خود توجه کنید: از خود بپرسید که به چه چیزی علاقه دارید و در چه کاری استعداد دارید.
- اهداف شغلی خود را در نظر بگیرید: به این فکر کنید که در آینده می‌خواهید چه کار کنید و چه رشته‌ای می‌تواند شما را به اهدافتان برساند.
- با افراد مورد اعتماد مشورت کنید: با مشاور تحصیلی، معلم، والدین یا دوستان خود صحبت کنید و از نظرات آنها استفاده کنید.
- به ندای قلب خود گوش دهید: در نهایت، به ندای قلب خود گوش دهید و رشته‌ای را انتخاب کنید که احساس می‌کنید برای شما مناسب است.
روزانه یا شبانه؟
یکی از بزرگترین دو راهی‌ها در انتخاب رشته، انتخاب میان روزانه و شبانه است. ممکن است نتایج احتمالی قبولی شما به صورت فرضی به شکل زیر باشد:
- رشته مدیریت دولتی – دانشگاه تهران – شبانه
- رشته مدیریت دولتی – دانشگاه شهرستان – روزانه
یعنی فرض کنید که احتمال قبولی شما در دو گزینه بالا وجود دارد. طبیعی است که شما رتبه لازم برای مدیریت دولتی روزانه دانشگاه تهران را ندارید. پس بین شبانه دانشگاه تهران (و پرداخت هزینه تحصیل) و روزانه دانشگاه شهرستان (بدون هزینه شهریه، اما دانشگاه درجه پایین تر) باید یکی را انتخاب کنید.
بدیهی است انتخاب فوق، بسیار دشوار است و به سادگی نمی‌توان فرمولی برای آن ارائه کرد. توانایی دانشجو یا خانواده در پرداخت هزینه شهریه شرط تعیین کننده‌ای است که نباید آن را نادیده گرفت. اگرچه، معمولاً دانشگاه‌های دولتی و صندوق رفاه وزارت علوم نسبت به پرداخت وام شهریه اقدام می‌کنند.
شهر خودم یا زندگی در خوابگاه؟
زندگی در شهر دیگر به احتمال زیاد با انگیزه رفتن به دانشگاه بهتر یا گرایش مورد علاقه‌ای است که در شهر خودتان وجود ندارد. در غیر این صورت، چندان منطقی به نظر نمی‌رسد که برای تحصیل در رشته‌ای که در شهر خودتان هم با کیفیت ارائه می‌شود، بار سفر ببندید و برای چند سال روانه شهر دیگری شوید! در این رابطه نمی‌توان قضاوتی کرد که زندگی در شهر دیگر، الزاماً خوب است یا بد؟ همه چیز بستگی به خودتان دارد! اینکه آیا با زندگی خوابگاهی کنار می‌آیید یا نه؟ دوری از خانواده را چطور تحمل می‌کنید؟ آیا با مساله تردد راحت هستید؟ مهمتر از همه، مجموع هزینه‌های زندگی در شهر دیگر را به چه صورت مدیریت خواهید کرد؟
